Een uitgebreide samenvatting voor de cursus Pyschologie van arbeid en gezondheid van de Open Universiteit. In de samenvatting worden de genoemde hoofdstukken behandeld, evenals de artikelen en de youlearn uitwerkingen.
Het is een samenvatting voor deeltentamen 2.
Psychologie van arbeid en gezondheid – deel 2
THEMA 5 – INTERVENTIES OP HET GEBIED VAN ARBEID EN
GEZONDHEID
Hoofdstuk 7 – Counseling, Coaching, en Online-interventiemethoden
7.1 Inleiding
De markt voor trainingen voor ‘soft skills’ groeide tot 2020 wereldwijd met
10% per jaar. Ook aan individuele begeleiding in de vorm van coaching
wordt meer en meer geld besteed. Medewerkers willen zich ook
persoonlijk en professioneel ontwikkelen, omdat ze tegen de grenzen van
hun kunnen aanlopen, stress ervaren of in een burn-out raken:
17% van de werknemers ervaart burn-outklachten
10% voldoet niet gemakkelijk aan psychische eisen van het werk
50% verwaarloost familieactiviteiten vanwege werk
Een werkgever kan in die gevallen overwegen om werk- of
taakaanpassingen door te voeren, scholing aan te bieden of individuele
interventie (coaching en counseling) in te richten. Ook online worden
interventies aangeboden.
7.2 Interventies op basis van casuïstiek en inzet
begeleidingsprofessional
Interventievormen en hun toepassing worden in twee dimensies geplaatst:
zwaarte van de casuïstiek en de mate van tijdsinvestering van de
begeleidingsprofessional (de coach; de counselor).
Hoe ingewikkelder of omvangrijker een gewenste gedragsverandering of
problematiek is, hoe meer inzet van de begeleidingsprofessional gewenst
is.
Zeer ernstige casuïstiek of psychische stoornis waarbij kortdurende
begeleiding niet voldoende is doorverwijzen naar therapeut voor
psychotherapie
Lichte casuïstiek kan met weinig inzet van begeleidingsprofessionals
met apps en portals behandeld worden. Er is weinig tot geen
tussenkomst van de begeleidingsprofessional.
Counseling is kortdurende individuele psychosociale begeleiding
voor mensen die in emotionele of sociale problemen zijn geraakt of
dreigen te geraken.
Voor ontwikkelingswensen zonder problematiek is coaching zinvol.
Coaching is het creatieve proces waarbij de cliënt als partner wordt
geïnspireerd en uitgedaagd om tot zijn maximale persoonlijke en
professionele potentieel te komen.
Verder is er ook nog de optie tot e-counseling en e-coaching: hierbij
hoeven cliënt en begeleider niet samen op locatie te komen en vindt
de begeleiding op afstand plaats.
7.3 Herkomst en werkende ingrediënten
De meest gebruikte methoden en technieken binnen counseling en
coaching hebben te maken met psychotherapie. Psychotherapie is een
1
,behandelingsvorm voor mensen met psychosociale problemen en/of
psychiatrische stoornissen. De bekendste psychotherapievormen zijn:
Gedragstherapie: het veranderen en aanpassen van ongezond gedrag
Cognitieve therapie: het veranderen en aanpassen van disfunctionele
gedachten
Psychodynamische therapie: het zichtbaar maken van onbewuste
gedachten en vergeten ervaringen
Schematherapie: het achterhalen en aanpassen van de oorsprong van
bepaalde gedragspatronen
Interpersoonlijke therapie: het begrijpen en veranderen van ongezonde
interacties met anderen
Cliëntgerichte therapie: inzicht en het vergroten van de persoonlijke
kracht van de cliënt
Oplossingsgerichte therapie: sterke kanten en hulpbronnen van de
cliënt
Acceptance and Commitment Therapy (ACT): de context en waarden
van de cliënt staan centraal
Een interventie wordt gekozen vanuit twee benaderingen:
1) Specifieke factoren
Volgens deze benaderingswijze wordt de effectiviteit van de therapie
wordt bepaald door de aanwezigheid van factoren die specifiek zijn
voor desbetreffende therapie. De doelstelling van een therapie
(gebaseerd op specifieke factoren) wordt gebruikt om achteraf te
bepalen in welke mate de therapie succesvol was.
