Samenvatting van het officiële boek “Ik weet meer van wijn”,
wijnboek met alle informatie voor het wijnexamen op
SDEN-niveau 2 | Wijnoorkonde
(4e druk 2022, ISBN 9789082666106)
Deze samenvatting is ten opzichte van het boek extra aangevuld met
wijnkaarten (landkaarten). Op de volgende pagina een voorbeeld daarvan.
1
, Voorbeeldpagina van een besproken wijngebied met een extra toegevoegde
wijnkaart. Deze pagina komt verderop in de samenvatting terug en kan
na aanschaf van deze samenvatting verwijderd worden
Piemonte
Letterlijke betekenis ‘aan de voet van de bergen’. Vaak vergeleken met Bourgogne omdat grote rode
wijnen van één druivenras komen… nebbiolo. Deze geeft vreemd genoeg alleen hier mooie wijnen.
Verder in Piemonte… truffels! Warme zomers, koude en mistige winters. Nebbio betekent ‘mist’. Herfst
is lang en zacht, goed voor laat rijpende rassen, zoals nebbiolo. Ten zuiden van Turijn liggen de
nebbiolo-wijngaarden. Daar komt o.a. de beroemde Barolo vandaan.
- Rood: nebbiolo, barbera
- Wit: moscato bianco (mousserende wijnen); timorasso (=witte Barolo; Dhertona op etiket is
oude Romeinse benaming voor Tortona en daarmee garantie dat wijn uit de Colli Tortonesi
komt, de 6 valleien rondom Tortona in Oosten Piemonte)
2
,Ik weet meer van wijn (SDEN-2)
Hoofdstuk 1: De smaak van wijn.
Wijn is een alcoholische drank, gemaakt van vergiste druiven. Wijn bestaat uit alcohol, zuren, suiker,
kleur-, geur- en smaakstoffen en water. 85% water, 13% alcohol, 2% rest.
Smaken benoemen:
a. Basissmaken: zoet – zuur – bitter
b. Smaakgehalte of intensiteit: veel – gemiddeld – weinig
c. Mondgevoel of -structuur: zacht – strak – stroef
d. Smaaktype: aroma’s
Ad a. Bij droge wijn zijn alle suikers vergist. Door aroma’s van rijp fruit en vanille of weinig zuren of
een hoog alcoholpercentage kan de wijn wat zoeter smaken, maar valt dan niet onder categorie ‘zoet’.
Bij halfzoete of zoete wijn is een deel van de suikers niet vergist. De zuurheid van wijn heeft te maken
met het druivenras, herkomst en het weer tijdens het oogsten. Hoe koeler het klimaat hoe hoger de
zuurgraad. Bitter komt uit de tannine, maar kan ook komen door het houten vat waarin de wijn gelegen
heeft. Bitter luistert heel nauw. Teveel bitter ervaren we al snel als vies.
Ad b. Heeft de wijn veel of weinig smaak? Is hij zwaar of licht? Dat heeft te maken met het
smaakgehalte en wordt bepaald door het druivenras, herkomst en manier waarop de wijn gemaakt is.
Ad c. Voelt de wijn zacht aan? Laat hij een strak of een rond gevoel achter? Dat heeft te maken het
mondgevoel of structuur van de wijn. Een zoete wijn zorgt voor een zacht gevoel, soort vettig filmpje
wat in mondholte achterblijft. Tannines (looizuur) kunnen wijn stroef/strak maken.
Ad d. Komt de wijn fris over? Of rijp? Fruitig of kruidig? Dan hebben we het over aroma’s. Dit is heel
persoonlijk. Gebruik het aromawiel.
Wijn proeven:
- Ogen: kijken naar kleur, helderheid, intensiteit
- Neus: ruikt geurstoffen en intensiteit; voelt prikkeling
- Neus via mond: ruiken van aroma’s
- Tong: proeven van zoet, zuur, bitter en intensiteit
- Mondholte: voelen van zacht, stroef, strak en korrelig
- Hersenen: waarnemen, interpreteren, concluderen
Proeven in 6 stappen:
1. Kijken: bij voorkeur tegen een witte achtergrond. Kleur zegt iets over concentratie, maar vaker iets
over de leeftijd van de wijn.
2. Ruiken: de eerste indruk zegt veel over wijn, vooral over de zuiverheid. Onzuiverheid duidt op een
mankement (‘kurk’ = trichlooranisol (TCA), kan ook voorkomen in wijn met schroefdop omdat ‘kurk’ al
in wijn zit door bv houtrijping)
3. Walsen en weer ruiken: nu gaat het om de aroma’s die zijn vrijgekomen.
4. Proeven: Groter dan gemiddelde slok. Hoe intens is de wijn? Licht of zwaar? Smaakt hij zuur of
zoet? Hoe voelt hij aan in de mond? Zacht of stroef? Het gaat vooral ook om de basissmaken. Kijk zo
nu en dan op het aromawiel.
