Samenvatting McKay Nieuwste Tijd II Mayra Nijland
25. War and Revolution.
In de zomer van 1914 gaan de naties van Europa de oorlog met elkaar aan, er was geen andere
keuze. Ze verwachten allen een korte oorlog waarna de balans in Europa weer terug komt. Maar de
oorlog duurt erg lang en is zeer verwoestend. Vanuit het perspectief van vandaag de dag gekeken
was de oorlog in verbinding met de idealen en ontwikkelingen van de eerdere eeuw. De oorlog had
ook enorme impact op de eeuw die erop volgde. Veel mensen moesten het leger in en gingen dood,
vrouwen moesten massaal in de fabrieken werken. Door het trauma van de oorlog kwam de
extremistische politiek op in 1917. Tijdens de Russische revolutie van 1917 werd er een radicaal
communistisch regime ingesteld door de bolsjewieken. Ook totalitaire fascistische bewegingen
kregen steeds meer populariteit.
25.1 The Road to War.
Er is onder historici veel debat over de aanleiding van de oorlog. Er was volgens hen niet één
duidelijke reden maar eigenlijk een opeenstapeling van diverse redenen. Er was groeiende
competitie over de handel, series van diplomatieke crises en wapenwedloop die de gemoederen er
niet beter opmaakten. Al deze dingen maakten de weg vrij voor een oorlog.
De eerste wereldoorlog begon voor een deel ook omdat de europese staatsmannen er in faalden de
diplomatieke problemen gecreëerd door het oprijzen van Duitsland op te lossen. Nadat in 1871
Frankrijk verslagen was werd Pruisen/Duitsland het machtigste land in Europa. Tot 1870 had
Bismarck ervoor gezorgd dat de Duitsers het leiderschap hadden in allianties met Oostenrijk
Hongarije en Rusland tegen de Fransen. Dit alles om hen geïsoleerd te houden. Als Wilhelm II aan de
macht komt wordt Bismarck echter ontslagen en zijn systeem valt uiteen. Duitsland weigert een non-
agressie pakt te hertekenen met Rusland en Frankrijk grijpt haar kans. In 1894 worden ze
bondgenoten van elkaar.
Triple alliantie- alliantie van Oostenrijk, Duitsland en Italië tegenover de alliantie van Rusland en
Frankrijk. Europa is verdeeld in twee machtsblokken.
Engeland was een natuurlijke handlanger van de Duitsers maar hun relaties waren aan het einde van
de 19e eeuw verslechterd. Er was commerciële rivaliteit en de wens van de Duitsers om kolonies te
hebben schade de interesses van de Britten verder. Als Duitsland in 1900 de oorlogsvloot uitbreid
werpt dit een uitdaging op om de maritieme superioriteit van de Britten onderuit te halen. In 1902
sluiten ze een alliantie met Japan en in 1904 met Frankrijk. In 1905 verklaard Willem II Marokko een
onafhankelijke staat, hier hadden de fransen koloniale interesses liggen. Hij wil ook dezelfde
handelsrechten als de fransen hebben. Hij wil een conferentie in de hoop hier voordeel uit te halen.
Maar deze bracht de Engelsen en fransen alleen maar dichter bij elkaar.
Triple entente- wanneer Rusland, verslagen door Japan, in 1907 zich neerlegt bij de strijd met de
Engelsen in Azië en Perzië en hier een overeenkomst voor ondertekent word de fundatie gelegd van
de triple entente. Dit is de alliantie tussen de russen, Engelsen en fransozen. De triple entente staat
tegenover de triple alliantie.
,Militaire instituties speelden een prominente rol in staatsaffaires en de levens van de normale
mensen in Europa. Politici vertrouwden graag op generaals en militaire experts om het publieke
beleid vorm te geven in deze tijd van spanningen. In bijna alle landen, behalve Engeland, moesten
jonge mannen dienen en kwamen ze in deze militaire cultuur terecht. Veel mensen dat de oorlog
heroïsch en mannelijk was en dat het gewoon zou bepalen wie de sterkste is, ze hadden dit
onderschat. De support voor militaire instituties kwam door de link met het groeiende nationalisme,
dan geloof je dat jou land superieur is.
