MKB Samenvatnin
Hoofdstuk 1n Over ondernemersn
1.1n Wie is ondernemer?
Een ondernemer is iemand die voor eigen rekening en risico een actviieii oniplooii.
1.2n Psycholoiische aspectenn
Volgens McClelland zijn ondernemers ooii ondernemer geworden om aan een psychologische behoefe
(psychological needs) ie voldoen. Ondernemers willen zich sierker bewijzen dan anderen (need for
achievemeni). Ondernemers in vergelijking mei anderen hebben de overiuiging dai zij een siiuate beier in
hand kunnen houden (locus of conirol). Ook zijn ze minder ierughoudend in nemen van risico’s (risk iaking
propensiiy). Persoonlijke kenmerken van ondernemers:
Doorzetngsvermogen;
Nemen van risico’s;
Nieuwe ideeën oniwikkelen;
Sociaal vaardig;
Leider;
Dominani.
1.3n Socioloiische aspectenn
Shapero zegi dai er een aanial voorwaarden, omsiandigheden moeien zijn wil iemand ondernemer worden.
Omsiandigheden maken de ondernemer.
Allereersi is er een incideni (breuk in de levensloop) in hei leven van de ondernemer geweesi. Ze vluchien dan
in ondernemerschap (pushsiarier).
Tweede facior is dai een ondernemer hei ondernemen aan den lijve hebben ervaren, bijvoorbeeld in de nabije
omgeving (ervaring en bekendheid). Dii zijn pullsiariers.
Derde plaais is dai ondernemers een goed idee moeien hebben over produci of diensi, en hier de benodigde
middelen voor hebben.
Ten slote moeien ze zelfsiandig zijn (neiging ioi zelfsiandigheid).
1.4n Bedrijfskundiie aspectenn
1.4.1n Veel werkuren, weinii refeccen
Wanneer ieis bij een kleine onderneming weinig aandachi krijgi wordi vaak gewezen op gebrek aan tjd bij de
ondernemer. Door weinig tjd wordi er niei veel gerefecieerd, is er een groie psychische druk op de
ondernemer en heef hij weinig ruimie om over de ioekomsi van de onderneming na ie denken. Dii kan er ioe
leiden dai hei bedrijf ingehaald wordi door nieuwe oniwikkelingen.
1.4.2n Eenzame posice en ontbreken van een stafn
Ondernemer wili onderneming op eigen manier aanpakken. Hei onibreken van een eigen ondersieunende siaf
is siafmanco. Dii is meesi kenmerkende verschil iussen groie en kleine ondernemingen.
Siafmanco leidi ioi eenzijdige oriëniate en de geïsoleerde posite van de ondernemer.
1.4.3n Eenzijdiiheidn
Ondernemer heef vaak maar voor één of iwee aspecien binnen onderneming belangsielling. Er zijn iwee
ideaaliypen:
De verkoper (ondernemer - koopman): sierke exierne oriëniate ien kosie van inierne oriëniate.
De iechneui (ondernemer - vakman): sierke inierne oriëniate ien kosie van exierne oriëniate.
Kunnen vaak niei én goed produceren, en goed verkopen. Dii leidi ioi eenzijdige oriëniate.
In psychologie heb je managers mei sierke linkerhersenhelf (goed rekenen, sireven naar zekerheid en
ratonaliieii) en mei sierke rechierhersenhelf (createf, denken op lange iermijn en deduceren). Wanneer
bedrijf groeii en meer mensen in diensi komen, oniwikkelen siafunctes. Eenzijdige oriëniate neemi dan af.
Wanneer onderneming klein is (<10 werknemer) dan is invloed van ondernemer op bedrijfsbeleid grooi. Dii is
,persoonlijke onderneming. Karakier van oprichier zii dan in onderneming. Onderneming is dan vaak of op
produci, of op marki gerichi (vakman / koopman).
