,DEEL 1 – PLAATSBEPALING, FUNCTIES EN VESTIGING VAN
AANSPRAKELIJKHEID
Leereenheid 1 – Plaatsbepaling en functies van het aansprakelijkheidsrecht
Het aansprakelijkheidsrecht is een onderdeel van het verbintenissenrecht. De meeste bepalingen
zijn opgenomen in boek 6 van het Burgerlijk Wetboek.
Een verbintenis is een vermogensrechtelijke rechtsverhouding tussen twee of meer personen
krachtens welke de een tot een prestatie verplicht is (schuldenaar), terwijl de ander (schuldeiser) tot
die prestatie gerechtigd is.
§ Op grond van artikel 6:1 BW kunnen verbintenissen in beginsel alleen voortvloeien uit de
wet of een overeenkomst.
Aansprakelijkheid op grond van een overeenkomst wordt contractuele aansprakelijkheid genoemd
artikel 6:74 BW. Aan de andere kant hebben we de buitencontractuele aansprakelijkheid, ofwel
de onrechtmatige daad artikel 6:162 BW.
§ Bij een samenloop van beide rechtsgronden, mag de benadeelde zijn vordering op beide
rechtsgronden baseren. Benadeelde het een keuzemogelijkheid. Dit mag alleen als de
gedraging onafhankelijk van de overeenkomst is en als onrechtmatige daad kan worden
gekwalificeerd.
Voorbeeld: Jan schakelt een timmerman in voor het bouwen van een inloopkast. De timmerman
monteert een balk waardoor er schade ontstaat = wanprestatie. De timmerman steelt de telefoon
van Jan, sprake van een onrechtmatige daad los van de overeenkomst.
Overeenkomst
Bijvoorbeeld een koopovereenkomst. De koopovereenkomst (wederkerige overeenkomst artikel
6:261 BW) is de bron van twee verbintenissen. De koper is de schuldeiser, hij eist het boek op. In
ruil hiervoor moet hij de verkoper de koopprijs betalen. De verkoper heeft recht op de koopprijs en
dient het boek te verzenden aan de schuldeiser. Dit valt onder een rechtshandeling, er is sprake van
een handeling met beoogde rechtsgevolgen.
Onrechtmatige daad – verbintenissen uit de wet
Twee personen krijgen ruzie waarbij de bril van één van de beide personen kapotgaat. Hierbij is er
sprake van een onrechtmatige daad en ontstaat er één verbintenis. De dader is verplicht om de
schade te vergoeden aan het slachtoffer. Bij een onrechtmatige daad is er sprake van een feitelijke
handeling.
, Rechtmatige daden
Naast de onrechtmatige daad bestaan er ook rechtmatige daden. Hieronder wordt verstaan,
zaakwaarneming artikel 6:198 BW, onverschuldigde betaling artikel 6:203 BW,
ongerechtvaardigde verkrijging artikel 6:212 BW.
Aansprakelijkheidsrecht
Het aansprakelijkheidsrecht ken twee belangrijke beginselen:
§ Het autonomiebeginsel
§ Zorgplicht
Tussen beide beginselen moet steeds een balans worden gevonden. Hoe deze balans wordt
gevonden is een rechtspolitieke keuze.
Er wordt een balans gevonden tussen het, vrij handelen (autonomiebeginsel) en anderzijds het
maatschappelijke belang om rechten en belangen van een ander te beschermen (zorgplicht).
Rechtvaardigingstheorieën
Bij het vinden van een dergelijke balans kan het helpen om te kijken naar de onderliggende
rechtvaardigingstheorieën. Deze theorieën geven inzicht aan de waarden die ten grondslag kunnen
liggen aan de aansprakelijkheid. Het aansprakelijkheidsrecht kent twee belangrijke theorieën:
1) Corrigerende – vereffende – rechtvaardigheid: deze theorie stelt dat een normschending
leidt tot verstoring van het evenwicht tussen het slachtoffer en de normschender, voor het
geschonden evenwicht wordt herstel geëist.
2) Distributieve – verdelende – rechtvaardigheid: bij deze theorie gaat het om een
rechtvaardige verdeling van de last van de gemeenschap. Deze vorm van rechtvaardigheid
komt vaak tot uitdrukking in het feit dat we een aansprakelijkheidsverzekering hebben en
bestaat.
Functies van het aansprakelijkheidsrecht
Het aansprakelijkheidsrecht heeft verschillende functies, namelijk:
§ Compensatie van de schade. Dit wordt gezien als primaire functie van het
aansprakelijkheidsrecht.
§ Preventie: hiermee wordt bedoeld dat de dreiging uit het aansprakelijkheidsrecht ertoe kan
leiden dat mensen voorzichtiger worden en meer voorzorgsmaatregelen nemen.
§ Heel lang werd genoegdoening niet gezien als een functie.
Over het algemeen wordt aangenomen dat het aansprakelijkheidsrecht geen vergelding functie
heeft.
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen aansprakelijkheid op grond van een eigen
handelen – een onrechtmatige daad artikel 6:162 BW – en kwalitatieve aansprakelijkheid, schade
veroorzaakt door bijvoorbeeld kinderen of dieren.
Schuldaansprakelijkheid – hierbij is de schuldenaar aansprakelijk voor de schade van een ander op
grond van verwijtbaar gedrag.
Risicoaansprakelijkheid – het risico is gebaseerd op omstandigheden die voor risico van de
aansprakelijke horen te komen. Komt vaak voor bij kwalitatieve aansprakelijkheden.
De omvang van aansprakelijkheid strekt uit tot:
§ De leer van toerekening naar redelijkheid artikel 6:98 BW
§ Eigen schuld artikel 6:101 BW
§ Schadeposten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurtewierik. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,56. Je zit daarna nergens aan vast.