Sociale psychologie
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 introductie sociale psychologie................................................................................................... 1
Hoofdstuk 3 sociale cognitie; hoe we denken over de sociale wereld..............................................................3
Hoofdstuk 4 sociale perceptie; hoe we anderen begrijpen..............................................................................5
Hoofdstuk 5 het zelf; onszelf begrijpen in een sociale context........................................................................8
Hoofdstuk 6 cognitieve dissonantie en de noodzaak om ons gevoel van eigenwaarde te beschermen...........10
Hoofdstuk 7 attitudes en attitudeverandering..............................................................................................12
Hoofdstuk 8 conformiteit en gehoorzaamheid; gedrag beïnvloeden.............................................................14
Hoofdstuk 9 groepsprocessen; invloed in sociale groepen............................................................................18
Hoofdstuk 10 aantrekkingskracht en relaties; van eerste indrukken tot langdurige intimiteit........................20
Hoofdstuk 11 prosociaal gedrag; waarom helpen mensen?..........................................................................23
Hoofdstuk 12 agressie; waarom doen we andere mensen pijn en kunnen we het voorkomen?.....................26
Hoofdstuk 13 Vooroordelen......................................................................................................................... 29
Sociale psychologie in actie 1; sociale psychologie gebruiken om een duurzame en gelukkige toekomst te
bereiken...................................................................................................................................................... 32
Sociale psychologie in actie 2; sociale psychologie en gezondheid................................................................34
Sociale psychologie in actie 3; sociale psychologie en de wet........................................................................35
HOOFDSTUK 1 INTRODUCTIE SOCIALE PSYCHOLOGIE
Definiëren sociale psychologie
Sociale psychologie is het effect dat woorden, gedragingen of aanwezigheid van andere
mensen op onze gedachtes, gevoelens, houding of gedrag.
- Er zijn opzettelijke pogingen om sociale invloed te hebben (reclame).
Beïnvloed onze gedragingen, gedachten, gevoelens en houding.
- We woorden beïnvloed op aanwezigheid van vreemden, maar vooral van vrienden en
familie.
Veel filosofen zeggen veel over menselijke natuur, maar psychologen willen dit
wetenschappelijk onderzoeken.
1
, - Onderzoeken door aan mensen te vragen, maar mensen zijn niet vaak bewust van hun
redenen waarom ze iets doen.
- De reden voor iets kan ook worden gevraagd aan het volk, maar is ook vaak niet juist.
- De logische verklaring hoeft niet altijd juist te zijn, maar is vaak wel zo.
Sociale psychologie verschilt van andere takken (als biologie, sociologie, politicologie).
- Evolutionaire psychologie verklaart sociaal gedrag op het gebied van genetische factoren
die evolueren over de tijd.
- Sociale psychologie bekijkt personen in bepaalde situaties.
Mensen zijn verschillend maar elk persoon heeft bepaalde eigenschappen in bepaalde
situaties.
Kijkt voor naar de contrual = de manier waarop mensen de sociale wereld
waarnemen, begrijpen en interpreteren.
- Bij sociologie gaat over de groep, sociale psychologie over het individu in de groep.
- Het doel van sociale psychologie is om psychologische eigenschappen die bijna alle
mensen gevoelig voor sociale invloed te identificeren, ondanks klasse of cultuur.
Persoonlijkheidspsychologie gaat juist over verschillen bij mensen,
- Cross-cultureel onderzoek is erg waardevol, want er wordt iets bekeken vanuit
verschillende culturen.
De kracht van de situatie
De barrière voor sociale psychologen is fundamentele toeschrijvingsfout= de neiging om de
mate waarin het gedrag van mensen te wijten is aan interne dispositionele factoren te
overschatten en de rol van situationele factoren te onderschatten.
- Er bestaan persoonlijkheidsverschillen, maar omgeving heeft groot effect op gedrag.
Een sociale situatie kan worden berschreven door specifieke eigenschappen van de situatie
te specificeren.
- Behaviorisme dacht dat bepaald gedrag wordt gestimuleerd door beloningen en geremd
door straffen.
- Behavioristen keken niet naar cognitie, denken en voelen waardoor zagen ze sociale
ervaring over het hoofd.
- Volgens sociaal psychologen wordt ervaring bepaald door interpretatie van de situatie.
- Gestaltpsychologie kijkt meer naar de subjectieve kant waarop een object bij mensen
wordt ervaren dan naar hoe het objectief gezien is.
Ook hoe mensen dus illusies ervaren.
- Mensen reageren vaak niet per se op wat iemand anders echt doet, maar op wat we
denken dat diegene denkt voelt of waarneemt.
- Naïef realisme is het feit dat we overtuigt zijn dat we iets ervaren zoals ze zijn, maar we
ze eigenlijk anders interpreteren.
Waar contruals vandaan komen: basismotieven van mensen
Sociaal psychologen proberen fundamentele motieven te begrijpen die bepalen waarom we
de sociale wereld construeren zoals we doen.
- Verschillende motieven (honger, angst, liefde) liggen ten grondslag aan onze gedachtes
en gedragingen,
2
, Twee belangrijkste motieven: goed gevoel ver jezelf en accuraat zijn.
Deze motieven zijn soms in dezelfde richting, maar vaak ook in een andere richting.
