Hoorcollege 1
Kalat hoofdstuk 14.2: Mood disorders
Toelichting: Een eerste deel van dit college en een stuk van het tweede deel is herhaling en wordt niet
getoetst. De slides over stemmingsstoornissen en antidepressiva zijn wel relevant. Onderdelen van
stof 14.2 die niet besproken worden in het college worden wel getoetst.
Mensen met een zware depressie voelen zich wekenlang het grootste deel van de dag verdrietig en
hulpeloos. Ze kunnen zich nauwelijks voorstellen dat ze ergens van genieten. Wat kan een oorzaak
hiervan zijn?
Hun nucleus accumbens reageert minder op beloning.
Welk bewijs suggereert dat twee soorten depressie door verschillende genen worden beïnvloed?
Familieleden van mensen met een vroeg beginnende depressie (<30jr) hebben ook een hoog risico
op depressie en vele andere psychische stoornissen.
Familieleden van mensen met een laat beginnende depressie (>45jr) hebben een grote kans op
problemen met de bloedsomloop.
Wat meldden Caspi en collega's als de relatie tussen depressie en genetica?
Mensen met de korte vorm van het gen dat de serotonine transporter aanstuurt, hebben meer kans
dan andere mensen om op stressvolle ervaringen te reageren door depressief te worden. Bij
afwezigheid van stressvolle ervaringen wordt hun kans echter niet vergroot.
Dus: Stressvolle situaties + korte vorm van serotonine transporte = grotere kans op depressie
Wat wordt bedoeld met een afwijkingen van hemisferische dominantie t.a.v. depressie?
Mensen met overwegend activiteit in de linkerhersenhelft vertonen een verhoogde neiging tot
depressie.
Antidepressiva
Oorsprong: Iproniazide, het eerste antidepressivum, werd oorspronkelijk op de markt gebracht om
tuberculose te behandelen, totdat artsen merkten dat het depressie verlichtte.
Op welke manier is het tijdsverloop van antidepressiva in strijd met het idee dat ze de stemming
verbeteren door de neurotransmitterniveaus (serotonine) te verhogen?
Antidepressiva produceren hun effecten op serotonine en andere neurotransmitters snel, maar hun
gedragsvoordelen ontwikkelen zich geleidelijk over 2 tot 3 weken.
,Hoe effectief zijn antidepressiva t.a.v. suïcidaliteit?
Antidepressiva hebben weinig effect op het zelfmoordcijfer.
Waarom kunnen cijfers naar de effectiviteit van antidepressiva wat vertekenend zijn?
In onderzoek kan je nauwkeuriger de verbetering voor patiënten met ernstige depressie meten dan
voor patiënten met milde of matige depressie. Daarom moeten we niet per se concluderen dat de
medicijnen alleen nuttig zijn bij ernstige depressies. Desalniettemin blijft het punt dat antidepressiva
slechts matig helpen bij de meeste patiënten met depressie, en in veel gevallen helemaal niet.
Wat is een voordeel van een combinatie van antidepressiva en psychotherapie?
Mensen die beide behandelingen krijgen, vertonen gemiddeld een snellere verbetering dan mensen
die een van beide alleen krijgen.
Wat zijn twee voordelen van psychotherapie ten opzichte van antidepressiva?
-Een lager risico op een terugval.
-Geen onaangename bijwerkingen.
Waarom is er een negatief beeld t.a.v. Elektroconvulsietherapie (ECT)?
Het misbruik ervan in de jaren vijftig leverde het een slechte reputatie op, aangezien sommige
patiënten honderden keren ECT kregen zonder hun toestemming en zonder enig duidelijk voordeel.
Waarom nam het gebruik van ECT af?
Toen eind jaren vijftig antidepressiva beschikbaar kwamen, nam het gebruik van ECT abrupt af.
Hoe wordt ECT tegenwoordig nog ingezet?
