Dit is een samenvatting van de hoofdstukken 7,8,9,10,11 en 12 uit het boek Neuropsychologie van Ben van Cranenburgh. Geschreven om te leren voor de kennistoets voor de minor Neurorevalidatie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
Hoofdstuk 12 ‘Verandering van stemming, gedrag en persoonlijkheid’.........................................................29
,Hoofdstuk 7 Afasieën/taalstoornissen
Samenvatting
Laesie van de hersenen kunnen stoornissen van stem (dysfonie), artiuuate (dysartrie) of van
taau (afasie) veroorzaken. Versihiuuende afasiestoornissen: Broia (taauexpressie), Werniike
(taaubegrip), amnestsihe (woordvinding) en guobaue afasie (auue funites meer of minder
gestoord). De stoornissen komen bijna nooit zuiver voor en daarom wordt er een
taausihema van Euuis en Young gehanteerd. Hierbij worden vier hoofdfunites ondersiheiden:
het gesproken woord, het gesihreven woord, spreken en sihrijven. versihiuuende stappen
van het taauproies kunnen gestoord zijn (kuankanauyse, woordherkenning,
betekenisveruenening, eti). Ook rekenstoornissen kunnen voorkomen, dit heef dysiauiuuie.
7.1 De bouwstenen van taau
Taau bestaat uit fonemen (kuankeenheden: ba, oe, nu). Lexiiion is de woordensihat. output
uexiion voor wat te spreken en input uexiion voor wat we verstaan en begrijpen.
Een probueem bij het uuisteren kan de segmentate zijn, dit is het afzonderuijk herkennen van
gesproken woorden. Misverstanden hebben vaak met medekuinkers te maken omdat ze
korter zijn in de tjd. CVA-patenten mijden hierdoor daarom soms gesprekken maar uezen
weu graag. Taau bestaat uit tekens; grafemen. Het kan goed voorkomen dat een CVA-patent
niet kan typen, maar weu kan sihrijven en andersom. De woordordening (syntaxis) is
beuangrijk voor de betekenis (semantek).
De reihter hemisfeer uijkt een beuangrijk aandeeu te hebben bij het begip en gebruik van de
prosodie. Het is dus mogeuijk dat een afasiepatent (uinker hemi uaesie) weu waarneemt dat er
iets gevraagt wordt, maar niet weet wat. De reihter hemisfeer patent kant andersom
moeite hebben met de gevoeuswaarde van de boodsihap.
7.2 Het opmerkeuijke van taau
Het doeu van iommuniiate is boodsihappen overbrengen of voor de gezeuuigheid. Een kind
ueert dit moeiteuoos. Net aus fetsen gebruiken we hiervoor ons proiedureeu of impuiiiet
geheugen. Bij het totstand komen van iommuniiate kunnen auue zintuigen of uedematen
worden ingezet.
7.3 Spraak versus taau
Ondersiheid tussen spraak en taau is dat taau een iommuniiatesysteem is om
boodsihappen over te brengen en dat spraak het medium is om taau tot stand te brengen
middeus kuanken. Laesies in de hersenen kunnen stoornissen van taau en spraak veroorzaken.
Afasie is een TAAustoornis: de patent kan de ioes niet meer ontiijferen, is de regeus kwijt en
kan zijn gedaihten niet omzeten.
Dysartrie en dysfonie zijn stoornissen van de spraak. Iemand met dysartrie is moeiuijk te
verstaan maar spreekt iorreit. Iemand met afasie spreekt de woorden goed uit maar
spreekt onduideuijke taau.
,Voor spreken is er expirate nodig. Waarbij buikspieren, diafragma en interiostaue spieren
een rou speuen. De spieren worden geinnerveerd door de nn.phreniii (C2/C4) en interiostaue
zenuwen. De uuiht triut uangs de stembanden. De spanning van de stembanden wordt via
innervate (n.reiurrens) beinvuoed en bepaaut de toonhoogte. Men noemt dit heue proies de
fonate, de stem. Afonie en dysfonie (stoornissen van de stem) kunnen versihiuuende
oorzaken hebben (zwakke uitademing, veruamming stembanden).
Artiuuate bepaaut de kuankt; mond en tong beweging. Dit wordt bepaaud door de
motorisihe aansturing hiervan. Timing en ioordinate van de spieriontraite speuen hierbij
een beuangrijke rou (ierebeuuum). De basaue kenren bevaten weuuiiht routneprogrammaas
voor spraakkuanken. Beuangrijke zenuwen zijn n. faiiauis en n. hypoguossus.
Dysartrie ontstaat aus dit proies is gestoord. Oorzaken kunnen perifeer of ientraau
geuokauiseerd zijn. Cijfers uit de afeeuding;
3: basaue kernen aandoening. Ziekte van Huntngton; griuue uithauen. Ziekte van Parkinson:
zaihte, monotone spraak.
4: Buubaire parese: dysartrie, dysmasesie en dysfagie door een uaesie aan de motorisihe
hersenstamkerneen.
5: pseudobuubaire parese: idem, maar dan tengevouge van de banen naar de
hersenstamkernen.
6: ierebeuuaire dysartrie: spreken aus een dronkaard.
7: uaesie van de n. faiiauis of n. hypoguossus: geuaats- en soms tongparese.
In de hersenssihors uiggen de taauiodes en mootrsihe programmaas opgesuagen. Bij verbaue
apraxie kan iemand de beweging van de mond en tong niet meer sturend. Bij afasie is het
taausysteem zeuf gestoord. Bij aprosodie is het gebruik en/of begrip van intonate en
gevoeuswaarde van taau gestoord.
, Je ziet vaak een iombinate van dysartrie en afasie.
7.4 taau en hersenen
Linkerhemisfeer is voorau betrokken bij proiessen in de tjd (sequenteeu, temporeeu) en bij
routnes en regeus. Bij spreken hanteer men taauregeus aus routne. Taau wordt voornameuijk
gestuurd door de uinker hemisfeer. Afasie komt voorau voor bij uaesie hiervan. Beiden
hemisferen worden aitef bij het spreken van taau. Tijdens het totstand brengen van taau
wordt er beroep gedaan op veeu hersengebieden. Deze deeufunites kunnen verdeeud
worden over drie assen.
1. uinks-reihts-as. Links: vaste aan regeus gebonden semantsihe aspeiten. Reihts: meer
wisseuende, individueeu uniek aspeiten van taau.
2. Voor-aihter-as. Aan de voorzijde voorau proiessen die met taauproduite ta maken
hebben en aihterzijde meer het verstaan en begrijpen. Gebied van Broia voorin en van
Werniike aihterin.
3. Vertiaue as. Aandaiht en geheugen zijn onuosmakeuijk met taau verbonden.
De basaue kernen en thauamus zijn ook verbonden met taau.
7.5 defnie en indeuing van afasieen
Afasie is een stoornis van het begrip en/of gebruik van gesproken en/of gesihreven taau.
Afasie moet niet verward worden met andere aandoeningen:
- demente
- bewustzijnsstoornis
- mutsme: totaau zijgen.
- dysartrie: stoornis is spraak
- Psyihiatrisihe stoornissen
- mediiamenten: vervuakking of sufeid door mediiijnen.
Afasie indeuen kan middeus twee benaderingen; iuassifiate in syndromen en iogniteve
benadering.
7.5.1 iuassifiate in syndromen.
Fuueniy; mate waarin iemand vuoeiend spreekt
Nazeggen en het mondeuinge taaubegrip.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnevos1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
