Dit document bevat alle hoorcolleges inclusief voorbeelden, modellen, afbeeldingen en extra uitleg. Er zijn voorbeelden gegeven ter ondersteuning van de theorie die niet besproken zijn in de colleges maar wel verduidelijkend werken. Ook de werkcolleges met uitleg en uitwerkingen zijn toegevoegd. Bo...
! Je kan onderwerpen altijd intypen op youtube omdat het een bekend vak is!
Hoorcollege 1
Voorbeelden van filosofische problemen (de namen hiervan hoef je niet te kennen):
- Het falende liberalisme afhankelijk van of het een liberaal is of een Marxist. Dit is
een filosofisch probleem omdat er niet een enkele waarheid is
- Wat is kennis? Epistemologie
- Wat betekent het om te zeggen dat iets “waar” is? Metafysica
- Bestaat er zoiets als vrije wil?
- Wat is de beste manier om in het leven te staan?
- Is schoonheid een kwestie van smaak? er is geen objectieve waarheid over.
De reden dat dit filosofisch is en niet bijv politicologie betreft is:
- Omdat het diepere problemen zijn want er is niet echt bewijs om iemand te
overtuigen. Elon Musk zegt dat wij leven in een simulatie en het feit dat wij de tafel
kunnen voelen of elkaar kunnen zien levert geen bewijs van het tegendeel.
- Een filosofisch probleem is een probleem dat de wetenschap (nog) niet kan
oplossen. Vaak zijn het problemen die begonnen zijn als iets dat wij nu zien als
wetenschappelijke problemen, filosofen dachten bijvoorbeeld na over hoe deeltjes
werken etc.
- Omdat ze onoplosbaar zijn. Er bestaat niet een waarheid. Vooral morele dilemma’s
zijn daar een goed voorbeeld van. Plaatje is Trollie-probleem. Het is een losgeslagen
tram waarvan de bestuurder bewusteloos is. Er liggen 5 mensen op het spoor die
doodgaan als je niks doet. Jij staat bij een hendel en hebt de keus eraan te trekken
maar dan gaat er op het andere spoor alsnog 1 iemand dood. Twee meningen “als je
de hendel overhaalt ben jij verantwoordelijk voor de dood van die andere persoon”
of “als je de hendel niet overhaalt dan heb je de dood van 5 mensen op je geweten
terwijl het er ook maar 1 had kunnen zijn”
Dit geldt ook voor automatische auto’s. Welke beslissing neemt
Zo’n auto als hij moet uitwijken zelfs als daar een persoon loopt.
wat is wetenschapsfilosofie ?
Wat is wetenschap?
Wat is de beste wetenschappelijke methode?
Wat is het verschil tussen wetenschap en pseudowetenschap (iets dat op
wetenschap lijkt maar het niet is) een voorbeeld van pseudo is een horoscoop of
homeopathische middelen. Mensen denken dat het werkt maar veel
wetenschappers zeggen dat het niet bewezen is dat het werkt.
In de laatste jaren zijn steeds meer mensen die zeggen dat wetenschap vormen aanneemt
van pseudowetenschap. Een voorbeeld is de crisis in 2008, eigenlijk geen enkele econoom
zag dat aankomen ondanks dat ze achteraf heel makkelijk kunnen zeggen waar het is
misgegaan. De wetenschapsfilosofische vraag is dan “is verklaren voldoende of moeten
,PEW Wetenschapsfilosofie Jaar 2 blok 1
wetenschappers ook kunnen voorspellen?” Er is ook discussie of sociale wetenschap wel
wetenschap is.
Dit is belangrijk omdat:
- We in een samenleving leven die gedomineerd wordt door wetenschap, zelfs
magnetron maaltijden bestaan uit wetenschappelijke resultaten waardoor andijvie
bijv groen blijft of plastic niet in je eten belandt.
- We een wetenschappelijke opleiding volgen.
o Nadenken over wetenschap
o Grondslagen discipline
o Kritische houding tov studie
- Omdat we in roerige tijden leven.