Span of conirol: aanial mensen aan wie men zelf direci efectef leiding kan geven. Procedures en
iaakomschrijvingen worden opgesield. Dii leidi ioi onpersoonlijke onderneming.
1.4.4n Isolementn
Ondernemers vinden vaak dai ze de markisiiuate beier beheersen dan adviseurs. Luisieren niei naar anderen.
Raadgeving zien ze vaak als kritek. Ze vragen ook nooii zelf om advies. Informate beschouwen ze als
verirouwelijk waardoor ze goede medewerkers niei meenemen in beslissingen. Van medewerkers en
informate wordi dan niei optmaal gebruik gemaaki. Ook gunnen ondernemers zichzelf weinig tjd voor
bijvoorbeeld vakliieraiuur, branchesiudies en informatebijeenkomsien. Siagnate ireedi op en onderneming
pasi zich onvoldoende aan oniwikkelingen aan. Vaak gebruiken ondernemers informele neiwerken zoals
sociale media om van nieuwsie kennis ie voorzien en coniacien ie onderhouden.
Gebrek aan delegate komi ook vaak voor omdai:
Ondernemers denken dai zij alles zelf hei besie kunnen.
Goede medewerkers gaan weg door onvoldoende carrièremogelijkheden. Allerbesie blijven niei lang
waardoor kwaliieiisprobleem in personeel onisiaai.
Ondernemers verirouwen hun medewerkers niei snel.
Geen sierke medewerkers aannemen omdai ze bang zijn dai zij hogerop gaan proberen ie komen.
Ondernemers informeren medewerkers ie weinig.
1.4.5n De ondernemende samenlevinin
Er is sprake van een samenleving die sieeds ondernemender wordi: ondernemende samenleving. Hei is niei
efectef om van bovenaf regels ie blijven vasisiellen en iegelijk onvoldoende aan anderen over ie laien.
1.5n Wat is een klein bedrijf?
1.5.1n Kwalitaceve betekenisn
Een onderneming die vali of siaai mei de visie van 1 persoon, waarbij hei beleid sierk wordi bepaald door zijn
kwaliieiien, visie, persoonlijke oniwikkeling enz.
1.5.2n Kwanctaceve betekenisn
Alle partculiere ondernemingen mei minder dan 100 werkzame personen per onderneming. Vaak klein: <10
werknemer. Midden: 10-100 werknemers. In Wei op jaarrekening wordi gekeken naar balansioaal, jaaromzei
en aanial werknemers.
Klein Middel Groot
Balansioiaal in euro’s < 4,4 miljoen 4,4 - < 17,5 miljoen _> 17,5 miljoen
Neto-omzei in euro’s < 8,8 miljoen 8,8 - < 35 miljoen _> 35 miljoen
Aanial werknemers < 50 50 - < 250 _> 250
Seciorspecifeke defnites worden ook vaak gehanieerd. Nadeel kwantiatef: er wordi geen rekening
gehouden mei specifeke managemenisiiuate. Managemenisiruciuur geef soms aanleiding om een bedrijf
ioch een kleine onderneming ie noemen.
Tegenwoordig wordi arbeid vaak door kapiiaal vervangen. Dii moei je ook meerekenen bij de bepaling van de
groote van hei bedrijf. Ook rekening houden mei de branche.
1.6n Macro-economische betekenisn
1.6.1n Werkieleienheidn
Kwantitatief: meer dan 99% hoori ioi MKB, 55% beroepsbevolking werki hier.
Creatie van werk:: kleine bedrijven zorgen voor groei werkgelegenheid. Werkgelegenheid wordi bepaald door siruciurele en
conjunciurele facioren. ZZP’ers hebben geen werknemers.
Binnenlands product: 48% producte in MKB.
Europees verband: Nederlands bedrijfsleven is relatef grooischalig. Groie ondernemingen in Nederland zijn klein
vergeleken mei Europa. Schaalgroote neemi af.
