College aantekeningen
College aantekeningen Staatsrecht 1 (RGPST00105)
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Duidelijke samenvatting van college-aantekeningen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
StaatsrechtWeek 1
Hoorcollege 1A: Staat, rechtsstaat en staatsrecht.
Urgenda
Staat
Kan uitgelegd worden in internationaal perspectief, en nationaal (intern) perspectief. .
- Gemeenschap van mensen (verbonden met een elkaar)
- Op een bepaald grondgebied (afgebakend/territoriaal)
- Waarover gezag wordt uitgeoefend door een overheid die over dwangmiddelen
beschikt. (geweldsmonopolie)
- (Erkenning door andere staten)
Koninkrijk der Nederlanden
Is 1 staat.
Er is ook Caribisch Nederland. Dit is historisch zo ontstaan.
De overheid
- Eenzijdige machtsuitoefening
- Gevaar dat die macht misbruikt wordt
- Staatsrecht = legitimeren, organiseren en controleren van de overheidsmacht.
Staatsrecht is erop gericht om dictatuur te voorkomen.
Overheid kan in principe niks, alleen als het is toegekend.
Burgers mogen alles, tenzij het is ingeperkt.
2 grondregels (boek)
1. Een overheidsambt mag alleen overheidsgezag uitoefenen, als dat handelen
gebaseerd is op een voorafgaande, algemene, democratische gelegitimeerde regel.
(soort legaliteitsbeginsel)
2. De uitoefening van overheidsgezag dient aan controle (door een ander orgaan) te zijn
onderworpen. (trias politica)
- Rechterlijke controle (rechtmatige controle)
- Democratische controle (parlement, politieke controle)
- ‘geen bevoegdheid zonder verantwoordelijkheid’.
Koning is onschendbaar (art. 42 GW)
Legitimatie
Waaraan ontleent de overheid het recht om eenzijdig te leven van burgers te
bepalen? (meer filosofisch)
- Soevereiniteit
Wat is de bron van de gelding van het recht? soevereiniteit
- Het antwoord ligt in essentie buiten het recht.
- Vanouds: private eigendom versus goddelijke macht.
, - Staatsrecht is door feitelijke omstandigheden ontstaan in de geschiedenis.
Hobbes: zelfbehoud sociaal contract
Rousseau: democratie: burgers stellen zichzelf de wet volkssoevereiniteit.
Organiseren en waarborgen
Organiseren: Voorbeeld constitutioneel hof.
- Het in het leven roepen van ambten
- Het toekennen van bevoegdheden aan die ambten
- Het reguleren van die ambten en hun bevoegdheden
Waarborgen
- Het beperken van de macht van de overheid ten gunste van individuele burgers
Verdeling van de macht
Montesquieu was grondlegger van het waarborgen en organiseren.
Trias Politica:
- Wetgeving
- Bestuur
- Rechtspraak
Functie- Ambt- Persoon (de ambtsdrager)
Evenwicht in de machten moet worden behouden door de checks and balances. Controleren
en balanceren.
Machtenscheiding is niet zuiver, ze hebben elkaar nodig. Bijvoorbeeld, rechter
(rechtsprekende macht) moet wel met de wetten (wetgevende macht) recht spreken.
Territoriale machtenspreiding
Staatsvorm: staten zijn gewoonlijk opgebouwd uit verschillende bestuurslagen.
‘hoe zelfstandig zijn die onderdelen’?
Eenheidsstaat
- gecentraliseerd (komt bijna niet voor, zou alle macht bij de centrale overheid liggen)
- Gedecentraliseerd (= Nederland in Europa)
Federatie (bondsstaat)
- Bijvoorbeeld Duitsland.
- Deelstaten. Grondwet geeft exclusieve bevoegdheden aan centrale overheid, of
de onderdelen.
- Vaak een constitutioneel hof in deze staten.
Confederatie (statenbond)
- Bij deze vorm zijn de onderdelen het zelfstandigst
- Samenwerkingsverband van soevereine staatjes.
- Voorbeeld: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
,Relatie van Nederland met Aruba, Bonaire, Saba etc.
Statuut is de Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden.
Nederland bestaat uit 4 landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Nederland is
overdreven dominant.
DUS: Nederland in Europa is een eenheidsstaat, maar het Koninkrijk der Nederlanden lijkt
meer op een federatie.
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn onderdeel van het land Nederland. Zij worden
‘bijzondere’ gemeenten.
Democratische rechtsstaat
Democratie
- Staatsbestuur door / in overeenstemming met de wil van het volk.
- Directe en indirecte democratie.
- Nederland heeft indirecte democratie, kiezen vertegenwoordigers.
………………………
Vertegenwoordigende democratie
- Kiesrecht
- Openbaarheid
- Participatie
- Verenigingsvrijheid
- Vrijheid van meningsuiting
- Gelijkheid
Rechtsstaat
Elementen van een rechtsstaat:
- Gebondenheid van de overheid aan het recht
- Staatsvrije sfeer: klassieke grondrechten
- Legaliteitseis
- Machtenscheiding
- Onafhankelijke rechtspraak
Belangrijkste staatsrechtelijke regels staan in een constitutie.
- Materiele constitutie (bijvoorbeeld Engeland)
- Formele constitutie (= Grondwet)
- Elk land heeft een materiele constitutie, dit kan worden vastgelegd in een formele
- constitutie.
Grondwet en Constitutie
, Bronnen van het staatsrecht
Geschreven:
- Grondwet en het Statuut
- Verdragen
- Wetten in formele zin (i.h.b. organieke wetten) en lagere regelgeving
- Reglementen van de orde
Ongeschreven:
- Ongeschreven staatsrecht (vaak gewoonterecht, rechtsbeginselen)
Jurisprudentie
Bijzondere karakter van het staatsrecht
Staatsrecht bind de overheid aan het recht (regelgeving)
Het roiept de staatsorganisatie in het leven en hoe deze eruit ziet.
Vormt de basis voor de bevoegdheidstoedeling in de staat
Het ligt aan de totstandkoming van andere regelgeving van de overheid ten grondslag
Het bevat fundamentele rechten die kunnen worden ingeroepen tegen de overheid
bij de rechter.
Het Nederlandse staatsrecht is niet ontstaan uit een revolutie (vrij abrupt) zoals in andere
staten, maar het is juist een evolutie geweest. De historische ontwikkeling van de staat is
daarbij van belang.
Hoorcollege 1B: De ontwikkeling van de Nederlandse staat
Verklaring voor het Staatsrecht van Nederland:
Eisen van de democratische rechtsstaat
Politiek
Geschiedenis
Nederland is een Koninkrijk, historisch zo bepaald. Dit is ook geleidelijk gegaan.
Staatkundige geschiedenis van Nederland
4 perioden
1. Middeleeuwen, feodalisme en landsheerlijke periode
2. De Republiek der Verenigde Nederlanden (1579 – 1795)
3. De Franse tijd (1795-1813)
4. Koninkrijk der Nederlanden (1814-heden)
Einde van de Middeleeuwen (15e eeuw)
Geen duidelijke grenzen van staten. Maar er zijn wel gebieden van enige omvang die
zelfstandig zijn, met eigen gezagsstructuur, eigen regels, en gewoonten (provincies)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritd1907. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,46. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64450 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen