Het Nederlandse
huwelijksvermogensrecht
College 1 + 2
Hoofdstuk II Rechten en verplichtingen van echtgenoten
De betrekkingen tussen de echtgenoten
Geschreven en ongeschreven normen
Titel 1.6 bevat vooral dwingend recht, tenzij in de wet is aangegeven dat afwijken mogelijk
is.
Getrouwheid, hulp en bijstand (art. 1:81 BW)
- Getrouwheid = huwelijkstrouw
- Geen afdwingbare verplichting
- Hulp en bijstand = financiële verplichtingen
Verzorging en opvoeding van de kinderen (art. 1:82 BW)
- Gezamenlijke kinderen, stiefkinderen, tot het gezin behorende pleegkinderen
- Persoonlijke activiteiten en financiering van verzorging en opvoeding (art. 1:247 lid 1
en 1:404 lid 1 BW).
o Tot 21 jaar zijn ouders verplicht te voorzien in kosten van levensonderhoud
en studie (art. 1:395a BW).
- Draagkracht van ieder der echtgenoten is beslissend voor omgang van ieders
financiële bijdrage (art. 1:84 lid 1 en 2 BW).
Woonplaats en informatieplicht (art. 1:83 BW)
- Tot 22 juni 2001 samenwoonplicht.
- Daar waar ieder zijn woonstede, bij gebrek daarvan het werkelijk verblijf, heeft (art.
1:10 BW).
- Door de informatieplicht kunnen echtgenoten over en weer enig zicht op de situatie
houden.
o Goederen en schulden van de gemeenschap, maar ook privégoederen en -
schulden.
Onderhoud tijdens en na het huwelijk
Kosten der huishouding (art. 1:84 BW)
- Huishouding organisatie strekkende tot bevrediging van de materiële en
geestelijke levensbehoeften van de echtgenoten. Kosten der huishouding in het
kader van deze organisatie ontstane financiële verplichtingen.
- Kosten verzorging en opvoeding kinderen gezamenlijke kinderen, stiefkinderen
andere echtgenoot, maar niet kinderen uit een vroegere relatie die elders wonen.
- Alimentatieverplichting valt hier niet onder.
,Draagplicht (1) en fourneerplicht (2) (1) naar welke maatstaf deze kosten in de onderlinge
verhouding van de echtgenoten ten laste van ieder van hen komen en (2) in welke mate zij
jegens elkander verplicht zijn de voor de bestrijding van deze uitgaven benodigde middelen
uit de door hen bestuurde goederen te fourneren.
- Draagplicht tussen de echtgenoten geldende huwelijksgoederenregime. Geen
huwelijkse voorwaarden of daarin geen regeling hierover, dan zegt lid 1;
1. Gemene inkomen
o Door ieder van echtgenoten voor de helft gedragen, want de uitgaven komen
als gemeenschapsschulden ten laste van de huwelijksgemeenschap (art. 1:94
lid 2 BW).
o Doordat beide echtgenoten voor de helft tot de huwelijksgemeenschap
gerechtigd zijn (art. 1:100 BW), dragen ze beide voor de helft deze kosten.
2. Ontbrekend/ontoereikend? Privéinkomens van de echtgenoten naar
evenredigheid.
3. Ontoereikend? Gemeenschappelijk vermogen
4. Ontbrekend/ontoereikend? Privévermogens van de echtgenoten naar
evenredigheid.
Gemeen inkomen en vermogen wat krachtens boedelmenging tussen de echtgenoten
gemeenschappelijk is, dus wat in de gemeenschap van goederen valt.
De gemeenschap van titel 1.7, de huwelijksgemeenschap, is niet hetzelfde als de
gemeenschap van titel 3.7.
Bij het inkomen wordt gekeken naar het jaarinkomen van de echtgenoten.
- Fourneerplicht (lid 2) uit welke inkomens en vermogen het bedrag moet worden
voorgeschoten.
- Een echtgenoot kan voldoen aan zijn fourneerplicht door zijn aandeel aan de andere
echtgenoot te betalen, door zelf uitgaven te doen of door rekeningen voor de andere
echtgenoot te voldoen.
Bijzondere omstandigheden strikte toepassing van de regels zou dan onrechtvaardig zijn,
bijv. huwen buiten iedere gemeenschap van goederen of de ene wel en de andere (bijna)
geen inkomen heeft, terwijl die andere op een andere manier later wel veel geld kan
ontvangen.
- Art. 1:84 lid 4 BW rechter laatste woord.
Verjaring van vorderingen tussen echtgenoten gebeurt niet tijdens het huwelijk. Het verjaart
pas zes maanden na echtscheiding (art. 3:320 jo. 3:321 lid 1 sub a BW). Volgens rechtspraak
is het gebruikelijk om binnen het jaar, volgende op het jaar waarover nog moet worden
afgerekend, alsnog af te rekenen. Daarna zal het recht om verrekening te vorderen
waarschijnlijk zijn verwerkt, vanwege; bewijspositie vermoeilijkt doordat er bonnetjes en
betaalbewijzen moeten zijn, maar die na lange tijd vaak weg zijn en doordat een lang
stilzitten erop wijst dat de verrekenvordering niet ingesteld zal worden.
Waardering arbeid huishoudelijke echtgenoot willen partijen bereiken dat de
huishoudende echtgenoot mee deelt in besparingen op het arbeidsinkomen van de andere
echtgenoot, dan moeten partijen trouwen in gemeenschap, waarin alle inkomsten van beide
partijen vallen. Hebben ze geen gemeenschap, dan kunnen ze het ook bereiken door een
periodiek of finaal verrekenbeding.
,Lid 3 uitkomst om onduidelijkheden of onbillijkheden voortvloeiende uit leden 1 en 2
terzijde te stellen.