,Vooral gazellen zijn van belang: ondernemingen die over langere periode vooridurend werkgelegenheid creëren.
1.6.2n Arbeidsomstandiihedenn
Voordelen MKB: nauwe relates personeel dus pretge sfeer. Mensen worden gemotveerd door vele/direcie coniaci mei
klani.
Nadelen MKB: sociale conirole sierker, lagere beloningen, geen CAO, invloed werknemersorganisates beperki,
ondernemingsgraad onibreeki vaak. Secundaire arbeidsvoorwaarden beperkier.
Arbeidsmobiliieii: werknemer schai zijn ioekomsi minder veelbelovend in bij MKB en zoeki ioekomsi bij ander bedrijf.
1.6.3n Doorbreken van monopoliesn
Door veel ondernemingen wordi concurrente sierker, prijzen lager en produci variëieii groier.
1.6.4n Innovacen
Ondernemers zijn altjd op zoek naar nieuwe kansen in de marki. Kleine bedrijven hebben innovatef
vermogen.
1.6.5n Toeleveren en uitbestedenn
Subconiractng: groie ondernemingen kopen voor een belangrijk deel hun halfabricaien in bij middelgroie
ondernemingen, die hei weer inkopen bij kleine ondernemingen.
Toeleveren en uiibesieden geef aan kleine bedrijven enorme kansen.
Ouisourcing: Groie bedrijven blijken zich ie concenireren op hun kernactviieiien en besieden iaken uii die
oorspronkelijk binnen de eigen onderneming werden uiigevoerd. Hierbij kunnen groie afankelijkheden
onisiaan. Toeleverancier kan hiermee een rechisireekse concurreni worden.
1.6.6n Afzetn
MKB is hierbij van groie beiekenis.
1.7n Ruiieniraat van de economien
MKB wordi vaak backbone van de economie genoemd omdai onmisbaar is voor de economie.
1.7.1n Schaalfactorenn
Markien zijn erg veranderd, veel kleiner en gespecialiseerder geworden. Er is sprake van iurbulente: snelle
veranderingen op gebied van iechnologie en vraag. Niche-markeis: kleine markien mei zeer gespecialiseerde
producien en diensien.
Kleine bedrijven zijn door omvang en fexibiliieii beier in siaai om ie gaan mei diversiieii en variabiliieii.
Schaalvoordelen: naarmaie producte ioeneemi wordi door auiomatsering, beiere bezetng van
productecapaciieii, specialisate en arbeidsdeling hei produci sieeds goedkoper. Schaalnadelen kunnen ook
onisiaan, bijvoorbeeld dai organisatesiruciuur zo complex wordi dai communicate niei meer mogelijk is.
Schaalvoordelen leiden ioi versiarring: er moei zoveel mogelijk van heizelfde worden gemaaki.
Schaalvoordelen kan dus eigenlijk alleen bij siabiele markien. Omdai veel van heizelfde gemaaki moei worden
wordi de productecapaciieii geoptmaliseerd wai leidi ioi vermindering van fexibiliieii. Technologie kan
schaalnadelen van een bedrijf ophefen.
Concenirategraad is om ie bepalen of een branche kleinschalig of grooischalig is. Ofewel hei % van de ioiale
werkgelegenheid dai in die branche wordi aangeboden.
1.7.2n Turbulente ontwikkelinien binnen marktenn
Hierdoor schaalvoordeel verkleind, dus kleine bedrijven in siaai beier ie concurreren mei groie bedrijven.
Hoofdstuk 2n Manaiement in kleine onderneminienn
2.1n Ontwikkelini van bedrijvenn
MKB bedrijf onderscheidi zich van grooi bedrijf door cenirale posite van de ondernemer. Lievegoed heef de
oniwikkeling van ondernemingen in drie fasen onderscheiden.
2.1.1n Drie fasenn
Beginfase is de pioniersfase: ondernemer probeeri allerlei dingen uii en is bij alles beirokken: leider bepaali,
, direcie communicate en voor korie iermijn.
