Hoofdstuk 1. Preventie: beleid, begrippen en modellen
1.1 Inleiding: een korte geschiedenis van preventie
- Voorkomen is beter dan genezen. Want als het oorspronkelijke probleem eenmaal tot omvangrijke proporties uitgroeit,
dan zijn vaak veel ingrijpendere interventies nodig. Dat is meestal pijnlijker, moeilijker en duurder. Kortom: voorkomen is
inderdaad beter dan genezen.
- Het idee om ellende beleidsmatig en systematisch te voorkomen kwam al op in de tweede helft van de negentiende eeuw.
Zorgen om de volksgezondheid stonden toen centraal.
* Het ging vooral om de vraag hoe besmettelijke ziekten voorkomen konden worden, zodat niet alleen de arme bevolking,
maar ook de beter gesitueerden tegen allerlei ziekten beschermd zouden zijn.
- Onder invloed van deze doelbewuste campagnes verbeterde de volksgezondheid spectaculair. Het is daarom begrijpelijk
dat de aandacht al snel ook uitging naar de geestelijke gezondheid en wel allereerst naar het kind als belangrijk object van
zorg en aandacht.
* Met dit alles kreeg preventief ingrijpen stap voor stap de naam van een beschavingsoffensief. Het ging erom mensen in
een zo vroeg mogelijk stadium te helpen zich beter te gedragen, en wel door hun te leren gezonder te eten, regelmatiger en
productiever te leven, hun woning te onderhouden, en hun kinderen op te voeden.
* Ondersteund door beschermende wetten en regelingen, en door educatieve en adviserende programma's.
* Een voorbeeld is de kinderbeschermingsmaatregel van ondertoezichtstelling (OTS) die in Nederland in 1922 werd
ingevoerd. Hiermee konden ze preventief ingrijpen.
- Ook de opkomst (jaren 30) van Medisch Opvoedkundige Bureaus had een duidelijke preventieve betekenis. Ze hielden zich
onder andere bezig met regelmatig steunend toezicht bij lastige opvoedingssituaties en met vroegtijdige ondersteuning bij
opvoedingsproblemen.
- Preventie heeft een sociaal- medische inslag. Maar na de WOII ging de gedachte van preventie verder en is het in tal van
sectoren nu geïnstitutionaliseerd.
- Preventiegedachte:
1. Het is beter ouders vroegtijdig bij opvoedingsproblemen te ondersteunen.
2. Voorlichting over de gevaren van drugs en alcohol kan helpen een latere verslaving te voorkomen, en zo ook alle
medische en sociale risico's daarvan.
3. Dure tandheelkundige behandelingen kunnen voorkomen worden door voorlichting en advies.
4. Vroegtijdig signaleren en aanpakken van leer- en motivatieproblemen bij leerlingen helpt later spijbelen of voortijdig
schoolverlaten voorkomen.
5. Tijdig ingrijpen bij signalen van een dreigende criminele carrière kan helpen voorkomen dat jongeren de samenleving
ernstige overlast bezorgen, waarop veel hardere justitiële reacties nodig zouden zijn.
- Het punt is dat medisch preventiemodel (ook wel somatische preventie genoemd) zich voornamelijk baseert op de
verspreidingsdynamiek van de klassieke infectieziekten.
* Preventie is dan een relatief simpele interventie in een tamelijk overzichtelijke keten van oorzaak en gevolg.
* Buiten het medisch domein kenmerkt preventie zich bovendien vaak door gebrek aan helderheid en door terminologische
verwarring.
1.2 Uitgangspunten, motieven en belangen
- Aan preventieactiviteiten liggen meestal idealistische motieven ten grondslag.
- Hedendaagse preventieprogramma's kenmerken zich vaak door idealisme, verreikende ambities en pretenties.
- De kloof tussen de pretenties van preventie en de daadwerkelijk bereikte effecten is vaak teleurstellend groot.
- Preventie is niet alleen ambitieus, maar heeft ook vaak een meerduidig karakter. Dit hangt vooral samen met de
normatieve gebondenheid van de preventieve activiteiten.
* Preventie berust altijd op normen.
* Daardoor zijn preventieve doelen en werkwijzen ook onderwerp van debat. Daardoor moeten de normatieve
uitgangspunten van preventie steeds opnieuw gelegitimeerd en acceptabel worden gemaakt.
- Ondanks de altruïstische (gericht op een ander) motieven zijn preventieve activiteiten meestal niet los te zien van
belangen of heersende machtsverhoudingen.
1.3 Preventie en recente beleidsontwikkelingen
- Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw neemt preventie in Nederland op uiteenlopende terreinen een beleidsmatig
steeds belangrijkere plaats in.
1.3.1 Integraal veiligheidsbeleid
- Het toegenomen belang dat burgers aan veiligheid toekennen en het groeiend besef van bedreigingen hiervoor, leidt
vanaf de vroege jaren negentig tot de ontwikkeling van het zogenoemd integraal veiligheidsbeleid.
- Veiligheid is hot en vergt de gezamenlijke en gecoördineerde inzet van velen. Daarom streeft de overheid naar een
integrale aanpak: ook andere partijen dan het bestuur, politie of het OM moeten een actieve rol spelen, zoals bedrijven,
maatschappelijke organisaties of groepen burgers.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper s1078773. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.