Dit zijn de college aantekeningen van alle hoorcolleges van het vak Gedrag & Omgeving 1, geschreven tijdens het studiejaar 2020/2021. Het vak werd toentertijd voornamelijk gegeven door Cor van Halen.
Hoorcollege 1
Sociale psychologie
= de wetenschap die gevoelens, gedachten en gedrag (ABC) van individuen in sociale
situaties bestudeert, de psychologie van het dagelijks leven.
Rode draad deze cursus. Twee centrale hypotheses:
1. De kracht van de situatie
a. Bystander-effect, hoe meer mensen aanwezig zijn in een situatie hoe kleiner
de kans dat er geholpen wordt.
2. De kracht van het onbewuste
Fundamentele attributie fout
= de neiging om gedrag toe te schrijven aan de persoon en niet aan de situatie. Hoe? Proces
van 3 stappen (Gilbert)
1. Nemen gedrag waar (‘hij helpt niet’)
2. Karakteriseren van het gedrag (‘asociaal’)
3. Corrigeren voor de situatie (‘hij had haast omdat hij per se ergens op tijd moest
komen’)
Dual-process model
- Systeem 1 (automatisch): onbewust, snel, associatief, onintentioneel, zonder moeite
- Systeem 2 (reflectief): bewust, langzaam, intentioneel, controle, kost energie
o Afhankelijk van motivatie en capaciteit
Hoe zit het met je eigen gedrag?
Zelfde soorten panty’s maar toch keuze laten maken > hoezo kies je voor die ene
Waarom ben je eigenlijk psychologie gaan studeren? Waarom stem je op die kandidaat? Op
basis waarvan kies je je vrienden, of je partner? Feitelijk weten we dat (meestal/vaak)
helemaal niet – post hoc redeneren; geeft gevoel van controle en consistentie
Tussenliggende conclusie
Waarom hebben we gebrek aan interceptie? Dat komt eigenlijk door die twee dual
systemen.
(De kracht van) onbewust processen
1. ‘Channel factoren’: nudging, kleine situationele veranderingen die ons gedrag sturen
(soms met grote gevolgen). Vb. is gebruik maken van kleinere borden, dan scheppen
ze minder op en kunnen afvallen, super kleine interventie maar grote mogelijke
gevolgen
2. Schema’s
a. Georganiseerde set kennis over een stimulus in lange-termijn geheugen
b. Kennis omvat kenmerken van de stimulus, verbanden tussen de kenmerken
en specifieke voorbeelden
c. Mentale structuur die helpt om kennis over de wereld te organiseren
d. We hebben schema’s over…
i. Groepen van mensen (afkomst, ras, sekse, etc; stereotype)
ii. Persoonskenmerken (introvert)
, iii. Situaties (ofwel: scripts)
iv. Over specifieke anderen
v. Onszelf
vi. Beïnvloeden gevoel, denken en gedrag vaak (meestal onbewust
vii. Heel functioneel, maar met zowel positieve als negatieve uitkomsten
3. Priming: de automatische en onbewuste invloed van een stimulus op ons gedrag
a. Resultaten: prime beïnvloedde keuze om te gokken of te passen (maar alleen
in de mid-range)
b. Associaties beïnvloeden uiteindelijk het gedrag
Algemene conclusie vandaag…
Rol van situatie en onbewuste processen in alledaags (sociaal) gedrag
- Functioneel. Onbewuste processen zijn vele malen sneller – ze stellen ons in staat
effectief te reageren op onze omgeving
- Belang van wetenschappelijk onderzoek in het vinden van de echte oorzaken van
gedrag (bv. interventies)
- Vrije wil?
Hoorcollege 2
Het sociale zelf
Paradox van het zelf
- Het zelf bestaat niet
- Het zelf is niet van jezelf
Culturele verschillen in interpersoonlijke afstand
Culturele verschillen in wat men gewend is om hoe dichtbij elkaar te staan als ze
interacteren met elkaar, deze grens zijn we vaak niet bewust van totdat hij overschreden
wordt
Zelf als basaal fenomeen
- Fundamenteel onderscheid tussen jezelf en buitenwereld/anderen
- Waar de grens ligt is fysiek én sociaal bepaald
Twee vormen van zelfbewustzijn
- Subjectief zelfbewustzijn
o Onbereflecteerd
o Meer gevoelsmatig
o Basis van normale activiteit
o Gemeenschappelijk met andere dieren
o Past bij systeem 1
- Objectief zelfbewustzijn
o Zelfreflectief
o Meer cognitief (zelfbeeld)
o Gerichte activiteit
o Typisch menselijk
, Zelfbeeld sociaal product
- Kennis over onszelf ontleend aan sociale interactie
- Persoonlijke positie bepalen via voortdurende sociale vergelijking
- Sociale context podium voor zelfpresentatie
Reflected self-appraisal
- Zelfbeeld ontleend aan hoe anderen ons zien (situatie) > 3e persoonsperspectief op
jezelf
- Maar geen directe toegang tot hoe anderen ons zien
- Daarom hoe wij denken dat anderen ons zien > construal
Neurologie van reflected self-appraisal
MPFC (mediale prefrontale cortex):
Betrokken bij de 1e persoonsperspectief (directe self-appraisal)
TPJ (temporeel-parietale junctie):
Betrokken bij 3e persoonsperspectief (reflected self-appraisal)
- Adolescenten gebruiken 3e persoonsperspectief (TPJ) om duidelijkheid over zichzelf
te krijgen, volwassenen gebruiken 1e persoonsperspectief (MPFC) om eigen zelfbeeld
in de mond van anderen te leggen
Belang van zelfkennis
- Noodzakelijk voor gedragsregulatie
- Noodzakelijk voor sociale afstemming
- Noodzakelijk voor integreren van persoonlijke ervaringen
Totalitarian ego (greenwald, 1980)
- Mensen zijn egocentrisch
- Mensen zijn narcistisch (beeld van zelf zo positief mogelijk)
- Mensen zijn conservatief (feedback dat klopt met beeld wat je van zelf hebt)
2 basismotieven in zelfkennis
- Self-consistency: behoefte aan bevestigen van zelfbeeld
- Self-enhancement: behoefte aan positief zelfbeeld
Self-consistency en zelfschema’s
Stap 1: nagaan of proefpersonen zichzelf als afhankelijke of onafhankelijke persoon zien
Stap 2 (na 3 weken): proefpersonen moeten lijst met eigenschappen doornemen en zo snel
mogelijk beslissen of eigenschappen op hen van toepassing zijn, zelfbeeld dat je had gekozen
die eigenschappen kon je ook sneller beantwoorden
- Mesen kunnen informatie die strookt met hun zelfbeeld sneller verwerken
Self-enhancement
3 positieve illusies
- Onrealistisch positef zelfbeeld
- Illusie van controle
- Onrealistisch optimisme
Draagt bij aan welzijn:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottemeulink1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
