Bestuur en Beleid, Literatuur week 38hoofdstuk 4 uit Bovens et al. (2017) Openbaar bestuur. Beleid, organisatie en politiek. Den Haag: Wolters Kluwer, 9e druk.
Hoofdstuk 4: Openbaar bestuur, beleid, organisatie en politiek (Bovens et al. 2017) Blz, 105 - 130
4.3 De fasen van beleid
Beleidsproces = het geheel aan activiteiten om beleid te ontwikkelen. Dit is een proces waarin
beleidsvormers beleid tot stand proberen te brengen. Niet alle beleidsprocessen leiden ook
daadwerkelijk tot een beleid (Casus: bescherm de kust)
Een beleidsproces is niet een langgerekt geheel van dezelfde handelingen, maar omvat een aantal
verschillende stappen Cyclus:
Stap 1 Agendavorming: kwesties benoemen en prioriteiten
Agendavorming = welke onderwerpen aandacht en prioriteit krijgen van beleidsmakers. Het gaat
dus over het op de beleidsagenda plaatsen van een onderwerp.
Een beleid komt tot stand als politici, bestuurders en/ of ambtenaren een bepaald vraagstuk
belangrijk genoeg vinden om er hun aandacht aan te geven. De agenda vormt daarvan een
voorportaal: een aantal vraagstukken komt op de agenda en voor een deel van die vraagstukken
wordt een beleid uiteindelijk gemaakt. Er zijn 2 aspecten van agendavorming:
1) Hoe hoog een onderwerp op de politiek-bestuurlijke agenda komt (prioriteit)
2) De vraag hoe een onderwerp op de agenda komt? Welke inhoudelijke richting krijgt het
onderwerp mee?
Stap 2 Beleidsvorming: gedragen beleidsdocumenten opstellen
Beleidsvorming = beleidsmakers formuleren hoe zij de geagendeerde problemen denken op te
lossen. Ze onderzoeken daartoe het probleem, formuleren doelstellingen, en kijken naar
verschillende oplossingsmogelijkheden. Beleidsvoorstellen/ beleidsdocumenten.
o Beleidsvoorbereiding = het deel van de beleidsvorming waarin de voorstellen voor de
besluitvorming worden gemaakt.
o Beleidsbepaling = het deel waarin besluitvorming plaatsvindt.
Stap 3 Beleidsuitvoering: van papier naar praktijk
Beleidsvoering = de omzetting van beleidsvoornemens en politieke beslissingen in praktisch
handelen: van papier naar praktijk.
Beleid wordt in de uitvoering gemaakt: bij de uitvoering van beleid komen problemen op die in de
beleidsvorming nog niet voorzien waren. Daarom is beleidsuitvoering een cruciaal onderdeel van
beleidsvorming. Veel beleid is alleen doeltreffend als uitvoeringsorganisaties het in samenwerking
uitvoeren.
Stap 4 Beleidsevaluatie en terugkoppeling: meten en bijsturen
Beleidsevaluatie = beleid moet op momenten beoordeeld worden om te zien of het de beoogde
resultaten produceert.
In sommige wetten en regelingen is en verplichting tot evaluatie zelfs ingebouwd.
- Controlerende organen evalueren ook het overheidsoptreden.
o Parlement – politiekmaatschappelijke aanvaardbaarheid
o De Algemene Rekenkamer (ARK) – doeltreffendheid en doelmatigheid
o Ombudsman & accountants – rechtmatigheids- en integriteitsoordelen bezig.
- Evaluaties bieden informatie over het functioneren van de overheid. Dat is essentieel om het
beleid gaandeweg verder te verbeteren.
- Leren vereist een veilige omgeving en betekent het dieper inzoomen op fouten om te
begrijpen wat er misging.
- Controle is gekoppeld aan een schuldvraag.
Een beleidsevaluatie die bedoeld is om van te leren kan het brandpunt van de strijd om
beleid of een schuldvraag worden. Dat moeten beleidsmakers en evaluatoren zich realiseren.
- Bij beleidsprocessen is het belangrijk om na te denken over de criteria van controle,
monitoring, verantwoording en evaluatie. Goede criteria kunnen de praktijk de in het beleid
bedoelde kant op sturen, maar slechte criteria kunnen ook het tegenovergestelde van het
bedoelde opleveren.
1
, a
d
A
ero
v
h
p
k
g
u
n
Tm
iwtb
ls
B Beleid als gefaseerd proces: een hulpmiddel
voor beschrijving (samenvatting van
hierboven):
Agendavorming = het proces waardoor
bepaalde maatschappelijke problemen de
aandacht van het publiek en/ of de
beleidsbepalers krijgen.
Beleidsvoorbereiding = het verzamelen en
analyseren van informatie en het formuleren
van adviezen met het oog op het te voeren
beleid.
Beleidsbepaling = besluitvorming over de
inhoud van een beleid.
Beleidsuitvoering = het omzetten van
beleidsvoornemens in concrete acties.
Beleidsevaluaties = het beoordelen van de
totstandkoming, de inhoud en de resultaten
van een beleid.
Terugkoppeling en heroverweging = het
verwerken van de resultaten van
beleidsevaluaties en andere informatie, gericht op de eventuele voortzetting, bijstelling of beëindiging van
een gevoerd beleid.
4.4 Twee perspectieven op beleidsprocessen: analyse versus politiek
Technisch rationeel proces = het benoemen van het probleem op basis van feiten en cijfers, het
identificeren van mogelijke oplossingen en het kiezen van de mogelijkheid die de beste opbrengsten tegen
de laatste kosten genereert.
Beleidsproces = strijd tussen partijen, het verwerven van machtposities, het vinden van compromissen en
het beïnvloeden van de oordeelsvorming over het succes of falen van beleid. Beleid komt tot stand door
politieke strijd
Thema’s Analytische visie Politieke visie
1. Essentie van het beleid Rationele probleemoplossing: doelen Object en resultaat van politieke
en middelen strijd
2. Verloop van Opeenvolgende fasen Permanente strijd
beleidsprocessen
3. Typering van Product van systematische Slag om mobilisatie en allocatie
agendavorming vergelijking van bestaande en van politiek-bestuurlijke aandacht
gewenste maatschappelijke
omstandigheden
4. Typering van Combinatie van voorbereiding Incrementeel proces van
beleidsvorming (analyse) en bepaling (wilsvorming) onderhandeling en
coalitievorming
5. Typering van Programmering: keuze en toepassing Voortzetting van de politieke
beleidsuitvoering instrumenten strijd
6. Typering van Toegepast onderzoek: doelbereiking (de)politisering van
beleidsevaluatie beleidsresultaten
De analytische visie: Rede (Net na WO II ontstaan)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemieket. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