Bijvoorbeeld: iemand leeft volgens disfunctionele schema’s. Met
schematherapie zou de schema’s minder moeten uitdagen en
iemand meer volgens andere gedragspatronen moeten laten leven.
2) Generieke factoren
Volgens deze benaderingswijze is therapie vooral effectief dankzij
factoren die in vrijwel elke therapievorm terugkomen. Dit wordt ook wel
het ‘dodo-effect’ genoemd. Zolang een therapie bepaalde generieke
factoren bevat, maakt het niet uit welke vorm je kiest. Er zijn drie
generieke factoren:
1. Motivatie en hoop: een wil om te leren en hoop op verandering
2. Therapeutische relatie: er is een empathische therapeut nodig
3. Therapeutische ingrediënten: factoren die gezond gedrag
bewerkstellingen en de cliënt laten ervaren dat zijn klachten te
duiden zijn vanuit een bepaald kader en dat eraan te werken is.
De therapeutische relatie (een goede band tussen therapeut en cliënt),
een gemotiveerde cliënt en een empathische therapeut lijken het verschil
te maken. De precieze therapie niet.
7.4 Counseling als interventie
7.4.1 Definitie en kenmerken
Counseling vooral als een medewerker negatieve gevoelens, moeheid,
gebrek aan energie, spanningsklachten, hoofdpijn of lusteloosheid ervaart.
Is gestoeld op het ‘medische model’: er is sprake van disfunctioneren dat
verholpen moet worden. Ook klachtenreductie is belangrijk.
2
,Counseling: kortdurende vorm van individuele psychosociale begeleiding.
Kortdurend: meestal 1 tot 8 uur aan gesprekssessies, een sessie duurt
1 tot 1,5 uur. De klachten moeten dan ook te reduceren zijn in een
relatief kort tijdsbestek van enkele maanden. De counselor schat
tijdens een intakegesprek in of dit haalbaar is.
Individueel: het is een een-op-eenbegeleidingsrelatie binnen een veilige
en afgebakende omgeving. Inhoudelijke informatie mag bewust dan wel
onbewust niet verschaft worden aan anderen, zoals de werkgever. De
werkgever mag op zijn beurt ook niet naar zaken als oorzaak van het
verzuim, voortgang, gemaakte afspraken, problemen uit het verleden
of de privésfeer vragen.
Psychosociaal: als een wisselwerking tussen iemands psychisch en
sociaal functioneren. Bijvoorbeeld als iemand gepest wordt (sociaal) en
daardoor in de put raakt (psychisch). Toch kan in zo’n geval iemands
psychische onzekerheid ervoor zorgen dat diegene niet van zich af durft
te bijten in pestsituaties. Dit disfunctioneren houdt zichzelf dan in
stand. Ook biopsychosociale counseling kan soms helpen.
Begeleiding: bestaat vooral uit gespreksvoering met
1. Klachtenreductie door bijv. ontspanningsoefeningen. Daarna is er
pas ruimte om te onderzoeken wat de aanleiding van de klachten
is.
2. Gesprekken voor het krijgen van nieuwe inzichten voor de cliënt.
De cliënt vertelt uitgebreid en de counselor helpt door vragen te
stellen en empathisch te luisteren.
3. Oefeningen/huiswerk om zichzelf in de praktijk te onderzoeken.
Veelal zijn deze oefeningen ontleend aan technieken uit de
psychotherapie.
De cliënt krijgt zo meer grip op de situatie: het psychosociale
functioneren verbetert en de veranderingen in overtuiging en gedrag
worden bestendiger gemaakt. Ook wordt nog een terugvalpreventieplan
opgesteld.
