Organisatie en management
HANDBOEK ORGANISATIE EN MANAGEMENT. EEN PRAKTIJKGERICHTE
BENADERING
Inhoud
Organisatie en management.............................................................................................................. 1
Samenvatting inleiding ................................................................................................................. 3
Frederick Taylor - scientific management ................................................................................ 3
Henri Fayols general management ........................................................................................... 3
Weber's Theorie van de bureaucratie ........................................................................................ 4
Mayo's Hawthorne experiment & bevindingen ......................................................................... 4
Behoeftenpiramide van Maslow ....................................................................................................5
Boulding's systeembenadering ......................................................................................................5
C.K. Prahalad Bodem van de economische piramide ....................................................................5
Hoofdstuk 1 omgevingsinvloeden .....................................................................................................5
Organisaties ...................................................................................................................................5
Partijen ......................................................................................................................................... 6
Omgevingsfactoren ....................................................................................................................7
De donut economie ................................................................................................................... 9
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) ................................................................ 12
Hoofdstuk 2 Strategisch management ............................................................................................ 13
De klassieke benadering van strategisch management ............................................................... 13
Kritische kanttekening bij de klassieke benadering van Mintzberg ............................................27
Samenwerkingsverbanden.......................................................................................................... 28
Hoofdstuk 3 Digitale transformatie ............................................................................................... 30
Belangrijke technologieën voor een digitale transformatie ........................................................ 32
Mobiele internet ......................................................................................................................... 33
Cloudtechnologie ........................................................................................................................ 33
Internet of Things ....................................................................................................................... 34
Artificiële intelligentie ................................................................................................................ 34
Robotisering................................................................................................................................ 34
3D-printing ................................................................................................................................. 35
Virtual / augmented reality ........................................................................................................ 35
Big data ....................................................................................................................................... 35
Hoofdstuk 4 Internationalisering ................................................................................................... 35
Vijf vormen van economische integratie .................................................................................... 36
, Internationale organisaties ..................................................................................................... 38
Internationaal management ................................................... Error! Bookmark not defined.
Hoofdstuk 7 human resource management ................................................................................... 40
Hoofdstuk 8 individuen en groepen ............................................................................................... 43
Persoonlijkheid ....................................................................................................................... 43
Hoofdstuk 9 leiderschap en management ...................................................................................... 45
Leiderschapsstijlen ................................................................................................................. 49
Hoofdstuk 10 besturing .................................................................................................................. 50
Bedrijfsprocessen........................................................................................................................ 50
Typen bedrijfsprocessen .............................................................................................................. 51
Beheersing van bedrijfsprocessen ........................................................................................... 53
Bedrijfsprocessen en toegevoegde waarde .............................................................................. 54
Lean six sigma ......................................................................................................................... 56
Bestuursniveaus en specifieke taken .......................................................................................... 58
Raad van Commissarissen ...................................................................................................... 59
Organisatiegerichte methoden .................................................................................................... 61
Hoofdstuk 11 structurering ............................................................................................................ 62
Arbeidsverdeling in verticale verdeling................................................................................... 62
Organisatiestelsels ...................................................................................................................... 64
Divisieorganisatie .....................................................................................................................67
Mintzberg en organisatiestructuren ........................................................................................... 69
Agile organiseren .....................................................................................................................72
Agile manifesto.........................................................................................................................72
Scrum .......................................................................................................................................73
Hoofdstuk 12 cultuur ......................................................................................................................74
Ui-model Hofstede.......................................................................................................................74
IJsbergmodel van McClelland ..................................................................................................... 75
Typologieën van organisatiecultuur ............................................................................................76
Hoofdstuk 13 organisatie verandering en ontwikkeling ................................................................ 80
Reorganisatie .......................................................................................................................... 80
Sociaal plan ............................................................................................................................. 80
,Samenvatting inleiding
Organisatiekunde is een interdisciplinaire wetenschap die draait om de
bestudering van het gedrag van organisaties, de factoren die dit gedrag bepalen en de
manier waarop organisaties het meest doeltreffend kunnen worden bestuurd.
Organisatiekunde heeft een descriptief aspect (een beschrijving van het gedrag,
inclusief motieven en gevolgen) en een prescriptief aspect (een advies over op
welke manier het beste kan worden gehandeld en welke organisatie-inrichtingen
kunnen worden gevolgd).
De interdisciplinariteit houdt in: organisatiekunde bevat veel elementen van
andere wetenschappen , te denken aan: de bedrijfseconomie, de technische
wetenschappen en de gedragswetenschappen. Hierbij zijn de gebruikte disciplines
(vakgebieden) niet meer als afzonderlijke herkenbaar, terwijl dit wel geldt bij
multidisciplinariteit.
