Samenvatting gezondheidscommunicatie
H1 Health Communication: An introduction to Theory, Method, and
Application
What is Health Communication Anyway?
Gezondheid: “een staat van volledig lichamelijk, mentaal en sociaal welbevinden en in het
bijzonder de afwezigheid van ziekte of handicap” (WHO, 1948)
Huidige definitie is onpraktisch. Wanneer heeft iemand welbevinden bereikt? Hoe kan
iemand zich in een toestand bevinden als we tegenwoordig zo flexibel zijn? Mensen hebben
veerkracht, dit mist in de huidige definitie.
Gezondheid moet geen doel op zich zijn. Het is een middel waarmee iedereen kan leven. Het
begrip moet structureel worden ingedeeld en worden gezien als positieve gezondheid:
Nieuwe voorgestelde definitie gezondheid:
“Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en eigen regie te voeren, in
het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven” (Huber, 2012)
- Lichaamsfuncties
- Mentaal welbevinden
- Zingeving
- Kwaliteit van leven
- Sociaal participeren
- Dagelijks functioneren
Gezondheidscommunicatie is de studie van berichten die een betekenis creëren in relatie tot
fysieke, mentale en sociale welzijn.
- Communicatie
- Boodschap
- Doelgroep(en)
- Communicatiekanalen
Doelen en doelgroepen
“Health communication is a multifaceted and multidisciplinary approach to reach different
audiences and share health-related information with the goal of influencing, engaging, and
supporting individuals, communities, health professionals, special groups, policymakers and
the public to champion, introduce, adopt, or sustain a behaviour, practice, or policy that will
ultimately improve health outcomes.”
,Vertaald is dit:
"Gezondheidscommunicatie is een veelzijdige en multidisciplinaire benadering om
verschillende doelgroepen te bereiken en gezondheid gerelateerde informatie te delen met
het doel personen, gemeenschappen, gezondheidswerkers, speciale groepen, beleidsmakers
en het publiek te beïnvloeden, introduceren, aannemen of het in stand houden van een
gedrag, praktijk of beleid dat uiteindelijk de gezondheidsresultaten zal verbeteren ".
Gezondheidscommunicatie is multidisciplinair en veelzijdig
Het richt zich op verschillende domeinen
- Cure & care → we hebben patiënten en die lappen we op
- Preventie → voorkomen van problemen (bv.: zonnebrand, condoomgebruik)
- Gezondheidsbevordering → het bevorderen om gezondheidsdoelen na te streven
zoals gezond eten en blijven bewegen
Verschillende domeinen vereisen verschillende strategieën
- Multidisciplinair → verschillende disciplines werken onafhankelijk van elkaar
o Voorbeeld: gedragswetenschappers, artsen en communicatiewetenschappers
werken allemaal aan verslavingsvraagstukken, maar werken niet samen
- Interdisciplinair → verschillende disciplines werken samen
o Voorbeeld: RIVM: epidemiologen en communicatiespecialisten
- Transdisciplinair → verschillende disciplines komen samen om kennis rondom een
vraagstuk te integreren en zo nieuwe inzichten en theorieën te genereren
o Voorbeeld: Centers of Excellence in Cancer Communication Research: wat is
de rol van communicatie in het voorkomen van cognitieve bijwerkingen van
chemotherapie? Communicatie-kennis bleek nieuw perspectief toe te voegen:
informatie kan bedreigend zijn voor ontvanger.
Basic research is ontworpen voor het testen en verfijnen van theoretische modellen
Applied research is ontworpen voor het oplossen van een probleem
Empowerment: mensen met een ziekte zelf in hun kracht zetten of die in staat zijn om zelf
beslissingen te nemen over hun toestand
- Wie hier cynisch over is: het is ook een bezuinigingsregel
Theory, method and metatheory
“He who loves pratice without theory is like the sailor who boards ship without rudder or
compass and never knows where he may cast.”
Meta is een voorvoegsel dat “over” betekent, dus metatheory omvat een paradigmatisch
perspectief of een manier van “kijken naar de wereld.” Het maakt veronderstellingen over de
aard van realiteit (ontology), de aard van kennis (epistemology) en de rol van waarden in
onderzoek (axiology).
,Paradigma’s: manieren van kijken naar de wetenschap
- Scientific paradigm
o Realisme: er bestaat 1 objectieve werkelijkheid die je met empirisch onderzoek
kunt vaststellen
- Interpretive paradigm
o Humanistisch: het ontrafelen en begrijpen van de subjectieve, gesitueerde
betekenissen van menselijk gedrag. Heeft geen interesse in het tellen van
woorden of ook maar iets dat te maken heeft met het generaliseren of
voorspellen of beheren van gedrag.
- Critical-cultural paradigm
o Is soortgelijk aan de interpretive paradigm in zijn oriëntatie naar ontologie,
epistemologie en axiologie, maar het onderscheidt zichzelf door zijn focus op
power: de sociale, politieke, economische en culturele betekenis van
onderdrukking door de haves of the have-nots. Deze methodes streven naar
het geven van een stem aan mensen die minder belangrijk of invloedrijk zijn
gemaakt (gemarginaliseerd) en om hen in staat te stellen sociale verandering
te creëren.
Constructivisme: er zijn verschillende subjectieve, sociaal geconstrueerde werkelijkheden. “De
werkelijkheid” bestaat niet.
H4 Providers’ Perspectives on Health Communication: Influences,
Processes, and Outcome
Who are healthcare providers?
Verleners zijn verpleegkundigen, therapeuten, tandartsen, apothekers, clinici, artsen,
technici, paramedici en elk ander persoon dat in de business van het zorgen voor patiënten
en familieleden werkt.
Verschillende benaderingen
Paternalistisch model: dominante rol arts
- Assumpties: voor meeste ziektes één meest geschikte behandeling en arts is in staat
om de beste beslissing te maken (expertise & ervaring)
Biomedische model
- Alleen gekeken naar lichamelijke klachten
- Beliefs van de patiënten niet belangrijk
Bio-psychosociaal model van Engel
- Biologische, psychologische en sociale aspecten/processen
- Person-centered: “communication is created and interpreted based on individual and
situational influences”.
Scheiden van lichaam en geest is de kern van deze branche.
, Patient-centered communication and communication competence
2 belangrijke constructen binnen gezondheidscommunicatie-onderzoek:
- Patiëntgerichtheid (patient centeredness)
o Houdt rekening met het individu
o Zorgt voor patiëntparticipatie
o Goede arts-patiëntrelatie
o Meer raakvlakken met bio-psychosociale model
Maar… welke observeerbare praktijken zijn dan “patient centered”?
Gezamenlijke besluitvorming (shared decision making)
o “Clinicians and patients share the best available evidence when faced with the
task of making decisions, and patients are supported to consider options to
achieve informed preference
Maar… makkelijker gezegd dan gedaan
Maar…
- Arts-patiënt-gerelateerde factoren bijvoorbeeld gezondheidsvaardigheden → praat je
wel op hetzelfde niveau? Heeft diegene begrepen wat de arts zei?
- Conceptuele factoren: wat is een shared decision?
Er zijn 3 stappen om dit te bevorderen, namelijk a.d.h.v. het three-talk model of shared-
decision making:
1. Team talk → samenwerken
2. Option talk → alternatieven bespreken
3. Decision talk → beslissingen maken
Alle drie: active listening & deliberation
Een belangrijke voorspeller van patiëntuitkomsten en patiënttevredenheid
- Maar… is dat wel goed te meten?
Ceiling effects: welke communicatie-elementen, rol van context
