In dit document zijn de leerdoelen oncologische zorg van week 7 uitgewerkt. Het werkcollege begeleiding van patiënt en naasten is niet uitgewerkt. Wel in dit document: Neurologische oncologie, laatste levensfase en dermatologische tumoren.
De student toont kennis van de etiologie van neuro-oncologische tumoren
Primaire hersentumoren zijn zeldzaam voorkomende tumoren
❖ Gliomen zijn de meest voorkomende hersentumoren
❖ Uitgaande van het steunweefsel van het CZS
❖ Oorzaak grotendeels onbekend
❖ Diffuus, infiltratieve groeiwijze
❖ Verschillende soorten gliomen:
- Astrocytomen
- Oligodendrogliomen
- Oligoastrocytomen (menggliomen)
- Ependymomen
De incidentie van gliomen bedraagt per jaar vijf tot zeven per honderdduizend inwoners. Dat
betekent per jaar in Nederland ongeveer achthonderd tot duizend nieuwe gevallen. De meest
voorkomende primaire maligne hersentumor is het glioom, uitgaande van het steunweefsel van het
centrale zenuwstelsel, de gliacel len. Behoudens bestraling en een aantal erfelijke tumorsyndromen
is er weinig bekend over de oorzaak van primaire hersentumoren; andere omgevingsfactoren
(elektromagnetische straling, mobiele telefonie) leiden niet tot een verhoogd risico op gliomen; wel
is duidelijk dat de kans op het krijgen van een glioom in lichte mate verhoogd is als de tumor bij een
eerstegraads familielid voorkomt.
Gliomen kennen een diffuus infiltratieve groeiwijze in het hersenweefsel en worden onderverdeeld
in astrocytom en (meest voorkomend), oligodendrogliom en, oligoastrocytomen ofwel menggliomen
en de zeldzamere ependymom en, uitgaande van de bekledingswand van de ventrikels in de
hersenen. De mate van maligniteit wordt bepaald door kenmerken zoals mitosen , vaatproliferatie
(angiogenese) en necrose . We onderscheiden daarmee laaggradige gliomen van hooggradige
gliomen. Het meest voorkomende hooggradige glioom is het glioblastoma multiforme .
Naast het klassieke onderscheid binnen gliomen op grond van histologisch onderzoek heeft de
moleculaire biologie van het glioom en zijn micro-omgeving een belangrijke toegevoegde waarde om
iets over de prognose te kunnen zeggen. Wel of geen verlies van tumorchromosomen (1p/19q) van
oligodendrogliomen, specifieke afwijkingen in de intracellulaire pathways van hooggradige gliomen,
epigenetische afwijkingen van glioblastoma multiforme (gemethyleerd of ongemethyleerd
promotorgen) of overexpressie van vasculaire groeifactorreceptoren van hooggradige gliomen zijn
voorbeelden hiervan. Deze eigenschappen kunnen inzicht geven in effectiviteit van de behandeling
en daarmee de prognose bepalen.
, Symptomen: Gerelateerd aan de plaats en/ of ruimte die zij innemen, met intracraniële
drukverhoging. ❖ Hoofdpijn ❖ Misselijkheid en braken ❖ Sufheid ❖ Visusklachten ❖ Epilepsie ❖
Afasie ❖ Apraxie ❖ Hemiparese ❖ Hemianopsie
Kleine hersenen ❖ Drukverhoging ❖ Uitval van de hersenzenuwen ❖ Loop-, evenwichts- en
coördinatiestoornissen ❖ Grote hersenen ❖ Epilepsie ❖ Uitval van kracht, gevoel of spraak
Een andere indeling voor kenmerkende symptomen bij hersentumoren is: ❖ Stoornissen in de
prikkelgeleiding van hersenweefsel ❖ Verstoring van de neuronale functie ten gevolg van compressie
of aantasting van het hersenweefsel ❖ Verhoging van de intracraniële druk
Hersenmetastasen
Onderscheid tussen enkelvoudige en solitaire hersenmetastase
Maligniteiten die dikwijls naar de hersenen metastaseren zijn:
Naast primaire tumoren kunnen in de hersenen ook uitzaaiingen van andere tumoren voorkomen;
ongeveer 10-30% van de patiënten met gemetastaseerde ziekte ontwikkelt hersenmetastasen. De
meest voorkomende primaire tumoren die tot hersenmetastasen leiden zijn het longcarcinoom (30-
60%), het mammacarcinoom en het melanoom. Ook tumoren van de nieren of het colon kunnen
naar de hersenen uitzaaien. Een enkelvoudige metastase betekent dat er naast één
hersenmetastase, metastasen elders in het lichaam zijn; we spreken van een solitaire metastase als
de hersenmetastase de enig bekende metastase is. Soms wordt de hersenmetastase eerder ontdekt
(10-15%) dan de primaire tumor. Er moet dan aanvullend onderzoek naar de primaire tumor
uitgevoerd worden.
Hersenmetastasen komen 5-10 keer vaker voor dan primaire hersentumoren. Het optreden van
hersenmetastasen is afhankelijk van het type en stadium van de primaire tumor. Verreweg de
meeste hersenmetastasen ontstaan door uitzaaiing van tumorcellen via de bloedbaan naar de
hersenen. In minder dan de helft van de patiënten is er slechts één hersenmetastase. De prognose
van een patiënt met een of meerdere hersenmetastasen (zie Figuur 21.3) is ongunstig en afhankelijk
van de aard van de primaire tumor, de leeftijd van de patiënt, de performance status en de
extracraniële tumoractiviteit.
Symptomen: De symptomen bij hersenmetastasen zijn vergelijkbaar met die van hersentumoren: ❖
Hoofdpijn ❖ Neurologische uitvalsverschijnselen ❖ Intracraniële drukverhoging (hoofdpijn, sufheid,
wazig zien, al dan niet gepaard met misselijkheid en braken) ❖ Cognitieve veranderingen ❖
Gedragsveranderingen ❖ Epileptische insulten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper riordan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