Tegenwoordig gebruiken therapeuten ECT meestal voor patiënten met ernstige depressie die niet
hebben gereageerd op antidepressiva, en het is in de meeste gevallen effectief.
Wat is de meest voorkomende bijwerking van ECT?
De meest voorkomende bijwerking van ECT is geheugenverlies.
Wat is het belangrijkste nadeel van ECT?
Het belangrijkste nadeel van ECT is het grote risico van terugval. Vergeleken met psychotherapie of
antidepressiva werkt ECT over het algemeen sneller, maar de voordelen blijven minder lang bestaan.
Wat kan je doen om terugval te voorkomen?
Om terugval te voorkomen, komt een patiënt periodiek terug voor aanvullende ECT-behandelingen
gedurende ten minste enkele maanden, of volgt ECT met andere behandelingen.
Hoe kan je het aanbod van ‘lichaamsbeweging’ als behandeling zien en voor wie is dit effectief?
Lichaamsbeweging kan het beste worden gebruikt als aanvulling op andere behandelingen en niet
als therapie op zich. Gecontroleerde experimenten hebben bevestigd dat bescheiden antidepressieve
voordelen bestaan, vooral voor mensen boven de 60 jaar. Zelfs iets eenvoudigs als wandelen
verbetert de positieve stemming.
,Wat is bekend over de effectiviteit van bepaalde diëten?
Onderzoek heeft uitgewezen dat omega-3 vetzuren, die belangrijk zijn voor de
neuronenmembranen, en vitamine B6, B9 en B12 enige waarde hebben. Het onderzoek is echter niet
uitgebreid of volledig overtuigend.
Wat is opvallend aan de slaappatronen van depressieve mensen?
De meeste mensen voelen zich suf en chagrijnig als ze een nacht wakker zijn gebleven. Verrassend
genoeg voelen de meeste mensen met een depressie zich aanzienlijk beter. Maar hoewel het
voordeel van slaaptekort snel optreedt, is het ook van korte duur, omdat de depressie meestal
terugkeert na de volgende nachtrust.
Wat is het voor- en nadeel van eerder naar bed gaan bij een depressie?
Deze procedure verlicht meestal snel de depressie en de voordelen houden een week of langer aan.
Tot nu toe is het faseren van het slaapschema geen populaire therapie geworden, misschien deels
omdat mensen sociale redenen hebben om na de vroege avond wakker te willen blijven.
Welke conclusie kan je trekken over de relatie tussen slaap en depressie en in welke stoornis is
ondersteunend bewijs hiervoor te vinden?
Toch impliceert de effectiviteit van slaaptekort of verandering van het slaapschema dat depressie
verband houdt met een circadiaan ritme dat uit fase is met de omgeving. Ondersteunend bewijs
komt van het fenomeen van de seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD) - depressie die
terugkomt tijdens een bepaald seizoen, zoals de winter.
Wat kan je zeggen over de populatie van mensen die met SAD kampen?
Veel mensen met SAD hebben een mutatie in een van de genen die verantwoordelijk zijn voor het
reguleren van het circadiane ritme.
Wat zijn 3 voordelen van een behandeling met helder licht in vergelijking met antidepressiva?
Het is goedkoper, heeft weinig risico op bijwerkingen, en levert sneller voordelen op.
Wat houdt diepe hersenstimulatie in?
Bij diepe hersenstimulatie implanteert een arts een op batterijen werkend apparaat in de hersenen
om periodiek bepaalde hersengebieden te stimuleren. Diepe hersenstimulatie voor depressie
bevindt zich nog in het experimentele stadium, maar de resultaten zijn bemoedigend. De meeste
patiënten die niet reageerden op alle andere behandelingen vertonen een geleidelijke verbetering
gedurende maanden, en ongeveer de helft wordt weer volledig normaal, zolang de stimulatie
doorgaat.
Een depressie kan zowel unipolair als bipolair zijn. Wat wordt bedoeld met een unipolaire depressie?