Besturing kan worden gezien als een poging tot gerichte beïnvloeding. In hoeverre
dit succesvol is, wordt aangegeven met de doeltreffendheid of effectiviteit.
BELANGRIJKE PERSONEN EN HUN DENKRICHTINGEN (BOOMSTAM)
Mayo Human relations 1945
Maslow, Herzberg, Revisionism 1960
McGregor
Boulding Systeem-benadering 1955
Lawrence en Lorsch Contingentie - benadering 1965
Weber Bureaucratie 1940
Fayol General management Managementgebieden
theory Eenheid van bevel
Taylor Scientific management Achtbazenstelsel
Frederick Taylor - scientific management
→ Zijn idee was dat de productieleider zich niet moest gedragen als slavendrijver,
maar in plaats daar van over de volgende acht punten (achtbazenstelsel). Voor ieder
punt een ander persoon: tijd en kosten, werkinstructies, bewerkingen en hun
volgorde, werkvoorbereiding en uitgifte, onderhoud, kwaliteitscontrole, technische
leiding en personeelsbeheer.
Verder heeft hij: Scientific management geschreven. Enkele hoofdpunten:
• Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden wat kan leiden tot
standaardisatie van het productieproces
• Vergaande taakverdeling en vaste routine wat zorgt voor een hoge
productiviteit
• Hechte en vriendschappelijke relatie arbeiders en leiding
• Bedrijfsleiders verantwoordelijk voor scheppen van productiewaarden
• De juiste man op de juiste plaats
• Invoeren prestatiebeloning
Henri Fayols general management
→ Samenhangend stelsel van opvattingen over hoe een organisatie bestuurd moet
worden.
Zes onafhankelijke managementgebieden:
1. Technisch
, 2. Commercieel
3. Financieel
4. Zelfbeschermend
5. Boekhoudingen
6. Besturing
Besturing is de belangrijkste functie van managers, en dit bestaat uit:
1. Plannen of vooruitzien
2. Organiseren - opbouw organisatie met mensen en middelen
3. Bevel voeren
4. Coördineren - onderling afstemmen van activiteiten
5. Controleren
Plannen Organiseren Financieel Coördineren Controleren
Technisch Commercieel Bevel Zelfbeschermend Boekhouding
voeren
Eenheid van commando was het belangrijkste voor Fayol, dus slechts één baas boven
je.
Weber's Theorie van de bureaucratie
→ Hield zich bezig met de overheidsorganisaties en grote bedrijven vanuit een
sociologische invalshoek.
Grote organisaties hadden de volgende kernmerken:
1. Sterk doorgevoerde taakverdeling
2. Afgebakende bevoegdheden en verantwoordelijkheden
3. Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen
4. Werving op basis van skills i.p.v. vriendjespolitiek
5. Beloningen / bevorderingen op basis van objectieve criteria en procedures
6. Uitvoering werkzaamheden volgens strikte routineregels
7. Vastleggen gegevens zodat controle mogelijk is
Ideale bureaucratie → Wanneer een organisatie de hierboven genoemde
kenmerken heeft, is het volgens Weber de meest ideale vorm van bureaucratie omdat
iedereen een radertje vormt.
Visie op zijn theorie: zijn analyse was wetenschappelijk en objectief, dus hij vond
zowel nadelen als voordelen van een bureaucratie.
Mayo's Hawthorne experiment & bevindingen
→ Human relations - informele organisatie en subjectiviteit
Na aanleiding van een licht experiment, waaruit bleek dat zelfs na het verlagen van de
lichtsterkte de productiviteit toch omhoog ging, kwam men tot de conclusie dat
aandacht aan de werknemer een belangrijke rol speelt bij de productiviteit van
werknemers. Aandacht, evenals een groepsgevoel en zekerheid en waardering
behoren tot subjectieve factoren. Objectieve factoren zijn dan bijvoorbeeld
lichtsterkte en lengte van de werkdagen.
→ Het vinden van menselijke factoren in effectiviteit en samenwerking is key
,Behoeftenpiramide van Maslow
1. Fysiologische behoeften ( eten, slapen)
2. Behoefte aan zekerheid en veiligheid
3. Behoefte aan acceptatie
4. Behoefte aan erkenning
5. Behoefte aan zelfontplooiing
De theorie is nooit bewezen → spreekt wel aan en heeft veel invloed gehad, Herzberg
paste de theorie toe op het gedrag van mensen in organisaties. – Herzberg zocht naar
factoren die de motivatie van mensen in een organisatie versterken en naar factoren
die tot ontevredenheid leiden. – Satisfiers → factoren die leiden tot
werktevredenheid. Dissatisfiers → leiden tot werkontevredenheid (werkexcentriek:
werkomstandigheden en salaris).