Deel 1= is wetenschap ook maar een mening (en zo nee, waarom niet?)?
Deel 2= wat is het verschil tussen sociale en natuurwetenschappen?
Hoorcollege 2 de wetenschappelijke revolutie
1. Wetenschappelijk revolutie
Er was een culturele revolutie die in West-Europa begon.
In de middeleeuwen voor 1550 dacht men wel te weten hoe alles in elkaar zat.
- Astronomie, de aarde was het middelpunt en was het toppunt van Gods schepping.
Alle andere hemellichamen draaiden daar in een cirkel omheen want dat was de
perfecte vorm en god zou alleen perfectie schapen. Alle hemellichamen zaten
volgens de theorie vast aan kristallen sferen want anders zouden ze natuurlijk vallen.
En de schalen op de tekening draaide om elkaar heen. Bijna alles was gebaseerd op
religieuze argumenten
- Ook de scheikunde bestaand uit vuur, water, lucht, aarde komen uit deze tijd en er is
altijd iets koud of warms. Vb de mens is een samenstelling tussen alle elementen
omdat wij vocht bevatten maar ook vastigheid. Alles in de wereld bestaat uit een
andere compositie.
- Geneeskunde, samenstelling tussen heet, koud droog en nat. Als je ziek was had je
een van de componenten te veel en werd dus bijv bloed afgetapt om de balans te
herstellen en dan zou je weer beter worden volgens de theorie.
- Psychologie, als je een component te veel had dan had je net een ander karakter dan
als je iets anders had.
150 jaar later was dat beeld helemaal omgedraaid en een nieuwe richting in geslagen.
- Astronomie niet de aarde is het middelpunt maar de zon (Copernicus) en de
planeten draaien niet in een cirkel maar in een ellips en door zwaartekracht die
aantrekkingskracht tussen hemellichamen vallen planeten niet naar beneden.
- Scheikunde atoomtheorie, niet alles bestaat uit 4 elementen maar er zijn er meer
dan 100 en deze atomen bestaan weer uit protonen etc.
,PEW Wetenschapsfilosofie Jaar 2 blok 1
- Geneeskunde bloed is een vervoersmiddel voor zuurstof en andere elementen en
zit niet zomaar in je lichaam
Resultaat is dat er een grote strijd kwam tussen kerk en wetenschap. De kerk was niet blij
met de nieuwe inzichten en claimde dat de wereld heel anders in elkaar zat. Later gingen
wetenschappers zich steeds meer verzetten tegen de ideeën die de kerk verspreidde. Galileo
was het helemaal eens met de nieuwe inzichten tegen de kerk en werd veroordeeld tot de
brandstapel. Hij fluisterde op zijn laatste moment nog “en toch draait de aarde”. De hele
discussie riep vragen op over of we eigenlijk wel kennis hebben en wat dit allemaal
betekend, bestaat dit wel?
2. scepticisme
Als gewone man of vrouw moet je niet alleen kiezen tussen kerk vs wetenschap maar ook
tussen katholiek of protestant. Dit is meteen de opkomst van het scepticisme dat betekend
dat we ofwel dingen niet zeker kunnen weten of helemaal geen kennis hebben.
2a. De definitie van kennis
Wat betekent het dat we geen kennis zouden hebben? Dan moet je eerst weten wat kennis
is, het heeft volgens plato een aantal noodzakelijke en voldoende voorwaarden. Je kan
volgens hem een noodzakelijke voorwaarde hebben als a niet de eigenschap s heeft, dan is
het geen x. Het heeft een volgende voorwaarde als a eigenschap s heeft dan is het sowieso
een x. Je moet een lijst condities hebben die allemaal individueel noodzakelijk zijn maar niet
voldoende.
Vb. Wanneer is iemand een goede chauffeur?
- als hij/zij goed de verkeersregels kent -> noodzakelijk, maar niet voldoende
- als hij/zij attent is in het verkeer -> noodzakelijk, maar niet voldoende
Vb: wanneer is iemand een aardappel eetbaar?
