Brouwers, H. (2019). Kiezen voor het jonge kind. Bussum: Coutinho
Hoofdstuk 1: Het jonge kind
Hoofdstuk 5: Pedagogisch handelen
Paragraaf 7.2.1: alléén tabel 7.1 Vier niveaus op de empathieschaal
Paragraaf 9.1.2: Kringactiviteiten
Paragraaf 9.3: Afspraken, regels en routines
Periode...
Hoofdstuk 1
Een leerkracht kan heel wat informatie halen uit een gesprek dat zomaar ontstaat als kinderen aan
het werk zijn. Zo kan een leerkracht informatie krijgen hoe kinderen naar elkaar kijken, maar ook
over hoe ze naar haar kijken. Kinderen kunnen de leerkracht een spiegel voorhouden; zo leert ze iets
over zichzelf. En dat is handig, want als je jezelf goed kent, kun je beter met kinderen omgaan.
Omgaan met kinderen vereist een talent: vooral het talent om anderen door jou toe doen te laten
groeien.
Kunnen omgaan met kinderen betekent niet altijd dat je met elke leeftijdsgroep overweg kunt. De
aantrekkingskracht van jonge kinderen is vaak dat ze je ego behoorlijk kunnen strelen. Maar met hun
braafheid en scherpe aanvoelingsvermogen komen jonge kinderen ook onder je huid, en daar moet
je tegen kunnen. Zo schreef Janusz Korczak rond 1920: ‘leer jezelf eerste kennen voordat je kinderen
wilt kennen.’
De eerste levensjaren van een kind zijn bepalend voor de rest van zijn leven. Als je in de onderbouw
gaat werken moet je realiseren dat je een grote invloed hebt op de verdere levensloop van al die
kinderen in je groep.
1.1Kenmerken van kleuters
Friedrich Fröbel (1782-1852), een van de grondleggers van het onderwijs aan kleuters, zag een
duidelijk onderscheid tussen kinderen jonger en kinderen ouder dan zes jaar. Hij meende dat
kinderen jonger dan zes jaar gericht zijn op de binnen wereld: ze worden beheerst door impulsen van
binnenuit. Groeien en ontwikkelen doen jonge kinderen van binnen naar buiten.
Vanaf ongeveer zes jaar is het kind volgens Fröbel gericht op de buiten wereld. Ontwikkeling gaat van
een schoolkindfase van buiten naar binnen. Nu is een kind is staat om onderwijs te ontvangen
waarbij een leerkracht kennis overdraagt. Maar het onderwijs moet volgens Fröbel ook op
schoolleeftijd nog gericht zijn op werkelijk inzicht en actief begrijpen, zodat de buitenwereld
inwendig gemaakt wordt.
Ook Geurtz benoemt dat verschil tussen jongere en oudere kinderen: jonge kinderen leven nog in
een toestand van ‘onbewuste vanzelfsprekendheid van het bestaan’. Anders gezegd: een jong kind
staat nog dicht bij zijn ‘natuurlijke staat van zijn’. (Geurtz, 2004, p.31).
Later als een kind van zichzelf bewust is, reageert het minder argeloos. Het gaat zichzelf beoordelen
en merkt (of denkt) dat anderen hem beoordelen. De kleuterfase is meer dan een fase waarin
kinderen nog geen schoolkind zijn. De kleuterfase heeft een geheel eigen dynamiek: jonge kinderen
zijn speels, onderzoekend en nieuwsgierig. In de eerste vier jaar van hun leven leren mensen meer
dan in alle jaren daarna, zonder dat enig leerprogramma zich daarmee bemoeid heeft.
Kenmerken van een kleuter:
, - Emotionele beleving
- Intuïtief
- Egocentrisme
- Hang naar gewoontes en routines
- Concentratievermogen
- Behoefte aan handelen en bewegen
- Magisch denken
- Geen scherp onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid
Emotionele beleving
Jonge kinderen beleven emoties heel intens. Volwassenen kunnen kinderverdriet wel eens
bagatelliseren. Kleuters zijn ook niet zakelijk. De manier waarop zij de werkelijkheid beleven is altijd
emotioneel gekleurd. Stel dat een kleuter vaak logeert bij een tante die hij aardig vindt. Als die tante
de gewoonte heeft de aardappels geregeld te laten verbranden, zal de geur van aangebrande
aardappelen tot op latere leeftijd een aangename geur blijven.
Kleuters beleven hun werkelijkheid als een totaliteit waarbij hoofd en hart niet gescheiden zijn. Als je
activiteiten die je met kinderen hebt ondernomen wilt evalueren, telt dus niet alleen de kwaliteit van
de activiteit, maar vooral de kwaliteit van de relatie die je met de kinderen hebt opgebouwd.
Intuïtief
Kleuters hebben nog niet veel begrip van de wereld, en moeten dit op een of andere wijze
compenseren. Dat doen ze dan ook: met hun haarscherpe intuïtie voelen ze situaties en mensen aan
op een manier die je blijkbaar later jammer genoeg kwijtraakt.
Egocentrisme
Jonge kinderen zijn egocentrisch. Als we volwassenen egocentrisch vinden gaan, dan suggereren we
dat er iets misgegaan is met hun sociale ontwikkeling.
Het egocentrisme van jonge kinderen is een cognitieve kwestie: ze kunnen zich niet verplaatsen in de
perspectief van een ander. Het egocentrisme van jonge kinderen belemmert hen niet anderen goed
aan te voelen; het betreft uitsluitend cognitief egocentrisme.
Hang naar gewoontes en routines
Vaste gewoontes en routines geven hun die zekerheid terug. De wereld wordt inzichtelijker en
grijpbaar als je kunt terugvallen op hoe het hoort en als je vaste regelmaat ervaart in de dagelijkse
gang van zaken. Een vast dagprogramma met telkens terug kerende routines is dan ook erg prettig
voor kleuters.
De invloedrijke kleuterpedagoge Maria Montessori (1870-1952) gaf zogenoemde ‘gewoontelessen’.
Daarmee kwam ze tegemoet aan de behoefde van jonge kinderen te willen weten hoe het hoort.
Montessori heeft ons een middel gegeven om op een positieve, bij jonge kinderen passende, manier
om te gaan met regels en afspraken.
Concentratievermogen
Vaak wordt gezegd: ‘jonge kinderen kunnen zich niet lang concentreren’. Dit is een misverstand: de
meeste jonge kinderen kunnen zich uitstekend concentreren. Maar het lukt kleuters inderdaad niet
om zich langer dan twintig minuten stil te zitten tijdens een kringgesprek. Een dergelijke
betrokkenheid zul je voornamelijk zien bij activiteiten die van binnenuit komen. Omdat we weten
hoe intensief jonge kinderen kunnen spelen en werken met wat ze zelf bedacht hebben, zullen we
hun dus vooral veel tijd geven om hun eigen plannen en ideeën uit te voeren.
Behoefte aan handelen en bewegen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ingehochstenbach. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,94. Je zit daarna nergens aan vast.
