Samenvatting
Samenvatting De bestuurlijke kaart van Nederland
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Samenvatting van het boek De bestuurlijke kaart van Nederland (editie 6) geschreven door Breeman.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: ikmirjam1997 • 2 jaar geleden
Door: maarten2978 • 2 jaar geleden
Beschikbare oefenvragen
Oefenvragen
16 Oefenvragen
€3,49
4 verkocht
Enkele voorbeelden uit deze set oefenvragen
1.
Wat zijn de vier kenmerken van een staat?
Antwoord: 1. Er is een specifiek grondgebied (territorium); 2. Er is een bevolking; 3. Er is een wettelijke ordening en handhaving hiervan; 4. Er is sprake van soevereiniteit (erkend door andere staten).
2.
Wat is de definitie van \'constitutie\'?
Antwoord: Het geheel van geschreven en ongeschreven regels die betrekking hebben op de organisatie van een staat.
3.
Wie was de architect van de Grondwet van 1848?
Antwoord: Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872)
4.
Wat is de definitie van het begrip \'parlementair stelsel\'?
Antwoord: Een democratie waarbij de (volwassen) bevolking het hoogste besluitvormingsorgaan kiest.
5.
Wat is ministeriële verantwoordelijkheid?
Antwoord: Ministers moeten individueel en gezamenlijk verantwoording afleggen voor hun doen en nalaten en zijn daarnaast verantwoordelijk voor het doen en laten van de koning.
6.
Wat houdt de vertrouwensregel in?
Antwoord: Het kabinet en individuele ministers en staatssecretarissen moeten het vertrouwen van de meerderheid van de Tweede Kamer genieten.
7.
Wat is de definitie van \'een rechtsstaat\'?
Antwoord: Er is sprake van een rechtsstaat wanneer ook de overheid is onderworpen aan de wet.
8.
Wat zijn de vijf kenmerken van een rechtsstaat?
Antwoord: 1. Legaliteitsbeginsel; 2. Trias Politica; 3. Vrije en geheime verkiezingen; 4. Grondrechten; 5. Onafhankelijke media die de rol van waakhond vervullen.
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting De bestuurlijke kaart van NederlandDe bestuurlijke kaart van Nederland
Hoofdstuk 1 De bestuurlijke kaart van Nederland
Het openbaar bestuur heeft drie kenmerken:
- Publieke bevoegdheden;
- Publiekrechtelijke organisatievorm;
- Inkomsten uit belasting.
Hoofdstuk 2 De Nederlandse staat
Een staat heeft vier kenmerken:
- Er is sprake van een specifiek grondgebied (territorium);
- Er is een bevolking;
- Er is sprake van een wettelijke ordening en handhaving hiervan;
- Een staat is erkend door andere staten (soevereiniteit). Dit is in feite het geval wanneer een
land lid is van de Verenigde Naties.
De Staat der Nederlanden is een rechtspersoon en is de juridische term voor de Nederlandse
overheid. De Staat der Nederlanden maakt onderdeel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. Dit
betreft naast Nederland ook Curaçao, Sint Maarten en Aruba. De eilanden Bonaire, Sint Eustatius en
Saba hebben de status van speciale gemeente binnen de Staat der Nederlanden. Dat laatste houdt in
dat sinds de invoering van deze indeling, in 2010, de Nederlandse wetgeving stapsgewijs is ingevoerd
op de laatste drie eilanden.
Nederland is sinds 1815 een constitutionele monarchie. Dit houdt in dat er sprake is van een
koningschap dat is verankerd in de Grondwet, maar waarbij de koning wel ondergeschikt is aan deze
Grondwet. Een constitutie is het geheel van elementaire geschreven en ongeschreven regels met
betrekking tot de organisatie van een staat.
Voor de totstandkoming van de waarden en normen die nog in onze Grondwet terug te vinden zijn, is
Thorbecke van groot belang geweest. Hij was de architect van de Grondwet van 1848 en heeft
zodoende de nog altijd geldende uitgangspunten voor de staatsorganisatie erin opgenomen.
