Samenvatting
Samenvatting Alle Hoofdstukken Nederlandse Geschiedenis
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Uitgebreide samenvattig van alle zeven hoofdstukken van het boek: "Een beknopte geschiedenis van Nederland".
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 83 pagina's
Voorbeeld 4 van de 83 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
4 beoordelingen
Door: rosalienorden • 1 jaar geleden
Door: degeschiedenisstudent • 1 jaar geleden
Wat ontbrak er aan volgens jou?
Door: Melw • 1 jaar geleden
Door: thobiasslooijer • 3 jaar geleden
Door: Jadesmittenaar2424 • 5 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1: Van moeras naarhandelssteden. Nederlandse
geschiedenis tot 1384.
Pre-Romaanse tijd
De eerste bewoners
De Homo Heidelbergensis, voorloper van de moderne mens, lijkt al een kwart miljoen jaar geleden
in Nederland gesignaleerd te zijn, maar zij vestgden zich niet. Dit had ermee te maken, dat een groot
deel van Nederland bedekt was onder een laag ijs. Met de komst van een nieuwe ijstjd werd de
afstand met de warmere gebieden in het Zuiden niet overbrugbaar, waardoor er 35.000 jaar geleden
een einde kwam aan hun aanwezigheid hier. Na de laatste ijstjd kwamen rond 10.000 v. Chr. weer
nieuwe mensen in Nederland, maar ook zij bouwden geen permanente huizen en zeker geen
nederzetngen.
Het smelten van het landijs resulteerde in het herstel van de Noordzee als zee en zorgde er ook voor
dat het smeltwater een groot deel van Nederland onder water liet staan. Toch hebben we vondsten
gedaan uit deze tjd die al laten zien, dat de mensen die leefde in deze omgeving wisten om te gaan
met het waterrijke gebied. Zo is er de Kano van Pesse (7500 v.Chr.) gevonden, die tot op heden de
oudste boot ter wereld is. Maar ook het graf bij Hardinxveld-Giessendam (5500 v.Chr.) waar naast
een vrouw ook resten van voedsel aangetrofen werden die lieten zien dat de groep met wie zij
leefde, jaagde met kano’s op vissen in het rivierengebied in Nederland.
De eerste inwoners bouwden geen permante huizen of boerderijen en zeker niet de nederzetngen
die meer naar het zuiden en oosten al ontstonden. Maar dat zou geleidelijk veranderen met de
introducte van nieuwe technieken.
Permanente bewoning
Rond 5500 v.Chr. waren er de eerste tekenen van een neolithische cultuur, met name op plateaus in
Zuid-Limburg waar de leemgronden geschikt waren voor landbouw. Men bouwden wel huizen, maar
het werden geen echte dorpen. In tegenstelling tot de rest van Europa, bleef boeren in
Nederland een secundaire actviteit en domineerden de jagers en verzamelaars.
Wat toen volgde was de zogenoemde Trechterbekercultuur, een migratestroom van jagers en
verzamelaars die zich permanent vestgden op de hoger gelegen zandgebieden in het noordoosten
van het land. Hun samenleving was sociaal complex en hiërarchisch. Hun erfenis is nog altjd terug
te vinden in de tentallen hunebedden.
Rond 700 v. Chr. kwam de IJzertjd pas aan in Nederland, vooral door geïsoleerde posite van de
regio. Het was opvallend, dat het vijf eeuwen duurde voordat het vanuit het Middellandse Zeegebied
naar Nederland kwam en het zelfs tot 500 v.Chr. duurde voor de techniek het noorden van
Nederland bereikte. Het waren de Kelten die de technieken voor het eerst gebruikten in onze regio.
De Kelten die naar ons land getrokken waren vestgde zich met name in de zuidelijke en westelijke
delen van Nederland en onderhielden economische en culturele contacten met La Tène-cultuur.
Nederland vormde de noordelijkste grens van de Keltsche cultuur, terwijl vanuit het noordoosten de
Germanen kwamen die uiteindelijk in onze regio de Kelten zouden vervangen.
