Basiskennis taalonderwijs, hoofdstuk 5, 6, 7 en 9.
Hoofdstuk 5 – geletterdheid
Geletterdheid heeft betrekking op de volgende aspecten:
- Boekoriëntatie
- Functies van geschreven taal
- Relatie tussen gesproken en geschreven taal
- Taalbewustzijn
- Alfabetisch principe
- Functioneel 'schrijven' en 'lezen'
- Technisch lezen en schrijven, start
- Technisch lezen en schrijven, vervolg
- Begrijpend lezen en schrijven
Aanvankelijk lezen: staat centraal in groep 3, het leren van letters en eenvoudige woorden kunnen
lezen.
Functionele geletterdheid: de vaardigheid om je in een geletterde samenleving te kunnen redden.
Drie fasen in de ontwikkeling van geletterdheid:
1. Ontluikende geletterdheid
a. Heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de voorschoolse
periode van nul tot vier jaar.
2. Beginnende geletterdheid
a. Heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de groepen 1 tot 3 van
de basisschool. Ze hebben al kennis opgedaan over boeken en letters voor de
basisschool. Door activiteiten als voorlezen, taalspelletjes, boekenhoek, stempelen
en werken op de computer wordt er verder gewerkt aan de ontwikkeling van
geletterdheid. Omvat ook het aanvankelijk lezen.
3. Gevorderde geletterdheid
a. Beslaat de periode na groep 3. Omvat het voortgezet lezen, maar ook het stellen.
Kinderen leren steeds sneller woorden herkennen en richten hun aandacht meer op
de betekenis en de bedoeling van de tekst. Leren verschillende soorten teksten
kennen en leren strategieën om teksten te begrijpen en betekenissen van woorden
te achterhalen. Twee belangrijke onderdelen zijn begrijpend lezen en stellen.
Meta linguïstisch bewustzijn: het vermogen om na te denken over de vorm en het gebruik van taal
en om onbewuste kennis over de regels in de taal te verwoorden.
Verschillende fasen in de spontane schrijfontwikkeling (Bus, 1991):
1. Het tekenen van woorden
a. Nog geen onderscheid tussen schrijven en tekenen.
2. Het krabbelen van nog niet herkenbare lettertekens
a. Het kind heeft door dat voor schrijven abstractere tekens worden gebruikt.
3. Het schrijven van letterachtige vormen of letters
a. Het kind ontdekt dat woorden zijn opgebouwd uit letters
4. Het weergeven van woorden door één of enkele letters
, a. Fonologisch bewustzijn zover ontwikkeld dat het kind enige notie heeft van de
klank-letterkoppeling. Beginklank opschrijven van woorden of alleen de
medeklinkers.
5. Invented spelling
a. Het besef van de klank-letterkoppeling is sterker ontwikkeld en de kinderen
schrijven klanken en woorden zoals ze die horen. Vaak verschillende vormen van
fonetisch schrift.
Spontane leesontwikkeling: zorgt ervoor dat de klank-letterkoppeling eigen gemaakt wordt;
kinderen kunnen bij het schrijven uitgaan van woorden die ze kennen.
Pseudolezen: leesgedrag imiteren. Daarna komt den spontane leesontwikkeling.
- Commentaar geven op plaatjes
- Het volgen van het verhaal op de plaatjes
- Een verhaal weergeven in dialoogvorm
- Een verhaal weergeven in monoloogvorm
- Een verhaal weergeven in een mengeling van spreektaal en schrijftaal
- Het memoriseren van teksten
Spontaan lezen: er wordt geleidelijk aan ontdekt dat er een functie is aan het geschreven woord. Ze
proberen de tekst te decoderen; zoeken naar bekende woorden/letters. Er zijn hierin drie fasen:
1. Globaal lezen van bekende woorden – naam, woorden die ze vaak tegenkomen etc.
2. Lezen door analyse van bekende woorden – huis/muis lijkt op elkaar. Rijmen belangrijk voor
klank-letterkoppeling.
3. Zelfstandig lezen van nieuwe woorden – rijmen belangrijk; boek --> hoek, zoek, koek.
Vijf fasen in het lezen van woorden. Wordt vooral gelet op de kennis van het alfabet de een kind
heeft:
- De pre-alfabetische fase – nog weinig kennis van letters, weten niet dat woorden zijn
opgebouwd uit klanken.
- De partieel alfabetische fase – woorden lezen op grond van één of enkele letters. Nog niet in
staat om alle letters in een woord te verklanken.
- De volledig alfabetische fase – kinderen kennen alle letters van het alfabet en zijn in staat
om woorden direct te herkennen.
- De geconsolideerde alfabetische fase – het lezen verloopt vlot en vloeiend; kunnen snel
combinaties van letters herkennen.
- De geautomatiseerde alfabetische fase – eindpunt van de leesontwikkeling; wordt
gekenmerkt door het flexibel toepassen van verschillende leesstrategieën.
Fonologisch bewustzijn: het vermogen om te kunnen reflecteren op de klankvorm van de taal. Het s
een onderdeel van het metalinguïstisch bewustzijn/taalbewustzijn.
Fonemisch bewustzijn: het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd. Fonemen zijn klanken
de door een letter of een combinatie van letters worden weergegeven: 'huis' bestaat uit drie
fonemen: /h/, /ui/, /s/. Het is een klank die betekenisverschil tussen woorden veroorzaakt. Rijmen
valt onder fonemisch bewustzijn.
Auditieve vaardigheden: het onderscheiden van klanken is het belangrijkst; liggen andere
vaardigheden aan ten grondslag.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper desi_hendriks. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.