Inhoud
HOOFDSTUK 1: BEHAVIOUR AND PSYCHOLOGY.....................................................................................2
Introductie..........................................................................................................................................2
Waarom Verschillende Benaderingen?...............................................................................................2
De Oorsprong van Psychologie...........................................................................................................3
Naturalistische Observatie en Onopvallende Maten..........................................................................4
HOOFDSTUK 2: THE BIOLOGICAL APPROACH.........................................................................................5
Introductie..........................................................................................................................................6
Interacties tussen geest en lichaam in gedrag....................................................................................6
De erfelijke basis van gedrag............................................................................................................11
Hoorcollege 2 BEHAVIOURISME...........................................................................................................13
HOOFDSTUK 3 BEHAVIOURISTISCH.......................................................................................................14
Introductie........................................................................................................................................14
Klassieke conditionering Ivan Pavlov................................................................................................15
Opperante conditionering................................................................................................................18
Toepassingen en implicaties van conditionering...............................................................................23
Hoofdstuk 4 cognitief............................................................................................................................24
Introductie........................................................................................................................................24
Perceptie en cognitie........................................................................................................................25
Leren en geheugen...........................................................................................................................25
Problemen oplossen.........................................................................................................................30
Taal...................................................................................................................................................33
De cognitieve blik op andere gebieden.............................................................................................33
Hoofdstuk 5 Psychodynamische benadering........................................................................................35
Introductie........................................................................................................................................35
Freud en psychoanalyse....................................................................................................................35
Neo-Freudiaanse en Niet-Freudiaanse Psychodynamische Theorieën.............................................40
Hoofdstuk 6 Humanistische benadering...............................................................................................42
Introductie........................................................................................................................................42
Carl Rogers’ theorie..........................................................................................................................43
Abraham Maslow en zijn theorie......................................................................................................45
Uitbreiding van de Humanistische Benadering:................................................................................46
Hoofdstuk 7 Perspectives on development..........................................................................................47
Introductie........................................................................................................................................47
, Overzicht van Ontwikkeling: Van Conceptie tot Ouderdom..............................................................49
Persoonlijkheid en Ontwikkeling van Genderrollen..........................................................................50
Hoofdstuk 8 perspectives on social behaviour......................................................................................51
Introductie........................................................................................................................................51
Prosociaal Gedrag.............................................................................................................................54
HOORCOLLEGE 8 h9+10........................................................................................................................56
1. Stigma en sociale afwijzing...........................................................................................................56
2. Processen van stereotypering.......................................................................................................58
3. Negatieve sociale identiteit...........................................................................................................61
HOOFDSTUK 9 perspectives on abnormal behaviour...........................................................................63
HOOFDSTUK 10 psychology in perspective...........................................................................................70
HOOFDSTUK 1: BEHAVIOUR AND PSYCHOLOGY
Introductie
Mensen hebben altijd geprobeerd de wereld te begrijpen. Astrologie en frenologie, hoewel nu
grotendeels achterhaald, zijn vroege pogingen om menselijk gedrag te verklaren. Psychologie,
gedefinieerd als 'de wetenschappelijke studie van gedrag', onderscheidt zich door het gebruik van de
wetenschappelijke methode. Het omvat zowel waarneembare reacties als bewuste ervaringen,
hoewel interpretaties van 'gedrag' kunnen variëren.
De Uitdaging van Psychologie
Psychologen staan voor unieke uitdagingen vergeleken met andere wetenschappen:
- Complexiteit: Menselijk gedrag en de hersenen zijn extreem complex.
- Zelfbewustzijn: Psychologen bestuderen gedrag terwijl ze zelf menselijk gedrag vertonen.
- Reactiviteit: Mensen kunnen hun gedrag veranderen als ze weten dat ze worden geobserveerd.
- Causaliteit: Het identificeren van de oorzaken van gedrag is complex door de vele
beïnvloedende factoren.
Waarom Verschillende Benaderingen?
