Deze samenvatting bevat het vak 'Leren en Ontwikkelen'. Het betreft alle leeruitkomsten en is ook per leeruitkomst uitgewerkt. Het is van leerjaar 2023/2024.
Ontwikkelingspsychologie: De wetenschappelijke studie naar groei, verandering en
stabiliteit bij mensen (accent op jaren tot volwassenheid).
De student kan de aard van de veranderingen tijdens de ontwikkeling onderscheiden
en kan deze herkennen in een korte casus.
Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
Babytijd (geboorte tot 2 jaar)
Peuter- en kleutertijd (2 tot 6 jaar)
Schooltijd (6 tot 12 jaar)
Adolescentie (12 tot 20 jaar)
4 centrale thema’s:
1. Fysieke ontwikkeling
Betrekking op de fysieke opbouw van het lichaam
2. Cognitieve ontwikkeling
Betrekking op de intellectuele vermogens
3. Sociaal-emotionele ontwikkeling
Betrekking op sociale relaties, interacties met andere en omgaan met emoties
4. Persoonlijkheidsontwikkeling
Ontwikkeling van duurzame gedragingen en eigenschappen
Verandering
Continue verandering: geleidelijke kwantitatieve ontwikkeling, waarbij prestaties op
een bepaald niveau voortvloeien uit die op de vorige niveaus.
Discontinue verandering: ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en
waarbij elk stadium gedrag oplevert dat kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere
stadia.
Kritieke periode: een specifieke tijdsspanne in de ontwikkeling waarin een bepaalde
gebeurtenis de grootste – en zelfs onomkeerbare – gevolgen heeft.
Gevoelige periode: een afgebakende tijdsspanne, meestal vroeg in het leven, waarin
mensen extra gevoelig zijn voor bepaalde omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk
zijn voor het leren van specifieke vaardigheden.
Stimuli: prikkels, oftewel veranderingen in de uitwendige of inwendige omgeving
waarop een organisme reageert.
Plasticiteit: de mate waarin een zich ontwikkelend gedragspatroon of fysieke
structuur veranderbaar is.
,De student begrijpt wat de relatieve invloed van nature en nurture op de
ontwikkeling is.
Nature: In hoeverre komt gedrag en onze eigenschappen voort uit onze aanleg?
- Eigenschappen, vermogens en capaciteiten die je van je ouders erft.
- Maturatie: Het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde
genetische informatie.
Nurture: In hoeverre komt ons gedrag en onze eigenschappen uit onze opvoeding en
leefomgeving?
- Omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen: biologische, sociale en maatschappelijke
invloeden
De student kan de verschillende perspectieven op ontwikkeling onderscheiden.
Perspectieven
Psychodynamisch perspectief
Benadering binnen de psychologie die ervan uitgaat dat gedrag gemotiveerd wordt door
innerlijke krachten, herinneringen en conflicten, waarvan een persoon zich nauwelijks
bewust is en waarover hij weinig controle heeft.
- Psychoanalytische theorie
Theorie die ervan uitgaat dat onbewuste krachten bepalend zijn voor iemands
persoonlijkheid en gedrag.
3 aspecten: Id -> het primitieve ongeorganiseerde aangeboren deel van de.
persoonlijkheid dat opereert vanuit het genotsprincipe.
Ego -> het rationele en redelijke deel van de persoonlijkheid, dat
opereert vanuit het realiteitsprincipe.
Superego -> het aspect van de persoonlijkheid dat iemands
geweten vertegenwoordigt en het onderscheid maakt
tussen goed en kwaad.
Psychoseksuele ontwikkeling: 5 fasen die kinderen doorlopen, waarin genot, of
bevrediging, telkens gericht is op een andere biologische functie en een ander
deel van het lichaam.
Fixatie: gedrag dat in een eerdere ontwikkelingsfase is blijven steken als
Gevolg van een onopgelost conflict.
Orale fase -> anale fase -> fallische fase -> genitale fase -> latentiefase
- Psychosociale theorie
De veranderingen in onze interacties met andere en in hoe we aankijken tegen het
gedrag van andereen tegen onszelf als leden van de maatschappij.
Behavioristisch perspectief
Benadering binnen de psychologie die ervan uitgaat dat je moet kijken naar
waarneembaar gedrag en externe stimuli in de omgeving om de ontwikkeling van het
individu te begrijpen.
- Stimulus-respons-leren: vormen van leren die we kunnen beschrijven in termen
van stimuli en responsen.
Klassieke conditionering: een vorm van leren waarbij een organisme op een
bepaalde manier leert reageren op een neutrale stimulus die dat type stimulus
normaal gesproken niet uitlokt (2 prikkels -> gaat ze met elkaar associëren en
dezelfde reactie).
, Operante conditionering: een vorm van leren waarbij een vrijwillig respons
versterkt of verzwakt wordt, afhankelijk van de associatie met positieve of
negatieve consequenties (Beloning of straf wordt geassocieerd met het
betreffende gedrag).
- Sociaal-cognitieve leertheorie: de nadruk ligt op leren door het gedrag van een
ander persoon te observeren en na te doen.
4 stappen: 1 -> Aandacht
2 -> retentie
3 -> Reproductie
4 -> Motivatie
Cognitief perspectief
Richt zich op de processen die mensen in staat stellen de wereld te leren kennen, begrijpen
en overdenken.
- Cognitieve ontwikkelingstheorie (Piaget)
Vaste reeks aan stadia wordt doorlopen
Sensomotorisch (Geboorte – 2 jaar): ontwikkeling van de zintuigen, motoriek,
geheugen en objectpermanentie; weinig tot geen vermogen om dingen
symbolisch weet te geven.
Preoperationeel (2 – 7 jaar): Ontwikkeling van taal, fijne motoriek en
symbolisch denken; egocentrisch denken.
Concreet operationeel (7 – 12 jaar): ontwikkeling van conservatiebegrip,
reversibiliteit en logica.
Formeel operationeel (12 jaar – volwassenheid): ontwikkeling van logisch
redeneren en abstract denken.
Informatieverwerkingstheorie: probeert te achterhalen op welke manieren
mensen informatie coderen, opslaan en terughalen.
Cognitieve neurowetenschap: richt zich op de invloed van hersenprocessen op
cognitieve activiteit
Systemisch perspectief
Perspectief waarbij men kijkt naar de relatie tussen individuen en hun fysieke wereld,
cognitieve wereld, persoonlijkheidswereld en sociale wereld (Kijk hieronder voor bio-
ecologisch model).
- Sociaal-culturele theorie: Ziet het verloop van de cognitieve ontwikkeling als het
resultaat van sociale interacties tussen de leden van een cultuur.
Evolutionair perspectief
Probeert gedrag te identificeren dat het resultaat is van de genetische erfenis van onze
voorouders.
De student kent het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner en kan dit herkennen
in een korte casus.
Bio-ecologisch model
Model dat uitgaat van 5 omgevingsniveau ’s die elke organisme gelijktijdig beïnvloeden.
1. Microsysteem -> de dagelijkse, directe omgeving waarin kinderen leven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lorasaelmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.