Mensen hebben de behoefte om een hoog zelfbeeld te behouden. Kiezen daarom vaak
eerder hiervoor dan voor een accurate keuze.
- Erkennen van onze tekortkomingen is moeilijk, en kan ons daarom belemmeren ergens
van te leren.
- Mensen rechtvaardigen ook de pijn en schaamte door iets zo positief mogelijk te
bekijken (bijv. bij ontgroeningen).
Om hun eigen gedrag ook te rechtvaardigen.
Mensen zijn ook goed in sociale cognitie= hoe mensen sociale informatie selecteren,
interpreteren, onthouden en gebruiken om oordleen en beslissingen te nemen.
- Mensen willen zo nauwkeurig een beslissing nemen, maar hebben vaak niet alle
informatie.
HOOFDSTUK 3 SOCIALE COGNITIE; HOE WE DENKEN OVER DE SOCIALE WERELD
Sociale cognitie zijn de manieren waarop mensen over zichzelf en de sociale wereld denken,
inclusief hoe ze de sociale informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken.
- Er is automatisch denken= denken dat onbewust, onopzettelijk, onvrijwillig en
moeiteloos is.
- Er is gecontroleerd denken= denken dat bewust, opzettelijk, vrijwillig en inspannend is.
De automatische piloot: denken met weinig moeite
Mensen gebruiken schema’s= mentale structuren die onze kennis over de sociale wereld
organiseren.
- Deze schema’s helpen ons de wereld te ordenen en te begrijpen
- Mensen met syndroom van Korsakov kunnen geen nieuwe herinneringen vormen, dus
vormen geen schema’s.
- Vooral handig is verwarrende of dubbelzinnige situaties.
Welk schema iemand gebruikt om een vreemde situatie te begrijpen wordt beïnvloed door:
- Toegankelijkheid= de mate waarin schema’s en concepten op de voorgrond staan van de
geest van mensen en daarom waarschijnlijk zullen worden gebruikt bij het maken van
oordelen over de sociale wereld.
Toegankelijkheid door wat chronisch toegankelijk is door ervaringen.
Toegankelijkheid door iets wat actueel is.
Toegankelijkheid door recente ervaringen.
- Priming= het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
eigenschap of concept vergroten.
De gedachten moeten toegankelijk en toepasbaar zijn wanneer ze de sociale wereld
beïnvloeden.
Mensen laten hun verwachtingen door zich op een andere manier te gaan gedragen = self-
fulfilling prophecy.
3
, Soorten automatisch denken
Vaak zijn doelen tegenstrijdig met elkaar (moet een keuze worden gemaakt), mensen kiezen
vaak voor het doel dat meest recentelijk is gevormd of geactiveerd.
Ook lichamelijke ervaringen (moeheid, een bepaalde geur) kan ons gedrag en onze keuzes
beïnvloeden.
- Is vaak als metafoor: Iets zwaars op je lichaam hebben, kan ervoor zorgen dat een
opdracht zwaarder wordt ervaren.
Om keuze te maken, onderzoeken we niet alles grondig maar nemen kortere weggetjes met
behulp van veroordelende heuristiek= mentale shortcuts die mensen gebruiken snel en
efficiënt te oordelen.
- Beschikbaarheidsheuristiek is een mentale vuistregel waarbij mensen een oordeel
baseren op het gemak waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen.
Probleem: dat wat makkelijk te onthouden is niet altijd typerend is voor de situatie,
wat leidt tot foutjes.
Gebruiken het wanneer we oordelen over anderen én onszelf.
- Representativiteitsheuristiek is een mentale shortcut waarbij mensen iets classificeren
op basis van hoe vergelijkbaar het is met een typisch geval (Bijv. kenmerken van waar
iemand vandaan komt).
Ook basis rate informatie= informatie over de frequentie van leden van verschillende
categorieën bij de bevolking.
Mensen zouden te weinig gebruik maken van basis rate informatie.
Cultuurverschillen in sociale cognitie
Onze schema’s worden beïnvloed door de cultuur waarin we opgroeien.
- Doordat cultuur zorgt voor wat we onthouden en opmerken in de wereld.
Verschillende culturen kunnen verschillende denkstijlen hebben:
- Westerse mensen vaak analytische denkstijl= denkstijl waarbij mensen letten op
objecten zonder de omgeving waar te nemen.
- Oost-Aziatische culturen vaker holistische denkstijl= denkstijl waarbij mensen zich
richten op de algemene context, met name de manieren waarop objecten zich tot elkaar
verhouden.
- Oorzaken: kunnen de omgeving waarin iemand opgroeit (bijvoorbeeld dat Japanse
steden drukker zijn dan Amerikaanse).
Gecontroleerde sociale cognitie: denken met hoge inspanning
Mensen denken vaak de wat ze doen, uit bewuste wil is, maar veel wordt veroorzaakt door
onbewuste verlangens.
- Techniek gefasciliseerde communicatie zou het tegendeel bewijzen, maakt bleek dat
mensen die eerst niet goed konden communiceren en door deze techniek wel, dit
eigenlijk niet zelf deden.
- Wat mensen geloven kan invloed hebben op hun vrije wi.
Blijkt als mensen geloven dat ze een vrije wil hebben, ze sneller geneigd zijn anderen
te helpen.
4
