Samenvatting boek jeugdrecht
Jeugdrecht in de Praktijk, Ido Weijers en Joost Huijer, vijfde druk.
Hoofdstuk 1. Familierecht 2
Hoofdstuk 2. Jeugdhulp 13
Hoofdstuk 3. Kinderbescherming 17
Hoofdstuk 4. Jeugdstrafrecht 18
Hoofdstuk 5. Onderwijs 24
Hoofdstuk 6. Medische behandelingen 27
,Hoofdstuk 1. Familierecht
Familierecht heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen op het terrein
van families en relaties.
● Verticale relaties → hier gaat dit boek over
○ Afstamming en ouderlijk gezag
● Horizontale relaties
○ Huwelijk en geregistreerd partnerschap
1. 2 Juridisch ouderschap
Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM)
Artikel 8 - Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven
1. Eenieder heeft recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn
woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht,
dan voor zover bij wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in
het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn
van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming
van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden
van anderen.
Afstammingsrecht
● Regelt de afstamming tussen ouders en kinderen.
● Dwingend recht. Geen ruimte om dingen op dit gebied zelf, alternatief, naar eigen
inzicht te regelen.
● Gebaseerd op:
○ In het belang van het kind om minstens een, maximaal 2 ouders te hebben.
Eind 2016: Aanbeveling drie of vier ouders tegelijk mogelijk te maken
(2019 wetsvoorstel)
○ Tot voor kort: biologische afstamming als grondslag van juridisch
ouderschap → afstamming man en vrouw, omdat alleen zij biologisch een
kind kunnen krijgen.
Sinds 2014 gedeeltelijk losgelaten → 2 moeders kunnen biologische
ouders worden. Toch is dit beginsel niet helemaal losgelaten, bij
moederschap door geboorte geldt biologisch ouderschap nog steeds als de
pijler van juridisch ouderschap.
● Ontwikkelingen → internationale ontwikkelingen spelen hierin mee.
○ De rechterlijke macht moet alle wetgeving en bestuur direct aan het EVRM
toetsen (en personen kunnen dan ook bij de rechter verwijzen naar het
EVRM om de overheid tegen te gaan).
○ Europees Hof voor rechten van de mens (EHRM) voor vergelijkbare
uitspraken.
○ Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK).
2
,Moeder door geboorte
Klassiek principe uit het Romeinse recht: Mater semper certa est: door de geboorte is het
altijd zeker wie de moeder is. ‘ De vrouw uit wie het kind geboren is (geboortemoeder)’ is
dus de juridische moeder met alle rechten en plichten die daarbij horen.
● Geen onderscheid wat betreft de procedure die aan de geboorte is voorafgegaan
(IVF/regulier seks/draagmoeder/etc.).
● Geen onderscheid wat betreft de relationele situatie van de geboortemoeder
(wettige/natuurlijke mag geen onderscheid tussen zijn).
Draagmoeders en wensmoeders:
● Wensmoeders/homostellen hebben in principe geen rechtsgeldigheid.
● ‘Wensmoederschap/wensouderschap’ wordt niet erkend.
● Draagmoeder is automatisch juridische moeder (moeder door geboorte).
● Wensmoeder/-ouders moeten via de weg van adoptie juridisch ouder worden.
● Wetsvoorstel 2019
○ Indien de rechter voor conceptie toestemming geeft aan de draagmoeder
en de wensouders, worden de wensouders vanaf de geboorte de ouders
van het kind.
■ Komen dan ook op de geboorteakte.
○ Afstammingsregister voor meer informatie voor kinderen.
○ Raad van Rechtspraak: geen duidelijker kader waaraan getoetst kan
worden als zaken niet gaan zoals overeengekomen.
Ouder van rechtswege
‘Huwelijksvaderschap’: De vader van een kind is de man die op moment van geboorte van
het kind gehuwd is met de geboortemoeder is de juridische vader.
● Sinds 2014: Ook bij geregistreerd partnerschap.
● Een andere man/donor/etc. maakt niet uit.
● Wanneer een kind geboren is zonder huwelijk/geregistreerd partnerschap, moet
de man het kind eerst erkennen.
Moederschap van rechtswege (meemoeder):
1. Een formele relatie met de geboortemoeder op moment van geboorte.
2. Het kind moet verwerkt zijn door kunstmatige inseminatie met behulp van een
onbekende donor.
Wat als er wel een bekende donor is?
● Dan kan de donor op grond van biologische afstamming juridisch ouderschap
kunnen claimen, wat in strijd is met het uitgangspunt dat een kind maximaal twee
ouders kan hebben.
● De meemoeder kan dan nog steeds juridisch ouder worden, maar dit gaat via
erkenning.
3
, Ouders door erkenning
Erkenning schept een juridische relatie tussen de man die het kind erkent en het kind.
Komt tot stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaart het
kind te erkennen. Kan voor de geboorte, meteen na geboorte en (veel) later. Erkenning
staat los van biologisch vaderschap.
Verschil met ouderschap van rechtswege: er is toestemming van de moeder vereist.
● Zonder toestemming speelt biologische afstamming een doorslaggevende rol. Als
een man kan aantonen dat hij de verwekker is van het kind, kan hij de rechter
vervangende toestemming vragen.
○ Een rechter wijst dit verzoek standaard toe; tenzij het belang van het kind
door erkenning geschaad wordt en dat het belang van de moeder bij een
ongestoorde verhouding met haar kind geschaad wordt.
○ Ook een spermadonor kan deze toestemming aanvragen. Dan moet hij wel
kunnen aantonen in nauwe persoonlijke betrekking te staan (of hebben
gestaan) tot de moeder of het kind.
Erkenning blokkeren:
● Moeder (kind < 16 jaar);
● Het kind vanaf 12 jaar.
Erkenning uitgesloten:
● Als de jeugdige al twee ouders heeft;
● Als een man vanwege te nauwe verwantschap geen huwelijk met de moeder mag
sluiten (vader/oom/broer/etc);
● Als de man nog geen 16 jaar is.
Wetswijziging 2014:
Vergelijkbare mogelijkheid voor vrouwenparen om samen een kind te krijgen via
erkenning. Dit vereist ook toestemming van de geboortemoeder, anders via de
rechtbank. De route van erkenning van een kind is voor vrouwenparen die het
ouderschap willen delen met name in twee gevallen van belang:
1. Als ze samen een kind krijgen met bekende donor die geen ouderschap claimt;
2. Als er sprake is van een onbekende donor, maar beide vrouwen (nog) geen
formele relatie hadden op het moment van de geboorte van het kind.
Ouder via gerechtelijke vaststelling
Het omgekeerde van de erkenning, het gaat hier vaak om partners die geen juridisch
ouder willen zijn. Een enkele keer ook over mannen die overlijden voor zij het kind
kunnen erkennen. Van origine dus omtrent biologisch ouderschap, verwekkerschap
vaststellen.
Sinds 2014:
Vergelijkbare procedure voor vrouwen die het ‘meemoederschap’ ontkennen. Dit kan
niet op grond van biologie, dus is dat als volgt:
4