Deze uitgangspunten zijn samen te vatten onder de volgende sleutelbegrippen:
Parlementair stelsel: Nederland is een democratie waarbij de volwassen bevolking de
Tweede Kamer (het hoogste besluitvormingsorgaan) kiest. Dit stelsel kent twee principes:
o De koning is onschendbaar en de ministers zijn verantwoordelijk (ministeriële
verantwoordelijkheid).
o Zowel het kabinet als individuele ministers en staatssecretarissen moeten het
vertrouwen hebben van een meerderheid in de Tweede Kamer. De vertrouwensregel
houdt in dat ministers en staatssecretarissen worden geacht af te treden wanneer
een meerderheid van de Tweede Kamer het vertrouwen in hen heeft opgezegd.
Rechtsstaat: In Nederland is er sprake van een rechtsstaat aangezien ook de overheid is
onderworpen aan de wet. Een rechtsstaat voldoet aan de volgende kenmerken:
o Legaliteitsbeginsel: al het overheidshandelen dient gebaseerd te zijn op
bevoegdheden die zijn vastgelegd in de wet. Dit weerhoudt de overheid ervan te
handelen naar willekeur.
1
,Samenvatting De bestuurlijke kaart van Nederland
o Trias Politica: volgens deze leer dienen in een rechtsstaat de drie machten, de
wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht, gescheiden te zijn. De machten
moeten elkaar controleren en voorkomen dat er absolute macht binnen/van de
overheid ontstaat.
o Het bestaan van vrije en geheime verkiezingen.
o Het bestaan van grondrechten.
o Het bestaan van vrije en onafhankelijke media (persvrijheid) die de rol van waakhond
vervullen.
Let op: In het boek van constitutioneel recht zijn de vier vereisten: legaliteitsbeginsel, trias politica,
grondrechten en onafhankelijke rechterlijke macht.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: deze term is in beginsel al tegenstrijdig. Het gaat uit van
decentralisatie, waarbij lagere overheden onderling afwijkende regels mogen invoeren, en
het begrip eenheidsstaat, waarbij er sprake is van coördinatie en samenhang van bovenaf.
De verhouding tussen decentralisatie en eenheid komen tot uiting in de begrippen:
o Autonomie: gemeenten en provincies kunnen eigen verordeningen opstellen die
alleen in hun gebied gelden. Hierdoor verschilt de Algemene Plaatselijke Verordening
per gemeente.
o Medebewind: het komt ook voor dat lagere overheden door een landelijke wet of
regeling worden gedwongen een eigen wet of regeling te ontwerpen. Denk hierbij
aan het bestemmingsplan, wat gemeenten verplicht bij wet moeten vastleggen.
o Toezicht: de eenheidsstaat komt tot uiting in dit begrip. De landelijke overheid kan
besluiten van provincies en gemeenten vernietigen als dit in strijd is met de
landelijke wetten en regelingen.
Dit betekend kortweg dat de lagere overheden eigen regels en beleid mogen ontwikkelen,
binnen de ontworpen kaders, om zo taken die gebonden zijn aan hun eigen grondgebied te
kunnen organiseren.
Binnen Nederland veranderd er op organisatorisch vlak redelijk vaak wat. Bevoegdheden worden
gedecentraliseerd of gemeenten fuseren. Toch blijft de samenwerking binnen het Huis van
Thorbecke overeind. Dit samenwerken heeft verschillende redenen:
- Samenwerking tussen bestuurslagen levert soms belangrijke voordelen op. Zo is het
overbodig om elke gemeente een eigen leger te laten onderhouden. Dit is een voorbeeld van
een beleidsterrein dat het beste landelijk kan worden afgehandeld.
- Lagere overheden weten vaak beter wat voor soort problemen zich op hun grondgebied
afspelen en kunnen daar door hun beleid op aan te passen beter op in spelen.
- Veel problemen waarmee lokale overheden te maken krijgen beperken zich niet tot hun
eigen grondgebied. Daarom is het noodzakelijk regionaal, landelijk of internationaal samen te
werken om deze problemen zo goed mogelijk aan te pakken.