Naar schatng woonden er vlak voor de Romeinse invasie in Nederland tussen de 10.000
en 100.000 mensen, al was dit verre van een vredige samenleving. In deze periode ontstonden de
eerste terpen in Noorden. Rond komst Romeinen was dit gebied waarschijnlijk het welvarendst van
,Nederland. In andere delen met name in het leefgebied van de Bataven heerste er geen centraal
gezag en werd er veel gevochten, gestolen en geplunderd door de inwoners.
De Romeinse Nederlanden
Rome komt aan de macht
Julius Caesar besloot als gouverneur van Gallië zijn militaire macht uit te breiden en het rusteloze
noorden te bedwingen. Nieuwe gebieden inlijven betekende extra inkomsten, omdat overwonnen
volkeren een schatng kregen opgelegd. In 57 v. Chr. Kwam hij in de buurt van de zuidelijke grenzen
van het huidige Nederland, hij beschrijf de regio zelf uitgebreid. Volgens hem had je twee
tegenstanders in het zuiden: de Menapii in het westen en de Eburonen in het oosten. Van de
Menapii weten we dat zij zich in 53 v.Chr. overgaven.
De Romeinen hadden in eerste instante weinig aandacht voor de Nederlanden, en probeerden
pas in 12 v. Chr. meer gebied te veroveren. Nero Claudius Drusus Germanicus onderwierp de
Germanen met de hulp van de Bataven, in ruil kwijtschelding schatng
In het jaar 9 na Chr. werden de Romeinen op schokkende wijze verslagen in het
Teutoburgerwoud en trokken zich terug ten westen van de Rijn.
In 28 n.Chr. rebelleerde de Friezen tegen Romeinen door oneindigheid over hun bijdrage en
verdreven de romeinen uit hun gebied, twintg jaar later sloten de Friezen en Romeinen vrede,
waardoor de handel op begon te bloeien.
Toch was de Rijn niet altjd een stabiele grens. In het jaar 69 na Chr. werd de grens doorbroken door
een nieuwe opstand tegen de Romeinen, nadat zij de Bataven onrechtvaardig hadden bejegend. De
redenen hiervoor lagen in het feit, dat allereerst de Bataaf Julius Civilis wraak wilde nemen nadat de
Romeinen zijn broer geëxecuteerd hadden. Daarnaast hadden de Romeinen geëist dat de Bataven
zich bij het Romeinse leger zouden voegen.
In het begin leek de opstand succesvol door ondersteuning van andere Germaanse volken en de
politeke chaos in Rome. Het einde van de burgeroorlog zorgde ervoor dat de winnaar, keizer
Vespasianus in 70 n.Chr. een leger kon sturen om de opstand neer te slaan. Het geavanceerdere
leger van de romeinen en konden de opstand tegenhouden. Een akkoord werd gesloten, maar de
Bataafse opstand bereikte uiteindelijk weinig, maar groeide later wel uit tot een populaire mythe.
Het liet zien dat de vroege Nederlanders in opstand kwamen voor hun vrijheid. De Nederlanders zijn
waarschijnlijk geen afstammelingen van de Bataven, omdat dit volk later uit het grondgebied lijkt te
zijn weggetrokken.
Het Nederlandse gebied onder de Rijn kon door de stabiele grens zich ontwikkelen tot onderdeel van
het romeinse rijk en werd “Germania inferior” genoemd, dat was soort provincie. Zo rond de eerste
eeuw ontstonden op waarschijnlijk de fundamenten van oude Keltsche steden nieuwe steden in
Nederland. Dit waren Mosae Trajectum (Maastricht), Ulpia Noviomagus (Nijmegen), Traiectum ad
Rhenum (Utrecht) en Forum Hadriani (Voorburg).
Aan het begin van de tweede eeuw was dit grensgebied zo vreedzaam dat de Romeinen hun militaire
aanwezigheid in Ulpia Noviomagnus, de centrale vestging van de Bataven, fink konden reduceren.