- Een beding dat een van de echtgenoten niet bijdraagt in de kosten der huishouding is
mogelijk. Het nihilbeding laat de dwingendrechtelijke regels van art. 1:81/82 BW
onverlet. Wanneer de echtgenoot, die volgens het beding alle kosten moet betalen,
niet kan betalen, dan moet de andere echtgenoot toch echt betalen.
- Vormeis om af te wijken schriftelijk.
Lid 4 rechterlijk ingrijpen bij gerezen geschillen.
Er is geen rechtens afdwingbare verplichting van de eerst stervende echtgenoot om onder
omstandigheden voor het onderhouden van de langstlevende maatregelen te treffen. Er is
echter wel een morele plicht. Is die plicht zeer dringend, dan zal er sprake zijn van een
natuurlijke verbintenis.
Dubbele aansprakelijkheid voor schulden van de gewone gang van de huishouding
Aansprakelijkheid voor schulden van de gewone gang van de huishouding (art. 1:85 BW)
- Externe aansprakelijkheid
- Normaliter is de echtgenoot die de verbintenis is aangegaan aansprakelijk.
- Criteria voorbeelden; omstandigheden echtpaar, wederpartij redelijkerwijs mag
aannemen.
- Onder art. 1:85 BW vallen die rechtshandelingen waarvan de handelende echtgenoot
niet verwacht dat hij daarover eerst met de andere echtgenoot moet overleggen, en
waarvan de ander ook niet verwacht, vooraf geraadpleegd te worden, omdat de
omvang ervan zo gering is dat het gezinsinkomen of -vermogen dit makkelijk kan
dragen.
- Niet geldleningen, zelfs niet wanneer aangegaan om huishoudelijke uitgaven te
voldoen, of belastingschulden.
- Huishouden bevat ook verzorgen en opvoeden van kinderen bijv. muziekles.
- Hoofdelijke aansprakelijkheid (art. 6:6 BW).
- Dwingend recht kan niet worden uitgesloten bij huwelijkse voorwaarden.
- Ook echtgenoot die niet de verbintenis aanging, wordt partij bij de overeenkomst.
- Ieder der echtgenoten kan in rechte worden aangesproken tot nakoming van de
verbintenissen. Beide zijn schuldenaar. Wederpartij kan zich verhalen op
privévermogen van beide echtgenoten (art. 3:276 BW) en op de
huwelijksgemeenschap (art. 1:95/96 BW).
Opheffing hoofdelijke aansprakelijkheid voor schulden van de gewone gang van de
huishouding (art. 1:86 BW)
- Gegronde redenen bijv. misbruik van bevoegdheid, volledige ongeschiktheid om
een huishouding te voeren, gescheiden leven echtgenoten.
- Slechts gevolgen voor aansprakelijkheid van verzoeker in vervolg, maar niet voor
fourneer- of draagplicht.
- Slechts werking tegenover derden na verstrijken van 14 dagen na inschrijving van de
beschikking in het in art. 1:116 BW aangewezen huwelijksgoederenregister.
- Rechter kan bepalen dat het in een dagblad komt te staan. Dan moet het ook daarin
staan om derden te kunnen worden tegengeworpen.
, Sancties in het huwelijksrecht
- Overtreding kan niet leiden tot ontbinding van de rechtsbetrekking, maar kan ertoe
leiden dat het huwelijk duurzaam is ontwricht.
- Sancties huwelijksrecht;
o Rechterlijke beslissing bij geschillen over bijdrage- en fourneerplicht voor
kosten huishouding (art. 1:84 lid 4 BW).
o Bepalen door rechter van bestaan gegronde redenen dat ene echtgenoot niet
meer aansprakelijk is voor gewone gang huishouden (art. 1:86 BW).
o Bestuursopdracht bij ernstige tekortkoming bestuur gemeenschap (art. 1:91
BW).
o Opheffing gemeenschap bij beschikking volgens art. 1:109 in geval van
tekortkomingen.
Hoofdstuk VI Geregistreerd partnerschap
Het geregistreerd partnerschap bestaat sinds 1 januari 1998.
Totstandkoming van het geregistreerd partnerschap
- Er geldt een periode van ondertrouw.
- Voor ambtenaar van de burgerlijke stand.
- Sinds 1 april 2001 worden veel bepalingen die betrekking hebben op totstandkoming
huwelijk analoog van toepassing op geregistreerd partnerschap (art. 1:80a lid 4 en 6
BW).
Vermogensrechtelijke gevolgen aangaan geregistreerd partnerschap
- Titel 1.6-1.8 van overeenkomstige toepassing.
- Bij geregistreerde partners die samenleven ontstaat een gemeenschap van goederen
volgens titel 1.7, tenzij er volgens titel 1.8 in partnerschapsvoorwaarden van wordt
afgeweken.
Beëindiging geregistreerd partnerschap
- Door een overeenkomst waaraan bepaalde voorschriften verbonden zijn.
o Art. 1:80d BW duurzame ontwrichting van de relatie moet erin worden
vermeld.
o Een verklaring moet binnen drie maanden na het sluiten van de
overeenkomst worden overgelegd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand
ter inschrijving.
Verklaring ondertekend door beide partijen en een of meer
advocaten/notarissen.
- Door rechterlijke ontbinding
o Art. 1:80e BW verklaart artikelen uit het echtscheidingsrecht van
overeenkomstige toepassing.
o Duurzame ontwrichting
o De beschikking van de rechter moet binnen zes maanden worden
ingeschreven in het register van de burgerlijke stand.
- Dood van een of beide geregistreerd partners
o Gemeenschap van goederen wordt ontbonden, indien niet anders is
overeengekomen in de partnerschapsvoorwaarden.