De drie bestuurslagen binnen het Nederlandse staatsbestel hebben een open huishouding. Dit houdt
in dat zij op sommige terreinen initiatieven op eigen grondgebied kunnen ontwikkelen. Er valt
onderscheidt te maken tussen territoriaal bestuur en functioneel bestuur. Territoriaal bestuur omvat
alle gedecentraliseerde overheden, gemeenten en provincies, die een omvangrijk takenpakket
overgeheveld hebben gekregen. Functioneel bestuur zijn instanties met specifieke bevoegdheden
zoals veiligheidsregio’s en waterschappen.
Hoofdstuk 3 De politiek-bestuurlijke instituties
2
, Samenvatting De bestuurlijke kaart van Nederland
Het Nederlandse politiek-bestuurlijke stelsel kan worden gekarakteriseerd als een dualistisch
parlementair stelsel. Je hebt drie soorten:
1. Presidentieel stelsel: Hierbij worden zowel de regering als het parlement hun positie direct
aan een verkiezingsuitslag.
2. Parlementair stelsel: Hierbij is er sprake van een afhankelijkheidsrelatie tussen regering en
parlement en is enkel het parlement het resultaat van een verkiezingsuitslag.
3. Conventioneel stelsel: Hierbij heeft het parlement zowel de uitvoerende als wetgevende
macht. Ministers worden uit de volksvertegenwoordiging gekozen.
De regering (ook wel de Kroon) bestaat uit de koning en de ministers.
Waar het koningschap na de tijd van Napoleon nog een grote invloedrijke functie betrof, is dit steeds
meer afgezwakt. Denk hierbij aan de grondwet van 1848, waarin zowel het principe van ministeriële
verantwoordelijkheid als een parlementair stelsel werden opgenomen.
Sinds 2012 is ook de invloedrijke functie tijdens de kabinetsformatie door de Tweede Kamer naar zich
toegetrokken. Nu is het de Tweede Kamer, en niet zoals voorheen de koning, die de informateur
benoemd. De informateur onderzoekt de mogelijkheid tot samenwerking van twee of meer partijen
in een kabinet. De formateur (de beoogde premier) rondt de vorming van het kabinet af. Na de
formatie komt het kabinet eenmaal bijeen om het regeerakkoord te onderschrijven. Dit akkoord
bevat alle afspraken tussen de coalitiepartijen over het te voeren regeringsbeleid. Hier zijn de
Tweede Kamer fracties wel aan gebonden, maar die in de Eerste Kamer niet.
De ministerraad heeft enkele functies:
- Besluiten over het algemene regeringsbeleid:
o Wetsvoorstellen;
o Ontwerpen van algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s);
o Bekrachtigen van door de Staten-Generaal aangenomen initiatiefwetten;
o Nota’s;
o Belangrijke benoemingen;
o Internationale verdragen.
- Eenheid van het regeringsbeleid bevorderen.
Naast de ministerraad kunnen er onderraden en permanente of tijdelijke commissies bestaan. Het
verschil tussen een onderraad en commissie is dat een onderraad vaak een meer permanent karakter
heeft. Een commissie bestaat vaak gedurende de zitting van die regering. De onderraden hebben een
vaste samenstelling van ministers, eventueel aangevuld met staatssecretarissen en ambtenaren.
Ons land kent vier Hoge Colleges van Staat (colleges die zijn ingesteld om de democratische
rechtsstaat goed te laten functioneren):
1) Staten Generaal: de Eerste en Tweede Kamer tezamen;
2) De Raad van State: de Raad bestaat uit twaalf leden. De koning, de vicepresident en de tien
overige leden. De leden worden, op voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken en
in overeenstemming met de minister van Veiligheid en Justitie, bij koninklijk besluit voor het
leven (tot 70 jaar) benoemd. De Raad van State heeft drie taken:
a. Tijdelijke uitoefening van het koninklijk gezag wanneer een troonopvolger ontbreekt;
b. Adviestaak;
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper onlinesummaries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen