,Hoofdstuk 3: doelen stellen
Goed onderwijs wil zeggen dat je vooraf doelen stelt: je wilt vooraf eten waar je
met iedere leerling wilt uitkomen. Je werkt zowel met doelen voor de hele groep
als met groepjes leerlingen en individuelen.
Waarneembaar gedrag, concrete inhoud minimumprestatie en hulpmiddelen
Leerdoelen:
Aantonen van de relevantie van het stellen van doelen met ten minste drie
argumenten;
Toelichten van inputgegevens voor het stellen van doelen aan de hand van
voorbeelden;
Aangeven wat goed geformuleerde doelen zijn en welke doelen niet goed
geformuleerd zijn, met een onderbouwde argumentatie hiervoor;
Toelichten wat in essentie het verschil is tussen activiteitgericht en
doelgericht onderwijs;
Formuleren van doelen voor de lange, middellange en korte termijn;
Formuleren van doelen die geschikt zijn om met leerlingen te delen.
3.1 activiteit gericht onderwijs versus doelgericht onderwijs
Het werken met methodes of software kan er toe leiden dat leerkrachten zelf
minder stilstaan bij het stellen van doelen of bij het diferentiëren in doelen voor
verschillende leerlingen. Als leerkrachten zelf doelen stellen, dan kunnen zij
activiteiten selecteren die efectief zijn voor het bereiken van die doelen.
Wanneer volstaat het werken met een methode niet:
Als je recht wil doen aan 21 eeuwse vaardigheden
Als je de actualiteit meer bij de stof wilt betrekken
Als je meer vanuit motivatie van leerlingen wilt werken
Om tot goede doelen te kunnen komen is het belangrijk dat je beschikt over een
kader waarin de doelen in samenhang staan beschreven. Bij het kiezen van
leeractiviteiten is deze vraag soms een belangrijke lijdraad: Wat vinden
leerlingen leuk? Het antwoord kan al snel leiden tot activiteit gericht onderwijs in
plaats van doelgericht onderwijs.
Bij activiteit gericht onderwijs ligt het accent op ‘leuke activiteiten’ en op
de vraag of leerlingen goed bezig zijn en gemotiveerd zijn. Bij doelgericht
onderwijs ligt het accent op het behalen van belangrijke doelen door de
leerlingen. Doelgericht onderwijs houdt in dat je op grond van de leerdoelen
passende activiteiten selecteert of ontwerpt en dat je na de activiteit nagaat of
de beoogde resultaten zijn bereikt.
Activiteit gericht Doelgericht onderwijs
onderwijs
Startfase Wat vinden leerlingen Wat is belangrijk voor de
leuk? leerlingen om te leren?
Focus Zijn leerlingen betrokken Zijn leerlingen met de
bij de activiteit? juiste inhoud en
onderwijsleeractiviteiten
bezig?
Proces Zijn de leerlingen lekker Hoe voeren de leerlingen
2
, bezig? de activiteiten uit?
Worden de activiteiten Leiden de activiteiten tot
goed uitgevoerd? de beoogde resultaten?
Evaluatie Hebben de leerlingen Zijn de beoogde doelen
goed gewerkt? bereikt?
Consequenties van het activiteitgericht werken kunnen zijn dat leerlingen minder
inhoudelijke feedback krijgen, maar ook dat ze in ‘maakstand’ komen te staan in
plaats van in ‘leerstand’. Een ander nadeel is dat leerlingen bij activiteitgericht
onderwijs vaak minder conceptuele kennis opdoen.
De functies van onderwijs volgens Biesta (2012)
Onderwijs heeft drie functies:
Kwalificatie, in de zin van het verwerven van kennis en vaardigheden
gericht op vervolgonderwijs en beroep;
Socialisatie, in de zin van voorbereiden op de toekomstige rol in de
maatschappij, politiek en samenleving;
Subjectivering, in de zin van persoonsvorming tot een autonoom en
zelfstandig persoon (wat kinderen belangrijk vinden).
3.2 wat zijn doelen?
Kortgezegd is een doel ‘datgene wat je wilt bereiken’. Een leerdoel is datgene dat
je op een korte termijn wilt bereiken. Een onderwijsdoel is datgene wat je op
langere termijn wilt bereiken met je onderwijs.
21e-eeuwse vaardigheden als doelen
3.3 niveaus van doelen: micro, meso en macroniveau
Scholen gaan uit van de 58 kerndoelen. Voor scholen is het van belang te
bepalen welke doelen meer specifiek zijn. Deze specifieke doelen moeten op
elkaar zijn afgestemd zodat er sprake is van een evenwichtig curriculum. Doelen
die gesteld worden op schoolniveau dienen vervolgens ingevuld te worden zodat
3
, ze concreet worden voor het groeps- of bouwniveau of zelfs het niveau van de
individuele leerling. We onderscheiden drie niveaus:
Schoolniveau
Bouwniveau of unitniveau
Groepsniveau
In veel gevallen zijn de doelen op het schoolniveau gerelateerd aan het gewenste
gemiddelde eindniveau dat de school wil bereiken bij de Cito-toetsen. Doelen op
schoolniveau zijn lange termijn doelen. Op bouwniveau wordt gewerkt aan
middellange termijn doelen terwijl de leerkracht zich richt op korte termijn
doelen.
Voor leerkrachten is het belangrijk om zicht te hebben op datgene wat
leerlingen moeten leren in een bepaalde periode (een jaar, semester, week,
lessenserie, les). Essentieel in dit verband is inzicht in de manier waarop de
leerstof voor de verschillende vakgebieden is opgebouwd.
1: samenhang tussen de doelen op de verschillende niveaus binnen de school
Waarneembaar gedrag, concrete inhoud minimumprestatie en hulpmiddelen 4
criteria waar een goed lesdoel moet voldoen.
We zien in de huidige basisschool praktijk geregeld dat leerkrachten samen
bepalen of er veel aandacht wordt besteed aan bijvoorbeeld muziek en beeldend
vormen, aan leren samenwerken, digitale geletterdheid of wetenschap en
technologie. Individuele leerkrachten maken daarbij soms eigen keuzes op grond
van wat de persoon in kwestie belangrijk vind. Hier ligt echter een taak voor de
directeur, bouwcoördinator of onderwijskundig teamleider, namelijk: voor
afstemming zorgen. Daarbij draagt de bouwcoördinator of onderwijskundig
teamleider zorg voor de doorgaande lijn: sluit de leerkracht in het nieuwe
schooljaar aan bij het niveau waar de leerkracht van het jaar daarvoor was
gebleven?
Het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling (SLO) heeft de kerndoelen
van alle leergebieden uitgewerkt. Deze uitwerking biedt een beeld van wat de
kerndoelen inhouden en hoe ze doelen voor verschillende groepen van de
basisschool omgezet zouden kunnen worden naar inhoud en activiteiten.
3.4 input voor het stellen van doelen op de korte, middellange en lange
termijn
De kerndoelen geven houvast bij het ontwerpen van onderwijs, maar bieden
tegelijkertijd ook ruimte voor interpretatie, diepgang en eigen invulling. Een
andere werkwijze is: de methodes gebruiken om te bepalen welke doelen aan
bod komen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Suzanne110. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.