Op 28 juni 1914 wordt aartshertog Frans Ferdinand, erfgenaam van de Oostenrijk Hongaarse troon
vermoord door Servische revolutionairen tijdens zijn bezoek aan de hoofdstad van Bosnië, Sarajevo.
Gavrilo Princip, een lid van de zwarte hand, schoot de aartshertog en zijn vrouw Sophie neer in hun
auto. Deze daad leidde Europa in de Eerste Wereldoorlog. Hij wilde graag onafhankelijkheid voor de
Joegoslaven in de vorm van een eigen land. Oorlog in de Balkan leek ook onoverkoombaar in de 20 e
eeuw. De ottomanen hadden dit gebied als territorium opgegeven na druk vanuit Europa. Nu wilde
de bevolking graag onafhankelijke natiestaten krijgen.
De onafhankelijke staat Servië wilde een staat waarin alle etnische minderheden werden opgenomen
en was openlijk vijandig naar Oostenrijk Hongarije en het Ottomaanse rijk toe. Om de expansie van
het land te voorkomen besloot Oostenrijk Hongarije in 1908 om Bosnië en Herzegovina te
annexeren. Hierdoor werd de actie van Servië geblokkeerd. Nu waren er nog meer Serviërs onder
beleid van Oostenrijk Hongarije, maar zij konden niks beginnen zonder steun van de russen, hun
traditionele bondgenoot.
Eerste en tweede Balkanoorlog (1912 en 1913)- In de eerste oorlog gaat Servië samen met
Griekenland en Bulgarije het Ottomaanse rijk aanvallen, daarna komt er ruzie met Bulgarije over de
oorlogsbuit. In de tweede oorlog valt Bulgarije haar voorgaande bondgenoten aan. Het Ottomaanse
rijk valt door het nationalisme en de hoop die daaruit voort komt zorgt ervoor dat de mensen nu
onafhankelijkheid gaan eisen van Oostenrijk Hongarije.
Oostenrijk Hongarije verklaard dat Servië betrokken is geweest bij de moord op Frans Ferdinand. Op
23 juli krijgt Servië een onvoorwaardelijke ultimatum doe hun soevereiniteit bedreigd. Als er
ontwijkend wordt gereageerd verklaard Oostenrijk Hongarije op 28 juli de oorlog aan Servië.
Duitsland weet dat de russen en haar bondgenoot Frankrijk dit niet over hun kant laten gaan maar
denkt dat de Engelsen wel neutraal blijven. Met die hoop stuurt de Duitse kanselier een telegram
naar Oostenrijk Hongarije waarin hij zegt hen te steunen als dit uitloopt op een grotere oorlog.
Schlieffen plan- Plan van de Duitsers om via België heel snel Frankrijk aan te vallen en te verslaan om
vervolgens de oorlog tegen de Russen op te pakken. Op 3 juli vallen de Duitsers België binnen en de
volgende dag verklaard Engeland de oorlog aan de Duitsers omdat zij het neutrale België waren
binnengevallen.
25.2 Waging Total War.
Iedereen dacht toen de oorlog begon dat deze kort en relatief pijnloos zou zijn, ze vergisten zich. Op
de grenzen van het Ottomaanse rijk, Rusland en in Frankrijk werd een extreem dure oorlog gevoerd.
Een totale oorlog zoals de Duitse generaal Erich Ludendorff het later noemde. Een oorlog die draaide
op de industrie en dodelijke lange gevechten voerde aan het front. Het probleem van de oorlog
expandeerde tot buiten Europa waardoor de hele wereld uiteindelijk ook betrokken raakte.
,Duitsland valt België binnen en deze weten hun land goed te verdedigen tot de hulp van de Engelsen
er is. Ondertussen wordt Duitsland in het oosten aangevallen door de russen, zij moeten dus hun
benodigde troepen richting het oosten sturen. Omdat de Duitsers bang waren om aangevallen te
worden door Belgen in de rug terwijl ze richting Parijs marsen doden ze veel mensen die ze ervan
verdenken de Fransen te steunen. Het middeleeuwse centrum van Leuven wordt daarop ook nog
verbrand.