- als deze gekookt is voldoende maar niet noodzakelijk want er zijn andere
bereidingswijzen.
Vb: wanneer groeit een plant? Dan moet je alle individuele componenten hebben die samen
voldoende zijn.
- Genoeg water Allemaal noodzakelijk
- Genoeg licht maar alleen samen
- Genoeg vruchtbare aarde voldoende
- Etc
Plato: “ er zijn drie condities die individueel noodzakelijk en gezamenlijk voldoende zijn”
Overtuiging: je moet X geloven om X te kunnen kennen
Waarheid: X moet waar zijn om X te kunnen kennen
Rechtvaardiging: je overtuiging moet gerechtvaardigd zijn
vb. Je houdt ervan mee te doen aan de postcode loterij en je wordt wakker met de
overtuiging vandaag miljonair te worden. ’s Avonds zie je Gaston aanbellen. Je
overtuiging blijkt dan waar te zijn maar je hebt toch niet altijd die kennis gehad
volgens plato want je had geen goede reden om dit te denken. Het was gewoon een
voorgevoel. Als je in het systeem van de loterij had kunnen kijken of Gaston al
, PEW Wetenschapsfilosofie Jaar 2 blok 1
vooronderzoek had zien doen dan had je wel een goede reden gehad en was het
kennis geweest.
2B. scepticisme
Scepticisme: “geen kennis omdat een van de bovenstaande componenten niet vervuld is”.
Veel meningen kunnen waar zijn maar we hebben nooit een echt goede reden om te
geloven dat iets waar is en we hebben dus nooit een echte rechtvaardiging en hierdoor geen
kennis.
Hoewel we overtuigingen hebben
en sommige toevallig waar kunnen zijn
weten we nooit zeker dat ze waar zijn dus hebben we geen rechtvaardiging.
Michel Montaigne zei dat observatie niet betrouwbaar is en dat het dus niet rechtvaardig is
al je iets bekijkt. Dit is geen bewijs. Vb. Als je een rietje in water steekt lijkt het gebroken
terwijl je weet dat dat eigenlijk niet zo is. Je weet dus niet of je in andere gevallen wel kan
vertrouwen op observatie.
Nu kunnen we dit beter illustreren zoals bij de schaduw. A lijkt donkerder dan B maar als je
de kleur doortrekt zie je dat de twee dezelfde kleur hebben. Door de schaduw denken je
hersenen dat A donkerder is dan B maar eigenlijk is dat dus niet zo.
Montaigne: “er zijn een paar situaties waarin observaties betrouwbaar zijn dus je kan nooit
weten of ze het zijn, stel je hoort het Jenny audiofragment en niemand legt je uit dat het ook
anders kan dan weet je dit ook niet en kan je dus je ogen en oren nooit geloven”. Niet
sceptici zeggen “natuurlijk zijn onze zintuigen niet altijd betrouwbaar maar dan hoef je niet
meteen zo’n super radicale conclusie te trekken dat niks dat wij denken waar is. We kunnen
ook dingen bedenken”. Volgens montaigne is echter ook ons verstand ongeloofwaardig.
3. Twee historische invloedrijke antwoorden
3A. Rationalisme: “er zijn wel degelijk dingen die we kunnen weten.”
Rene decartes: ”Alles waarvan we niet zeker weten dat het waar is gooien we overboord,
wat houden we dan over? Er is een ding dat ik zeker weet en dat is dat ik aan het twijfelen
en denken ben. Ik weet in ieder geval zeker dat ik zelf besta omdat ik denk”
We kunnen wel zeker weten dat bijv wiskunde zeker is.
Decartes was een rationalist
Alle zintuigelijke waarneming is onbetrouwbaar
Dus je kan alleen vertrouwen op heldere en duidelijke ideeën
Voorbeeld: cogito= ik denk dus ik ben
Daarna kun je met behulp van deductie alle andere kennis afleiden
Heldere en duidelijke ideeën deductie kennis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noorvanloon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
