Hoofdstuk 12 → Hormonen
§ 12.1 → De aanmaak van hormonen
Veranderingen in je leven
Groei en ontwikkeling zijn voorbeelden van processen waarbij hormonen betrokken zijn.
Dit zijn signaalstoffen die je lichaam via het bloed naar je cellen vervoert.
Hormoonklieren zijn endocriene klieren. Zij geven hun producten af aan het inwendige
milieu, het bloed (en via het bloed aan de weefselvloeistof, cellen en lymfe). Bij
bijvoorbeeld zweet- en verteringsklieren komen de producten in het uitwendige milieu
terecht, op je huid of in de darm. Dit zijn exocriene klieren. Alleen cellen met passende
receptoren voor een hormoon reageren. Deze doelwitcellen bevinden zich in de
doelwitorganen en -weefsels. Door hun reactie veranderen lichaamsprocessen.
De centrale hormoonklier
De coördinatie van je lichaamsprocessen gebeurt vooral in de centrale hormoonklier, de
hypofyse. Vanuit de hypothalamus ontvangt de hypofyse informatie over het lichaam.
Daarmee zet de hypofyse andere hormoonklieren aan tot actie. Ook regelt de hypofyse
de groei en rijping van geslachtscellen. De hypofyse is de verbinding tussen hersenen
en hormoonstelsel. Het bestaat uit twee delen: de neurohypofyse, die zenuwweefsel
met uitlopers van neuronen bevat, en de adenohypofyse, die bestaat uit klierweefsel.
Hersenen en hypofyse
Bij de regeling van de bloeddruk werken hypothalamus en neurohypofyse nauw samen.
Als reactie op dalende bloeddruk maken neuronen in de hypothalamus het
neurohormoon ADH. Via de uitlopers van de neuronen komt ADH in de neurohypofyse,
waar de uitlopers het afgeven aan het bloed. Bloedvaten trekken hierdoor samen en de
uitscheiding van water via de nieren vermindert.
Andere neurohormonen uit de hypothalamus stimuleren de adenohypofyse. Synapsen in
de hypothalamus geven de releasing-hormonen (RH's) af aan het bloed, waarna ze
rechtstreeks terechtkomen in de adenohypofyse.
Weer andere neurohormonen geven inhibiting-hormonen (IH's) af.
Regelen van hormoonconcentraties
Je lichaam stemt de concentraties van de hormonen die betrokken zijn bij het vormen
van geslachtscellen nauwkeurig op elkaar af: FSH stimuleert ontwikkeling follikels →
ontwikkelende follikels maken oestradiol → stijging oestradiol stimuleert afgifte LH →
ovulatie → gele lichaam ontstaat → gele lichaam maakt oestradiol en progesteron →
oestradiol en progesteron remmen afgifte FSH-RH en FSH.
Veel hormoonconcentraties zijn op deze manier, via een negatieve terugkoppeling,
geregeld waardoor de concentratie van een hormoon in het bloed constant rond de
norm blijft. Bij een positieve terugkoppeling stijgt de hormoonconcentratie juist.
Plantenstoffen en oestrogeen
Mensen krijgen via hun voeding allerlei stoffen binnen, waarvan sommige binden aan de
membraanreceptoren, bestemd voor hormonen en kunnen zo je lichaam beïnvloeden.
Genisteïne uit soja bindt, bijvoorbeeld, aan de oestradiolreceptor en kan in de doelwitcel
dezelfde reactie oproepen als oestradiol. Onderzoek is belangrijk om de gevolgen te
weten.
, § 12.2 → Reacties op hormonen
Stapsgewijze invloed van hormonen
Onder normale omstandigheden vindt de coördinatie van de homeostase plaats in een
aantal stappen. Voorbeeld, groeien: hypothalamus geeft GNRH af → hypofyse geeft GH
af → GH stimuleert deling kraakbeencellen indirect, namelijk via lever → lever geeft IGF
af → IGF zorgt voor delen en gedeeltelijk differentiëren van kraakbeencellen in
groeischijven. Voorbeeld, reactie op stress: hypothalamus geeft CRH af, hypofyse geeft
adrenocorticotroop hormoon (ACTH) af → ACTH stimuleert cellen van de bijnierschors
tot afgifte hormonen.
Receptoren voor hormonen
Alleen de doelwitcellen bezitten de juiste receptoren voor een bepaald hormoon.
Hoe de herkenning van het hormoon verloopt, hangt af van het type hormoon:
- Hydrofobe steroïdhormonen:
1. Steroïdhormonen gaan door het celmembraan heen
2. Ze hechten aan een eiwitreceptor in het grondplasma
3. Ze vormen met deze eiwitreceptor een hormoon-receptorcomplex
4. Het hormoon-receptorcomplex activeert het DNA
5. Via RNA ontstaat een bepaald eiwit dat in de cel een functie heeft
- Hydrofobe tyrosinehormonen:
Manier 1: het tyrosinehormoon bindt aan receptoren in het grondplasma
Manier 2 (adrenaline): het tyrosinehormoon bindt aan receptoren in het celmembraan
- Peptidehormonen:
Binden aan eigen receptoren in het celmembraan
Signaalstoffen in cellen
De receptoren in het celmembraan voor adrenaline en peptidehormonen veranderen bij
de binding van vorm. Dit geeft aan de binnenkant een reactie: een G-eiwit koppelt GTP
aan de receptor. Dan volgt er een cascade, waarbij een secundaire boodschapper
ontstaat die de boodschap van het hormoon bij zich draagt. Deze secundaire
boodschapper vormt een verbinding met het molecuul dat in de cel de actie gaat
uitvoeren. Secundaire boodschappers kunnen snel door de cel diffunderen en kunnen
meerdere doelwitmoleculen hebben, waardoor hormonen meer dan één respons kunnen
opwekken in een cel.
Signaalstoffen in weefsels
Het groeihormoon stimuleert bij huidbeschadiging dieper gelegen cellen tot deling. Uit
beschadigde cellen aan het oppervlak komen signaalstoffen, groeifactoren, vrij die
hechten aan receptoren van omliggende cellen. Dat leidt tot beïnvloeding van het
controlesysteem van die cellen, waardoor DNA-synthese en celdeling volgen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evywitte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