Het leven in het Romeinse Rijk
Nederland bleef dun bevolkt, de romeinse cultuur lijkt invloedrijk op Bataven. Het gebeid speelde
een belangrijke rol tussen Gallië en Rijnland en zorgde voor handel. De Romeinse nederzetngen
waren in het zuiden het uitgebreidst, waar in Maastricht in de eerste eeuw zelfs een brug werd
,gebouwd over de Maas . In de ogen van ogen van de romeinen leende de kalkgronden hier zich bij
uitstek voor het vestgen van landgoederen, waar de situate vergelijkbaar was met de
landbouwgronden in Noord-Italië. Op akkers werkten pachters in dienst van landeigenaren, die
beloond waren voor daden en dus land kregen. Deze landgoederen (villae) groeiden en gebruikte
allerlei Romeinse technieken (badhuizen, muurschilderingen). In Corivallum (Heerlen) zijn
overblijfselen van een badhuis gevonden.
In Noordelijke gebieden was er maar weinig invloed van de Romeinen, maar waren deze gebieden
wel belangrijk voor de economie van het rijk. De rivieren vormden belangrijke handelsroutes en de
romeinen legden zelfs kanalen aan in Rijn om de rivier beter bevaarbaar te maken.
De afwezigheid van gestatoneerde troepenmachten liet zien dat dit deel van het Romeinse Rijk een
veilig gebied was. De stabiliteit door het Pax Romana stmuleerde nieuwe culturele en religieuze
uitngsvormen. Een kleine groep (Niet-)Romeinen sprakllas Latjn (de eerste geschreven taal in dat
gebied). Ook boven Limes spraken mensen beetje Latjn en ook hier nam men vaak de romeinse
weten over als de norm.
De religie van Bataven veranderde onder de invloed van de romeinen ook. De oude Germaanse
tradites van mensenofers leken te verdwijnen door de afeuring. De lokale volken, waaronder de
Bataven gingen eigen god in Romeinse stjl aanbidden. Een voorbeeld hiervan was de tempel bij Elst
voor Hercules Magasanus van Germanen.
In Germania Inferior kon beschouw worden als een mix van Germanen, Kelten en Romeinen
culturen.
Romeinse neergang, migratie en ontvolking
De eerste serieuze ‘barbaarse’ invallen begonnen in de jaren zeventg van de 2de eeuw, maar
werden nog weerstaan door de Romeinen. De economie was al minder en klimaat werd onstuimiger,
wat leidde tot grote migrates van Germaanse stammen richtng de limes.
In het midden van de derde eeuw werd de Romeinse limes gebroken door de Franken (= benaming
voor een aantal Germaanse volken die los met elkaar verbonden waren). Door deze invasie
verwilderde de landgoederen en kreeg de natuur vrij spel. De zee was onstuimiger geworden,
waardoor de gebieden van de Friezen overspoelde en zij wegtrokken naar wat word aangenomen het
huidige Engeland.
Aan het einde van de derde eeuw weten de Romeinen de rust te herstellen in de regio en veringen
de houten forten door stenen versies om beter bestand te konden zijn. Het leidde tot de hervestging
van mensen in het gebied maar de oorspronkelijke villae vervielen tot kleine boerderijen. Een pact
met de Salische Franken leidde tot de vestging van de Franken in een eigen gebied ter hoogte van
het huidige gebied, het Salland vandaar de naam Salische Franken.
Aan het begin van de vijfde eeuw kwam er een einde het Romeinse gezag in Nederland, waarbij niet
alleen de Romeinse soldaten zuidelijker trokken maar in haar kielzog ook veel inwoners. Zij wilden
naar het veilige zuiden trekken, in hun plek namen het Germaanse volk de Chamavi het
rivierengebied in. Ondanks de bewoning werd de bevolking gereduceerd in de daarop volgende tjd
tot het niveau van voor de romeinse periode.
De Merovingische en Karolingische perioden
De samenleving in de vroege Middeleeuwen
In de jaren nadat de Romeinen zich hadden teruggetrokken, kwamen langzamerhand nieuwe
migranten uit Duitsland en Zuid-Scandinavië naar de Lage Landen. Meestal waren dit kleine
, afsplitsingen van oudere nederzetngen. Een groep die in Nederland te vinden was, waren de
Salische Franken, ook wel de Merovingers genoemd. Hoewel deze groep zichzelf als een verenigd
volk beschouwden, afstammelingen van de koning Merovech, die heerste in de vijfde eeuw, waren ze
echter geen gecentraliseerde samenleving. De leider legitmeerden hun macht door zich te
bestempelen als opvolger van Merovech en werden ‘grafo’ genoemd. Maar hun machtsposite was
nog niet te vergelijken met de posite van ‘graaf’ in latere eeuwen.