Mensen met een unipolaire depressie variëren tussen normaliteit en depressie.
Een depressie kan zowel unipolair als bipolair zijn. Wat wordt bedoeld met een bipolaire depressie?
Mensen met een bipolaire stoornis, vroeger bekend als manisch-depressieve stoornis, wisselen
tussen twee polen - depressie en het tegenovergestelde daarvan, manie.
Hoe kan je manie omschrijven?
Manie wordt gekenmerkt door rusteloze activiteit, opwinding, lachen, overdreven zelfvertrouwen,
wervelende spraak en verlies van remmingen.
, Welk onderscheid is er te maken t.a.v. bipolaire stoornissen?
Sommige mensen met een bipolaire stoornis hebben volwaardige manische episoden (bekend als
bipolaire stoornis I), en sommige hebben milde of hypomane episoden (bipolaire stoornis II).
Wat zijn gangbare behandelingen voor bipolaire stoornis?
De gebruikelijke farmaceutische behandelingen voor bipolaire stoornis zijn lithiumzouten en
bepaalde anti-epileptica. Een dieet met omega-3 vetzuren helpt ook, evenals een consistent
slaapschema.
Hoe zijn antidepressiva ontdekt?
Antidepressiva zijn eigenlijk per toeval ontdekt. Dit middel werd gebruikt tegen TBC (tuberculose).
Maar ze rapporteerde dat ze zich beter gingen voelen. Het was eigenlijk dus een bijwerking/
toevalsbevinding.
Wat waren de eerste antidepressiva, hoe werken deze en waarom wordt het niet meer gebruikt?
Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs)
-Is een stof dat het enzym dat serotonine afbreekt inactiveert (geremd)
-Er blijft dan meer serotonine in je synapsen aanwezig. Daardoor verandert de prikkeloverdracht.
-Dit middel heeft veel bijwerkingen (mensen moeten op dieet) en wordt niet meer gebruikt
Welke antidepressiva kwamen hierna op de markt, hoe werken deze en wat is het nadeel van deze
antidepressiva?
Tricyclische antidepressiva
-Deze antidepressiva hebben een globaal effect:
-Verhindert heropname van serotonine, dopamine èn norepinefrine
→ Hierdoor veel bijwerkingen omdat het effect heeft op gebieden die je niet wil beïnvloeden.
Welke antidepressiva worden momenteel veel gebruikt, hoe werken deze en hoe is de effectiviteit
t.o.v. eerdere antidepressiva?
Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRI)
-Verhindert specifiek de heropname van serotonine en laat dus t.o.v. de tricyclische antidepressiva
de andere neurotransmitters met rust.
-Er is hierdoor meer serotonine beschikbaar in de synaps.
-Minder bijwerkingen, even effectief
Wat hebben al deze antidepressiva met elkaar gemeen?
Dat ze ervoor zorgen dat er meer serotonine beschikbaar is in de synapsen.
Er werd gedacht dat mensen die depressief zijn een tekort aan serotonine hebben, maar dit blijkt
niet zo te zijn. Hoe kwamen we hier achter?
Door antidepressiva stijgt het Serotonineniveau meteen, hierdoor zou je verwachten dat de
stemming ook direct verbetered. Maar deze verbeterd pas na een paar weken.
We weten dus niet precies hoe antidepressiva werken. Welke theorie is er over de werking?
Een theorie is dat de plasticiteit stijgt:
Het idee is dat er nieuwe neuronen in het geheugengebied komen waardoor je leervermogen
verbeterd en je in staat bent nieuwe (betere) gedachtepatronen te ontwikkelen waardoor je uit de
‘groef van negatieve gedachtepatronen’ komt. Dit zou gaandeweg je stemming verbeteren.
→ Dus: Leervermogen beter = stemming beter?
Hoe is de effectiviteit van antidepressiva?
-Lijkt op een gemiddeld groepsniveau een middelmatig effect te hebben maar niet voor iedereen.