Gezien de complexiteit van menselijk gedrag, is het niet verrassend dat psychologie meerdere
benaderingen kent. Deze benaderingen zijn gevormd door zowel wetenschappelijke bevindingen als
door persoonlijke en culturele invloeden.
Perceptie en Ervaring
Perceptie is geen passieve registratie van de externe wereld, maar een actief proces van selectie,
organisatie en interpretatie. Onze perceptuele ervaringen worden beïnvloed door zowel externe
stimuli (bottom-up processen) als door onze verwachtingen en eerdere ervaringen (top-down
processen).
Naive realism: het idee dat we dingen zien zoals ze zijn
Sommige visuele stimuli of elementen kunnen verschillend worden geïnterpreteerd, dit komt door de
context. Deze elementen worden ook wel ambiguous figures genoemd. Deze dubbelzinnige figuren
lijken weinig te maken te hebben met de alledaagse ervaringen, maar deze figuren onderstrepen de
processen die onderdeel zijn van alle waarnemingen.
- Als iemand bijvoorbeeld iets tegen je zegt in een drukke omgeving, vul je zelf de woorden in die
je niet goed verstaat door naar de context te kijken.
De theorie dat perceptie een actief en een creatief proces is, wordt de Gestalt theorie genoemd.
,Perceptie en Theoretiseren
De manier waarop we de wereld waarnemen, beïnvloedt ook hoe we theorieën vormen in de
psychologie. De complexiteit en variabiliteit van menselijk gedrag leiden tot selectieve aandacht in
onderzoek. De keuzes die onderzoekers maken in wat en hoe ze bestuderen, worden beïnvloed door
hun eigen perceptuele processen en schema's.
Psychologie als Wetenschap
Psychologie is een wetenschap, maar ook een menselijke onderneming. De ontwikkeling van de
discipline wordt beïnvloed door de mensen die eraan bijdragen en de culturele contexten waarin ze
leven. Inzicht in de rijkdom van deze onderneming vereist erkenning van de bijdragen van individuen
en de sociale contexten waarin ze werken.
De Oorsprong van Psychologie
Het Ontstaan van Psychologie
De discipline psychologie ontstond pas eind 19e eeuw, met Wilhelm Wundt's experimenteel
psychologielaboratorium in Leipzig (1875) als een formele start. Echter, de echte 'geboorte' van
psychologie strekte zich uit over de laatste drie decennia van die eeuw, gekenmerkt door de
oprichting van laboratoria, universitaire psychologieafdelingen en groeiende publieke erkenning.
Oude Wurzels van Psychologie
Psychologie heeft een langere geschiedenis, teruggaand tot 700 v.Chr. in het oude Egypte met
experimenten om de oorsprong van taal te onderzoeken. Een koning liet een kind opvoeden zonder
te spreken, waaruit hij concludeerde dat de Egyptische taal aangeboren was.
Psychologie: Filosofie en Natuurwetenschap
Psychologie kwam voort uit twee tradities: filosofie en natuurwetenschappen. Filosofen zoals John
Locke (1690) bestudeerden de rol van leren in gedrag, en natuurwetenschappen beïnvloedden
psychologie conceptueel en methodologisch. Charles Darwin's evolutietheorie had ook een
significante invloed.
Wilhelm Wundt en William James
- Wilhelm Wundt: Geboren in 1832 in Duitsland, studeerde medicijnen en fysiologie, en legde
een focus op fysiologische aspecten van gedrag. Wundt's experimentele aanpak benadrukte
basale sensorische processen en hij wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne
psychologie.
- William James: Geboren in 1842 in Boston, studeerde geneeskunde aan Harvard. Zijn boek,
"The Principles of Psychology" (1890), was invloedrijk en goed verkocht. James analyseerde
fundamentele problemen in de psychologie, zoals emotie en bewustzijn.