Boulding's systeembenadering
Kenneth Boulding → Systeembenadering (1950)
o Organisatie wordt gezien als een systeem → een geheel van samenhangende
delen.
o Indien het totale resultaat van alle subsystemen groter is dan de optelsom van
hun individuele resultaten wordt er gesproken van synergie.
o Een systeem (organisatie) wordt bestuurd met behulp van informatie die wordt
teruggekoppeld (feedback) naar de verschillende subsystemen (afdelingen).
o De systeembenadering stelt dat het management organisatieproblemen
integraal dient aan te pakken.
→ niet alleen kijken naar de belangen van een enkel organisatieonderdeel maar ook
naar de invloed van genomen beslissingen op de totale organisatie.
C.K. Prahalad Bodem van de economische piramide
Stoppen met denken aan de armen als slachtoffers of als een last, en beginnen hen als
een veerkrachtige en creatieve ondernemers en waarde bewuste consumenten te zien,
zal een nieuwe wereld van kansen zich openen. – De bodem van de economische
piramide bestaat uit vier miljard mensen van minder dan 2 dollar per dag leven. Deze
groep kan de motor van de volgende ronde van globale handel en welvaart zijn, en
een bron van innovatie. – Co-creatie → bedienen van klanten aan de onderkant van
de piramide vereist dat grote bedrijven gezamenlijk met maatschappelijke
organisaties en lokale regeringen werken. Vervolgens zal dit miljoenen nieuwe
ondernemers creëren op een basisniveau. Economische ontwikkeling en sociale
transformatie → oplossing armoede probleem. – Sleutelbegrip: INNOVATIE. –
Bedrijven kijken naar de armste → naar hun behoeften en mogelijkheden →
oplossingen die daardoor ontstaan → vertalen naar marktsegmenten
Hoofdstuk 1 omgevingsinvloeden
Organisaties
De samenleving: de omgeving waarin organisaties functioneren. Organisaties worden
beïnvloed door: concurrenten, leveranciers, enzovoort. Deze oefenen invloed uit door
randvoorwaarden te stellen zoals gunstige prijzen, milieuvriendelijk enz. Organisaties
staan bloot aan omgevingsinvloeden, zoals economische ontwikkeling,
technologische ontwikkeling, invloed van het milieu en demografische
, ontwikkelingen. Deze worden ook wel omgevingsfactoren genoemd. (zie 1.3).
Doordat de omgevingsinvloeden invloed hebben op de organisatie, is het van belang
dat organisaties hier rekening mee houden. Het op de omgeving richten door een
organisatie wordt afstemming genoemd.
Partijen
→ Vooral partijen hebben een directe invloed op de organisaties.
▪ Afnemers
Invloed van afnemers / klanten is het belangrijkste omdat deze de organisatie
bestaansrecht geeft. De ondernemer moet rekening houden met een steeds
veranderende vraag naar (nieuwe) producten.
▪ Leveranciers
Twee veranderingen: door internationalisering zijn leveranciers niet alleen meer
lokale, maar ook internationale. En als tweede: de afnemer wil minder voorraad
hebben waardoor van de leverancier gevraagd wordt of deze just-in-time levering
realiseert.
▪ Concurrentie
De concurrentie bepaalt de speelruimte als het gaat om prijs, kwaliteit en aanbod.
Het is van belang om de concurrentie te traceren en analyseren wat hun marktpositie
is.
▪ Vermogensverschaffers
Vermogensverschaffers zoals aandeelhouders, investeringsmaatschappijen, etc., een
goede relatie onderhouden met de vermogensverschaffers is zeer belangrijk.
▪ Werknemers
Zijn het belangrijkste kapitaal en kunnen worden beschouwd als succesfactor.
Werknemers spelen een steeds grotere rol bij product- en organisatie innovaties en
kwaliteitsverbeteringen. Medezeggenschap aanwenden om invloed uit te oefenen op
de keuze van richting waarin de organisatie zich zal bewegen, de maatschappelijke
verantwoordelijkheid van de organisatie en het sociale beleid.
▪ Belangenorganisaties
Organisaties die zich inzetten voor de belangen van bepaalde groepen. Zoals
werknemers, consumenten etc. Voorbeelden zijn de consumentenbond en
Greenpeace.
▪ Overheidsinstellingen
Deze beïnvloeden bedrijven doordat ze toezien op de naleving van de regels. Een
voorbeeld is de politie.
▪ Media
De media is een enorm belangrijke invloed voor bedrijven en de samenleving. Zowel
de traditionele media zoals kranten en televisie, als ook sociale media. Het is van
belang dat er kritisch wordt gekeken aangezien er ook veel nepnieuws bestaat. De
media hebben ook een grote invloed op de publieke opinie. Dit heeft ervoor gezorgd
dat veel bedrijven een voorlichtings- public-relations-afdeling opzetten. Die de media
informeren over hun activiteiten.