In dit document vind je een samenvatting van Tijdvak 7: Tijd van Pruiken en Revoluties en Tijdvak 8: Tijd van Burgers en Stoommachines. Deze uitgebreide samenvatting bevat alle belangrijke onderwerken uit deze twee tijdvakken, onder andere het ontstaan van de Verlichting (verlicht denken), het onts...
GS HAVO 4 Samenvatting H7 + H8 (Tijdvak 7 + Tijdvak 8)
Methode: Geschiedenis Werkplaats
7.1
Kenmerkend aspect:
• Rationeel optimisme en toepassing van verlicht denken.
Rationalisme: Het vertrouwen op de rede/het verstand.
Spinoza (17e eeuw)
• Leert van zijn leermeester Descartes.
• Bijbel/Thora/Koran kan geen basis zijn voor echte kennis.
• Niet laten meeslepen door emoties --> maar door rede.
• Alles wat gebeurt heeft een natuurlijke verklaring.
• Vrijheid van meningsuiting.
• Geen hemel en geen hel.
Verlicht denken
• Volgt op de wetenschappelijke revolutie.
• Rationeel denken leidt door vooruitgang.
• Het zou een einde maken aan de duistere tijd van onwetendheid en intolerantie.
• De tijd van pruiken en revoluties.
TIJDVAKKEN
Tijd van Grieken en Romeinen
• Mythologisch wereldbeeld (alles wordt bepaald door de goden) naar een
rationeel-wetenschappelijk wereldbeeld.
Tijd van ontdekkers en hervormers
• Herontdekking oudheid
• Kritisch kijken naar teksten.
Tijd van regenten en vorsten
• Uitspraken doen op basis van experimenten en observaties.
• Empirisch denken (op basis van feiten denken).
• Inductie
• Empirisch onderzoek doen (inductie) --> van klein naar groot kijken
• Vanuit waarnemingen uitspraken doen.
• Dus: deze man heeft 400 bloedvaten dus alle mensen hebben 400 bloedvaten.
• Van het specifieke naar het algemene.
Tijd van pruiken en revoluties
• Rationeel denken (deductie) --> van groot naar klein kijken
• Dus alle mensen hebben bloedvaten, Frits is een mens dus Frits heeft
bloedvaten.
• Alle vogels hebben vleugels --> een kanarie heeft vleugels --> dus een kanarie is
een vogel.
• Alle mensen moeten vrij zijn --> jij en ik zijn mensen --> dus wij moeten vrij zijn.
Verlichte denkers
• Logisch redeneren.
• Is er een hemel?
• Waarom heeft de koning alle macht?
1
, • Is dat wel zo eerlijk?
Sociaal
•
Rousseau (verlichte denker)
•
De mens is van nature goed.
•
De samenleving is maakbaar.
Godsdienst
• Voltaire (verlichte (rationeel) denker)
• 'Verpletter het schandelijke'
• Tegen bijgeloof en intolerantie van de Rooms-katholieke kerk.
• Alles bestaat uit natuurwetten.
Economie
• Adam Smith --> bedacht vrije economie
• Mensen gaan altijd voor hun eigen voordeel.
• Overheid moet zich niet bemoeien met de economie.
• Laisser faire (iedereen is vrij) --> vrije economie nu in Nederland.
Politiek
• John Lock en Montesquieu
• Driemachtenleer (trias politica)
• Volkssoevereiniteit
• Sociaal contract
7.2
Kenmerkend aspect: Ancien régime en verlicht absolutisme.
Ancien régime
• Voltaire heeft kritiek op de absolute monarchie.
• Frankrijk floreert --> maar de standenmaatschappij blijft.
• Adel en geestelijkheid hoeft geen belasting te betalen.
Verlicht absolutisme
• Frederik II de Grote van Pruisen (Duitsland).
• 'Domheid en vooroordelen bestrijden'.
• 'Eerste dienaar van de staat'.
• 'Alles voor het volk, niets door het volk'.
• Stond godsdienst- en persvrijheid toe.
7.3
Kenmerkend aspect: De democratische revolutie.
Amerikaanse revolutie
'No taxation without representation'
• Sugar art (1764)
• Stamp act (1765)
• Townshend acts (1767)
• Boston Tea Party (1773)
Amerikaanse revolutie
• Amerikaanse onafhankelijkheidsverklasring 1776.
• Geïnspireerd op verlichte denkers zoals Locke en Montequieu.
• Verdeling van de machten.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissagoesje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
