Dit is een uitgebreide samenvatting van De Bestuurlijke Kaart van Nederland. In deze samenvatting worden alle 11 hoofdstukken behandeld. Ook voor niet bestuurskundige geeft deze samenvatting duidelijk weer hoe de bestuurlijke kaart van Nederland er uit ziet.
Hoofdstuk 11: De internationale context van Bestuur
1
, De Bestuurlijke Kaart van Nederland
Hoofdstuk 1: Het openbaar bestuur
Het openbaar bestuur kan je vanuit verschillende oogpunten bekijken:
Juridisch: alle organisaties waarvan het bestaan is vastgelegd in de grondwet.
Financieel: alle organisaties die gefinancierd worden vanuit algemene middelen(belastingen e.d.).
Doelstellingen: behartigt de organisatie het algemeen belang of behartigt de organisatie
deelbelangen?
Institutie: het geheel van aanvaarde en over langere tijd bestaande regels, normen en waarden die
gedrag en verwachtingen op een bepaald terrein bepalen.
Organisatie: bepaald vorm waarin een institutie bestaat.
Het maatschappelijk middenveld
Maatschappelijke organisaties die publieke taken uitvoeren zonder winstoogmerk. Ook zij zijn
onderdeel van de publieke sector.
Kenmerken van het openbaar bestuur in Nederland
Constitutionele monarchie: de koning is het staatshoofd, maar hij is gebonden aan de
grondwet.
Rechtsstaat: ook wel legaliteitsbeginsel genoemd. De overheid mag alleen handelen naar de
grondwet en mag niet willekeurig optreden.
Trias politica: de scheiding der machten; de uitvoerende macht, de wetgevende macht en de
rechtsprekende macht.
Scheiding van kerk en staat: er bestaat geen staatsreligie of staatskerk.
Parlementair stelsel: de bevolking kiest het hoogste bestuursorgaan. De macht ligt dus
eigenlijk bij de burgers. Er zijn drie pijlers:
1. Ministeriële verantwoordelijkheid: de ministers zijn verantwoordelijk voor het
optreden van het staatshoofd en voor het doen en laten van rijksambtenaren.
2. Vertrouwensregel: ministers worden geacht af te treden wanneer zij het
vertrouwen van de volksvertegenwoordiging (tweede kamer) hebben verloren.
3. Dualistisch parlementair stelsel: de volksvertegenwoordiging is onafhankelijk van
de regering en ministers kunnen geen deel uit maken van de Staten-Generaal.
Nederlandse burgers kiezen geen bestuurders, maar een volksvertegenwoordiging.
Evenredige vertegenwoordiging: het aantal zetels van de partij is afhankelijk van het aantal
stemmen wat de partij krijgt.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: de rijksoverheid draagt veel taken af aan lagere
overheden.
Geen constitutioneel hof: de wet wordt niet getoetst aan de grondwet.
Geen juryrechtspraak: er zijn geen jury’s betrokken bij de rechtspraak.
Functioneel bestuur: Naast de 3 bestuurslagen (Rijk, provincie, gemeente) bestaan er ook
organen die een wettelijk vastgesteld takenpakket hebben.
2
, De Bestuurlijke Kaart van Nederland
Thorbecke heeft in 1848 de grondslag gelegd voor de ministeriële verantwoordelijkheid en de
gedecentraliseerde eenheidsstaat. Daarnaast moet er in het Nederlandse openbaar bestuur steun
zijn onder de betrokken politieke actoren. Dit is draagkracht in de besluitvorming.
Hoofdstuk 2: De Nederlandse Staat.
Een staat heeft 4 kenmerken:
1. Er is een bepaald grondgebied (territorium).
2. Er is een bevolking.
3. Er is een wettelijke ordening met geweldsmonopolie van de staat.
4. Een staat is erkend door andere staten.
De Staat der Nederlanden is een rechtspersoon. Dit houdt in dat de staat de bevoegdheid heeft om
wetten te handhaven en de verplichting heeft zorg te dragen voor de veiligheid van haar burgers.
Het Koninkrijk der Nederlanden
- Bestaat uit 4 landen: Nederland, Curaçao, Aruba en Sint-Maarten
- Bestaat uit 3 gemeenten buiten NL: Bonaire, Saba en Sint-Eustatius
- De koning is het hoofd van het Koninkrijk
- In landen buiten Nederland wordt de koning vertegenwoordigd door een gouverneur.
- De regering van het Koninkrijk bestaat uit de koning en de Raad van Ministers. Deze raad is
door de koning zelf benoemd.
Sinds 1813 is Nederland een constitutionele monarchie. De koning is verbonden aan de grondwet.
Thorbecke was de architect van de grondwet in 1848. De uitgangspunten van deze grondwet waren:
1. Parlementaire Stelsel
- De koning is onschendbaar. De ministers zijn verantwoordelijk voor zijn doen en laten.
- De vertrouwensregel: het kabinet moet de steun van een meerderheid in de Tweede Kamer
hebben.
2. De Rechtsstaat
- Legaliteitsbeginsel: de staat regeert op grond van rechtsregels.
- Machtenscheiding trias politica
- Het bestaan van vrije en geheime verkiezingen
- Het bestaan van grondrechten
- Het bestaan van vrije en onafhankelijke media. Die kunnen dienen als waakhond van de
samenleving door misstanden aan de kaak te stellen.
3. De Gedecentraliseerde eenheidsstaat.
- Gemeenten mogen zelf regels opstellen met betrekking tot hun eigen grondgebied =
autonomie Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV’S)
- Medebewind: Provincies en gemeente moeten verplicht regels van hogerhand instellen, maar
ze zijn wel vrij in de invulling ervan.
- Toezicht: de nationale overheid kan besluiten van lagere overheden vernietigen als deze in
strijd zijn met het algemeen belang of met de wet. Dit is vooral een preventieve maatregel
omdat lagere overheden hier rekening mee houden.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper andringajesse. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