Methoden van Gedragsstudie
De Rol van de Wetenschappelijke Methode
Psychologie, als wetenschap, is empirisch en gebaseerd op het maken van observaties. Theorieën
vormen de kern van de wetenschappelijke methode, met inductieve en deductieve redenering die
observaties en theorieën met elkaar verbinden.
Introspectionisme en Publieke Observatie
Introspectionisme, het analyseren van eigen gedrag, bleek beperkt door perceptuele processen en
het privékarakter van ervaringen. Psychologie benadrukt nu publieke observatietechnieken, waarbij
objectiviteit en verifieerbaarheid centraal staan.
, Gedragsmetingen, Onderzoeksomgeving en -methoden
Zelfrapportage en Directe Observatie: Twee primaire methoden voor gedragsmeting. Zelfrapportage
is direct maar kan onnauwkeurig zijn, terwijl directe observatie neutraler is.
Laboratorium vs Veldonderzoek: Keuze van setting hangt af van onderzoeksdoelen;
laboratoriumonderzoek biedt controle, veldonderzoek is natuurlijker maar minder beheersbaar.
Onderzoeksmethoden: Variërend van experimenten, die variabelen systematisch manipuleren, tot
niet-experimentele methoden zoals natuurlijke observatie en casestudies.
Beperkingen van Zelfrapportages
Zelfrapportage is essentieel maar kent beperkingen zoals nauwkeurigheid, eerlijkheid, zelfbewustzijn
en geheugenvervorming. Hedendaagse methoden zoals Experience Sampling Method (ESM) helpen
deze beperkingen te verminderen.
Surveys en Steekproeven
Surveys worden gebruikt om attitudes van grote groepen te bepalen, maar vereisen zorgvuldige
steekproefselectie om representatief te zijn en bias te vermijden.
Naturalistische Observatie en Onopvallende Maten
Naturalistische Observatie
Naturalistische observatie is een onderzoeksmethode gebaseerd op het observeren van gedrag in een
natuurlijke omgeving, zonder in te grijpen of omstandigheden te controleren. Deze methode vermijdt
de potentiële kunstmatigheid van het laboratorium en is vooral nuttig voor het bestuderen van
sociale interacties, zoals kinderspel. Echter, reactiviteit - de neiging van mensen om hun gedrag te
veranderen wanneer ze weten dat ze worden geobserveerd - kan een beperking zijn. Technieken zoals
verborgen camera's, eenrichtingsspiegels of gewoonweg lang genoeg aanwezig zijn om vertrouwd te
raken, kunnen reactiviteit verminderen.
Participant Observatie
Bij participant observatie wordt de onderzoeker onderdeel van de groep die geobserveerd wordt. Dit
kan leiden tot rijke, gedetailleerde inzichten, maar brengt ook risico's met zich mee zoals persoonlijk
risico, bias en verminderde objectiviteit.
Onopvallende Maten
Onopvallende maten omvatten indirecte methoden voor het registreren van gedrag, zoals het
controleren van de frequentie van het lenen van bibliotheekboeken. Deze methoden kunnen creatief
zijn, maar ook moeilijk te interpreteren. Ze vereisen vaak complexe aannames over de relatie tussen
de gemeten eigenschap en het werkelijke gedrag.
Case Studies
Een casestudy is een gedetailleerde beschrijving van een enkel individu en is van bijzondere waarde
vanwege de contextuele details die het biedt. Ze zijn vooral nuttig in de medische praktijk en hebben
bijgedragen aan belangrijke vooruitgang in het begrijpen van hersenfuncties. Casestudies hebben
echter hun beperkingen, zoals vragen over representativiteit en beperkingen in het trekken van
conclusies over oorzaken van gedrag.
Correlaties en Niet-experimenteel Onderzoek
Correlatiemethoden worden gebruikt om mogelijke relaties tussen variabelen te identificeren.
Hoewel het vinden van patronen nuttig is, kunnen correlaties niet aantonen dat er een causaal
verband is. Illusoire correlaties, waarbij patronen worden gezien waar ze niet bestaan, zijn een
bekend fenomeen.