Slag bij Marne- op 6 september vallen de Fransen een gat in de Duitse linie aan. Na drie dagen
vechten en wanhopig aanvoeren van soldaten vanuit Parijs geven de Duitsers het op en zijn de
fransen gered. Als de legers daar zijn graven ze sleuven zodat zie niet worden geraakt door
machinegeweren. De kosten van de loopgravenoorlog waren groot, velen gingen dood en er werd
weinig territorium gewonnen. De generaals waren vaak oudere mannen met onderscheidingen maar
begrepen nog niet veel van de loopgraventactieken.
The battle of the Somme- in de zomer van 1916 wordt deze gevoerd door de Britten in Noord-
Frankrijk. De slag begint met een weeklang artillerie bombardementen op de Duitse linies. Een week
later klimmen de Britten uit de graven richting de Duitse linie. De Duitsers hadden een week lang in
bunkers gezeten. Toen de Britten eraan kwamen openden zij het vuur. Ongeveer 20.000 Britten gaan
dood en 40.000 raken gewond op de eerste dag. De slag duurde tot in november. Uiteindelijk waren
er 420.000 Britse doden, 200.000 Franse en 600.000 Duitse doden gevallen.
Aan het oostfront was er geen loopgravenoorlog, de Duitsers hadden daar de overhand. Ze wonnen
grote overwinningen bij Tannenberg en de Mazurische meren. De Duitsers veroveren grote gebieden
van de russen. De Baltische staten, polen en Wit-Rusland. Daar kwamen meteen bureaucratische
systemen die de lokale bevolking slecht behandelde. Ongeveer 1/3 van de bevolking ging dood of
werd een vluchteling onder de bezetting. De Duitsers hoopten daadwerkelijk deze territoria in te
lijven bij hun rijk.
Italië behoorde al sinds 1882 tot de triple alliantie maar had zichzelf neutraal verklaard in 1914 op
grond dat Oostenrijk Hongarije de oorlog begon uit agressie. In mei 1915 switch Italië van kant naar
de triple entente in ruil voor de belofte op grondgebied van Oostenrijk Hongarije. In oktober 1914
sluit het Ottomaanse rijk zich aan bij Oostenrijk en Duitsland, ze noemden zich de centrale machten.
In september 1915 sluit Bulgarije zich hier ook bij aan om de vete met Servië aan te kunnen pakken.
Armeense genocide- als de ottomanen meedoen gaat hun oorlog tegen de russen verder in de
Kaukasus, hier wonen de Armenen die sinds 1909 onderdrukt worden door de ottomanen. Als zij in
1915 de russen binnenhalen als helden besluit de Ottomaanse overheid hen te deporteren. Ongeveer
1 miljoen Armenen vinden de dood door moord, uithongering en ziekte.
De Britten onderhandelen ondertussen met de belangrijkste Arabische leider, Hussein Ibn-Ali (1856-
1931) de hoofdmagistraat van Mekka en de heerser voor de Ottomaanse sultan van het territorium
langs de rode zee. In 1915 slaagt Hussein erin om vage Britse toestemming te krijgen voor een
onafhankelijk Arabisch koninkrijk. In 1916 rebelleert Hussein tegen de turken claimend dat hij koning
van de Arabieren is.
De oorlog komt ook in Azië terecht. In 1914 verklaard Japan de oorlog tegen de Duitsers en neemt
hun koloniale bezit in Azië in. Vanuit daar willen ze de chinezen aanvallen. In Afrika steunen de
kolonies Frankrijk en Engeland netjes, ze komen niet in opstand zoals de Duitsers gehoopt hadden.
Ook Amerika wordt na 3 jaar toch echt bij de oorlog betrokken. Als in 1917 de militaire Duitse
commando’s een onderzee oorlog hervatten verklaren de verenigde staten de oorlog in april 1917.