5. Naproeven (afdronk): als de wijn lang blijft ‘hangen’ (9 seconden is al lang) dan is er sprake van een
betere kwaliteit.
6. Conclusie: wat vind je er van? Gebruik proefformulier. Zet er iets persoonlijks bij.
3
,Bestaat er wijn zonder alcohol?
NEE. Door bv vacuumdistillatie kan de wijnmaker de alcohol uit de wijn halen, maar niet helemaal. Er
blijft altijd iets achter (0,5%).
Hoe zit de tong in elkaar?
De tong neemt de basissmaken en structuur van wijn waar.
Zit er in zoete wijn minder zuur?
Wijn kan zoet en zuur smaken en van alles er tussenin. Zoete smaak komt grotendeels van onvergiste
suikers. Zure smaak komt van hoeveelheid zuren in de wijn (wijnsteenzuur, appelzuur, melkzuur).
Maar zoet en zuur hebben ook invloed op elkaar. Zoete smaak = onvergiste suikers en weinig zuur.
Milde tot droge smaak = onvergiste suiker + veel zuur of geen suiker en weinig zuur. Strakdroge tot
zure smaak = geen suiker + veel zuur.
4
, Hoofdstuk 2: De smaak van druiven.
De wijndruif (Vitis vinifera) is een plantensoort/druivensoort. Deze soort kun je verdelen in
druivenrassen: chardonnay, riesling, syrah, enz. Wijn mag je alleen maken van wijndruiven. De Vitis
vinifera hoort tot de wijnstokfamilie Vitaceae. Er zijn 10.000 variëteiten van de wijndruif bekend.
Slechts 1% daarvan is verantwoordelijk voor 99,9% van de wijnproductie.
Je hebt Merlot en merlot. Met hoofdletter is de wijn, zonder hoofdletter is de druif.
Wijn in het glas… stel de volgende vragen:
- Van welk druivenras?
- Uit welk gebied?
- Waar ligt die streek?
- Wat voor weer is het daar?
- Hoe is de wijn gemaakt?
Deze factoren staan altijd met elkaar in verband en bepalen de smaak van de wijn. Groeit een
druivenras in een warm klimaat dan smaakt hij zoeter dan van hetzelfde ras uit een koud klimaat. Hij
zal ook meer suiker bevatten en minder zuren.
Welke druif wordt het meest verbouwd?
1. Cabernet Sauvignon (rood) 6. Syrah (rood)
2. Merlot (rood) 7. Grenache (rood)
3. Airen (wit; gaan we niet bespreken) 8. Sauvignon blanc (wit)
4. Tempranillo (rood) 9. Trebbiano (wit; gaan we niet bespreken)
5. Chardonnay (wit) 10. Pinot noir (rood)
De wijnwereld wordt opgedeeld in een oude (traditionele Europese landen) en nieuwe wereld (alles
buiten Europa).
8 witte druiven
Zie ook het schema op pagina 40-41 van het boek. Daar staan de belangrijkste witte druivensoorten
en hun kenmerken. Hieronder noem ik per druivensoort alleen wat essentiële zaken. Zie ook de tekst
van SDEN1.
Chardonnay:
Komt eigenlijk overal voor. Makkelijke druivensoort. Neutraal karakter. Wijn hangt af van klimaatsoort,
wijngaard en wijnmaker. Chablis, Bourgogne, Champagne. Nummer 5 op wereldranglijst.
Chenin Blanc (ook: ´steen´ Zuid-Afrika):
Ingewikkeld portret met vele gezichten. Van slappe hap tot superwijn. Heel veel zuur en daardoor ook
in warme gebieden verbouwd, met name Zuid-Afrika. Verder uit Loire met kenmerkende smaak van
natte wol! Nummer 26 op wereldranglijst.
Gewürztraminer:
Blind proeven moeilijk? Niet met wijn van gewurztraminer. Witte druif met roze velletje, waardoor wijn
roodgoude warme tint geeft. Exotische explosie. Veel van deze wijnen komen zoet over omdat er
weinig zuur in zit. Typische druif uit Elzas en verder uit Duitsland en Oostenrijk en dan heet hij
gewürztraminer (met een umlaut op de ‘u’). Nummer 53 op wereldranglijst.
Grüner Veltliner:
Typisch Oostenrijkse wijn. Eén van de kenmerken is dat deze druif laat rijpt. En laat rijpende druiven
hebben een warme herfst nodig om zich volledig te ontwikkelen. Nadeel van zo’n lang groeiseizoen is
dan dat de druiven hun broodnodige zuren verliezen. Bij grüner veltliner gebeurt dat niet! Droog en
fris. Kenmerkend toontje van versgemalen peper. Opvallend zijn de frisse zachte zuren. Nummer 41
op de wereldranglijst.
5