Diferentatefase: sprake van groei. Taakverdeling (specialisate) en worden onderling op elkaar afgesiemd
(gecoördineerd) wai leidi ioi iaken gemakkelijker van elkaar overnemen (siandaardisate). Vaak siabiele
omgeving.
Iniegratefase: Organisate groeii maar de omgeving wordi ingewikkelder. De organisate moei onderdelen
gaan afsiemmen. Siandaardisate op lagere niveaus.
2.1.2n Structuur van onderneminienn
Minizberg heef siruciuur van organisates ingedeeld naar verschillende dynamieken in de omgeving van
ondernemingen. Hoe groier de organisate hoe ingewikkelder de omgeving. Twee modellen:
Simple siruciure: geceniraliseerde vorm leidinggeven door ondernemer zelf, omgeving is eenvoudig,
pasi bij jonge kleine ondernemingen. Siabiele omgeving.
Adhocrate: sierk veranderende omgevingen, geef fexibiliieii om aan ie passen aan omgeving.
Minizberg spreeki hier van wederzijdse aanpassing: mensen onderling en mens en machine moeien
op elkaar inspelen bij iniroduceren van verbeierede producien en producteprocessen.
2.2n Manaiement in een klein bedrijfn
Churchill en Lewis siellen hei succes van een onderneming vasi afankelijk van accenien die binnen
managemeni worden gelegd. Bij siartase de beirokkenheid van ondernemer van belang, dii neemi af bij
groeiende ondernemingen. Facioren: fnanciële middelen, bekwaamheden personeel, planning en
besiuringssysiemen, markiposite, doelsiellingen van ondernemer zelf, bekwaamheden en vaardigheden van
de ondernemer, delegeren door de ondernemer, siraiegische oriëniate van de direcieur ondernemer. Zij
onderscheiden groei van een onderneming is vijf fasen:
1. Besiaansopbouw
2. Overleven
3. Succes (siabilisate of groei)
4. Expansie
5. Optmale verhoudingen
Als bedrijf succesvol wili doorgroeien is schaarbeweging iussen persoonlijke kwaliieiien van de ondernemer en
de formele siruciuur van de onderneming.
2.2.1n Persoon van de ondernemern
Oniwikkeling ondernemer is van grooi belang voor succes van bedrijf. Sierke en zwakke punien maken dai
ondernemers in bepaalde fasen van onderneming beier functoneren dan in andere. Serial siarier is wanneer
de uiidaging voor ondernemer weg is en hij dus sieeds weer een nieuwe onderneming siari. Bedrijf groeii
alleen wanneer ondernemer persoonlijk ook groeii.
2.2.2n Bekwaamheden en onbekwaamhedenn
Ondernemers vaak onbewusi van zaken waarin ze minder goed zijn: onbekwaamheden.
Onbewusi onbekwaam: Ondernemer kan hei niei en erkeni dii niei.
Bewusi onbekwaam: Geen probleem, gewoon bijscholen.
Onbewusi bekwaam: Alleskunner.
2.3n Onderneminisplanninin
2.3.1n Gebrek aan strateiische planninin
Ondernemers maken geen ondernemingsplan door gebrek aan tjd. Gevolg: contnu bijsiuren op korie iermijn
(ad-hocbeleid) en geen tjd voor maken langeiermijnbeleid. Wel fexibel in operatonele zijn, maar niei in
siraiegische zin. Vicieuze cirkel. Voor opsiellen ondernemersplan moei er eersi een hulpmiddel beschikbaar
zijn die zelfsiandig door ondernemer kan worden aangewend. Benodigde informate moei op voldoende
gedeiailleerd niveau beschikbaar zijn. Grooischalig markionderzoek is onmogelijk voor MKB, dus
brancheonderzoek gebruiken.
Niei-innovateve ondernemers bevinden zich in minder dynamische markien, minder op verandering inspelen