, 25.3 The Home Front.
Als in augustus 1914 de oorlog begint is iedereen blij en vol moed. Maar midden oktober realiseren
veel generaals zich al dat de overwinning meer nodig heeft dan patriottisme. Om de oorlogsmachine
gaande te houden vroegen de landen veel van hun bevolking. De oorlog koste veel geld waardoor de
levensstandaard onderuit ging. Ook werd de vrijhandel verboden. De duitsers gingen het verst in het
plannen van hun economie. Maar uiteindelijk bestond er een tekort aan financiering voor de oorlog
omdat private bedrijven niet zwaar genoeg werden belast.
Auxiliary Service Law- Duitse militaire leiders dwingen de reichstag tot het aannemen van deze wet.
Het verplicht mannen tussen 17 en 60 jaar om alleen te werken bij baantjes die als kritisch voor de
oorlog werden gezien.
Na 1917 nemen von Hindenburg en Ludendorff met steun van vaderlands partij het stokje over van
kanselier Bethmann-Hollweg en vormen een militair dictatorschap wat later als voorbeeld diende
voor de nazi’s. Alleen in Duitsland was zon leiderschap, andere landen hadden nog een parlement,
democratie, etc.
Doordat er zoveel mannen naar het front moesten ontstond er werkloosheid in het thuisland, dit
werd vaak overgenomen door vrouwen. De vakbonden kregen nu meer macht door de afwezigheid
van werkkrachten. De vrouwen die het werk van de mannen overnamen werden helaas aan het
einde van de oorlog verdrongen door de terugkerende mannen. Na de oorlog kregen vrouwen in veel
landen wel stemrecht toegekend. Maar de vrouwenrechten organisaties verdwenen een beetje in de
jaren 20 en 30. De oorlog promootte wel meer gelijkheid onder de mensen. Helaas kwam de dood in
de oorlog het meest bij de lagere rangen, de hogere rangen waren te waardevol om aan het front te
zetten.
In de eerste twee jaar van de oorlog steunde de bevolking de eigen overheid heel sterk. De overheid
speelde hier op in door goede propaganda technieken. Hierdoor werden de soldaten ook
aangemoedigd om te blijven vechten. Maar in 1916 beginnen mensen in opstand te komen omdat ze
leiden onder de oorlog. Op 1 mei 1916 komen er duizenden mensen in opstand onder Karl
Liebknecht (1871-1919) een radicale socialistische leider. Hij wordt opgepakt en gevangengezet. In
april 1916 staan de Ieren op tegen de onderdrukking van de Engelsen, ze maken gebruik van de
oorlogstijd. Republikeinse milities veroveren een deel van Dublin en roepen de onafhankelijke
republiek uit. Na een week vechten verslaan de Britten hen en de kopstukken worden geëxecuteerd.
Door de zeeblokkade van de Engelsen kwam er weinig voedsel Duitsland binnen, 750.000 mensen
sterven. Er ontstaat sociale onrust in het land en socialisten geven hier gehoor aan in het parlement.
Als de broodprijzen weer stijgen gaan 200.000 mensen demonstreren in Berlijn. De radicalen
verlaten diezelfde maand nog de sociale democratische partij en richten de Duitse communistische
partij op in 1918. Alle landen beginnen breuken te tonen, Rusland is de eerste die valt.
25.4 The Russian Revolution.
Als de oorlog in 1914 begint steunt de bevolking dit ook op patriottische manier. De tsaar Nicolaas II
(r. 1894-1917) wordt toegezongen in zijn winterpaleis en de Doema, het Lagerhuis van Rusland,
stemmen voor de oorlog. Voor een moment was Rusland even een eenheid. De liberalen en
socialisten hopen dat het bondgenootschap met de Engelsen en Frankrijk democratische hervorming
brengt en de conservatieven willen expanderen naar de Balkan. Maar de gemoederen slaan al vrij
snel om als de russen grote verliezen leiden onder de Duitsers. Mensen worden zonder wapens naar