7.4.2 De bakermat van counseling: Cliëntgerichte therapie
Counseling is ontstaan toen Carl Rogers zijn behandelingen niet onder
‘psychotherapie’ mocht verkopen. Hij ontwikkelde een interventievorm als
basis voor zijn counseling: de cliëntgerichte therapie. Binnen deze
therapie staat het inzicht van de patiënt in zichzelf centraal. Ieder mens
weet zelf het beste wat er met hem aan de hand is; de behandelaar is er
slechts ter begeleiding en faciliteert door de cliënt in zijn volledigheid te
accepteren. Zo wordt de cliënt ook aangemoedigd mild te zijn naar zichzelf
en zichzelf te accepteren.
Voordat deze behandeling populair werd, werd er vooral gewerkt vanuit
een vrij hiërarchische relatie tussen behandelaar en patiënt. Volgens de
cliëntgerichte benadering, waarbinnen de patiënt dus een cliënt genoemd
wordt, heeft de behandelingswijze positieve effecten op het gevoel van
regie en de motivatie van de cliënt. Mensen zijn proactiever en
gemotiveerder in een behandeling als hun eigen kennis als waardevol
wordt ingeschat en de eigen krachten worden ingezet in plaats van enkel
afhankelijk te zijn van de kennis en kracht van de behandelaar.
3
, 7.4.3 De basishouding van de counselor
Er zijn drie basiselementen te onderscheiden in de houding van een
counselor:
Empathie: de mate waarin de counselor in staat is om zich te
verplaatsen in de cliënt (emotie en gedachten voelen en begrijpen) en
begrip toont voor de innerlijke staat van de cliënt. Dat gaat verder dan
sympathie (medeleven). De cliënt moet door de counselor voelen dat
zijn gevoelens heel normaal zijn.
Onvoorwaardelijke acceptatie: de counselor accepteert de cliënt in al
zijn grilligheden. Hij luistert dus accepterend en zonder oordelen.
Congruentie: de counselor doet zich niet voor als iemand anders en uit
zijn gevoelens en gedachten ten opzichte van de cliënt openlijk. Er
wordt bij cliëntgerichte therapie vanuit gegaan dat cliënten,
ongelukkige mensen, incongruent zijn: zij stoppen hun innerlijke
belevingswereld weg of vinden dit onbelangrijk en ze gedragen zich
zoals ze denken dat ze moeten in plaats van hoe ze echt willen. Een
congruente counselor is een rolmodel en moedigt de cliënt aan met
onvoorwaardelijke acceptatie.
De titels ‘counselor’, ‘psycholoog’, ‘therapeut’ en ‘coach’ zijn geen
gereguleerde beroepen: vanuit de overheid zijn er geen richtlijnen voor
vastgesteld en de titels genieten geen wettelijke bescherming.
7.5 Coaching als interventie
7.5.1 Definities
Coaching: Coaching is het creatieve proces waarbij de cliënt als partner
wordt geïnspireerd en uitgedaagd om tot zijn of haar maximale
persoonlijke en professionele potentieel te komen.
Volgens de International Coach Federation (ICF) zijn er elf competenties
waarover een coach zou moeten beschikken. Belangrijk is het
partnerschap dat hierin genoemd wordt als een gelijkwaardige
(werk)relatie: er is geen hiërarchische verhouding en de coach is niet de
alwetende expert. Ook is het potentieel van de persoon opvallend. Er
wordt niet verwezen naar problemen, deficiënties of psychische
stoornissen en er wordt gesproken over een cliënt in plaats van een
patiënt.
7.5.2 Van probleemgericht naar ontwikkelingsgericht
Coaching kwam in de jaren ’60 in trek door: een veranderde kijk op
leiderschap, de sterke groei van het aantal grote bedrijven, nieuwe
theorieën over organisatieontwikkeling en de brede verspreiding van
inzichten uit de pscyhologie.
In de jaren ’80 was er een grote doorbraak, maar lag de nadruk binnen
coaching nog op het medische model: het oplossen van probleemgericht
gedrag.
Tegenwoordig wordt coaching ingezet als preventieve en
ontwikkelingsgerichte interventie. Daarmee komt het uit de taboesfeer en
wordt het meer als kracht dan als zwakte gezien. Een ‘coachcultuur’ is
steeds normaler.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper martinestevelink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