De groepen vormden geen etnische of politeke eenheid, waren echter ook geen vijanden. Franken
namen gebieden over en hun cultuur begon daar te domineren. Niet alleen de Salische franken
waren te vinden in de Lage Landen. In de loop van de zesde eeuw migreerde Angelen en Saksen naar
delen van Friesland en Holland en vermengde zich daar met de overgebleven Friezen en kwamen als
Friezen bekend te staan. Later zouden zich de Saksen ook in het oosten vestgen en ook hier
vermengde zij zich met de lokale bevolking. Zo leefde de drie groepen samen en zou door
eeuwenlange interacte tussen deze Franken in het zuiden, de Saksen in het oosten en de Friezen in
het noorden uiteindelijk de Nederlandse taal ontstaan.
In de zevende en achtste eeuw begon de bevolking toe te nemen, zo blijkt uit de afname van bossen
en de groei van het aantal nederzetngen. Mensen woonden vooral in de buurt van bevaarbare
rivieren. Daarnaast werd er behoorlijk handel gedreven, met als hoofdstad Dorestad, die het
herstel van de steden en de heropleving van de handel in de regio belichaamde. Dorestad was als
hoofdstad van de handel door haar ligging op een kruispunt tussen handelsstromen in de zevende
eeuw gestcht door Friezen.
De opkomst van het Frankische christendom
Toen de bevolking en handel groeiden in de zevende eeuw, ontstonden ook meer conficten over
politeke controle, economische macht en religie. Er vormde zich een Frankisch koningschap
rond de Salische Franken, die geleid werden door de Merovingers. Hun koning Clovis bekeerde zich
eind vijfde eeuw tot het katholicisme, waardoor de Merovingers een christelijke dynaste werden.
Rond 630 wist de Merovingische koning Dagobert de stad Utrecht te veroveren, een eerste stap in
het proces waarin de Franken steeds meer macht zouden krijgen in de noordelijke Lage Landen.
Na val van het Romeinse rijk bleef het christendom maar in een paar gebieden in Nederland over,
met name rondom Maastricht. Hier trad aan het einde van de vierde eeuw de Armeniër Servatus
aan als eerste bisschop. Daar kon een kleine christelijke gemeenschap nog voortbestaan gedurende
de vijfde en zesde eeuw. De vroegst bekende kerk in Nederland stamde uit 570 en werd in
Maastricht gebouwd. In het noorden van het Frankische Rijk werden diverse bisdommen en kloosters
opgericht, vaak met steun van Frankische koningen, die zelf belangrijke posites innamen in de kerk.
Hoewel het christelijke geloof langzamerhand ingang vond in Nederland, verspreidde het
christendom zich met horten en stoten Met name de Friezen en Saksen verzeten zich tegen deze
nieuwe religie. Een belangrijke rol in de kerstening was die van de Engelse missionarissen. Zij
werden uitgezonden door de recent bekeerde Angelen en Saksen, doordat hun taal had meer
verwantschap met de taal van de Friezen. De eerste succesvolle kerstening van de Friezen die maar
kortdurend was, vond in de jaren zeventg van de zevende eeuw plaats.
Verdere kerstening van de Friezen kon echter niet plaatsvinden zonder militaire druk. De Friese
koning Radboud verzete zich sterk tegen de inmenging van de franken en de kerk in zijn gebeid.
Pepijn van Herstal van de Merovingers wist onder zijn leiding in 690 Radboud bij Dorestad te
verslaan. Echter overleed Pepijn in 714, waardoor er politeke chaos en koning Radboud de
aartsbisschop Willibrord van Utrecht tjdelijk kon verdrijven en Utrecht hernam.
Een nieuw Frankisch ofensief na de dood van Radboud in 719, onderleiding van de Merovingische
Karel Martel, zou heel Friesland binnen een paar decennia binnen de Frankische invloedssfeer weten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper degeschiedenisstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen