Beleid en management in de publieke sector – module Inleiding Bestuurskunde
College 1
- Maatschappelijke vraagstukken C. Wright Mills: persoonlijke moeilijkheden (private troubles) versus
algemene kwesties (public issues)
Private troubles: hebben te maken met ‘an individual’s character and with those limited areas of social
life of which he is directly and personally aware’. Zijn private aangelegenheid individuele waarden
in gevaar
Public issues: ‘matters that transcend these local environments of the individual and the limited range
of his life’. Zijn collctieve aangelegenheid publieke waarden in gevaar
- Public issues overstijgen niveau van het individu. Is geen zwart-wit onderscheid.
Werkloosheid is voorbeeld van beiden
o Individueel heel vervelend
o Heeft ook invloed op collectieve waarden en sociale cohesie
- Multi-level governance: op verschillende schaalniveaus
- Aanpak van maatschappelijke vraagstukken
Hoe zitten deze vraagstukken in elkaar?
Welke publieke, private en maatschappelijke partijen zijn er bij betrokken?
Hoe kan collectieve actie georganiseerd worden in een complexe dynamische en hybride wereld, waar
de belangen, waarden en institutionele logica’s van partijen geregeld botsen?
Hoe kunnen waarden als democratie, legitimiteit, efficiënte en rechtszekerheid gewaarborgd worden?
Hoe kom je tot een werkbare strategie/plan van aanpak (beleid)?
Hoe brengen organisatie en individuen deze in de praktijk (management)?
- Wat is openbaar bestuur?
Het geheel van organisaties en activiteiten primair gericht op de besturing van de maatschappij
Traditionele visie: openbaar bestuur = de overheid/de staat
Moderne visie: openbaar bestuur = alle organisaties (ook buiten de overheid), die een publieke taak
vervullen/sturing geven aan de maatschappij
o Organisaties als Leger des Heils, sportclubs etc. (= maatschappelijk middenveld) maar ook
commerciële organisaties die bezig zijn met aanpak van maatschappelijke vraagstukken
- Huis van Thorbecke is openbaar bestuur maar achter die instituten gaan meer organisaties schuil
Organisaties op sheet zijn veelal organisaties die publieke taken uitvoeren. Je hebt hier als burger vaak
sneller en langduriger contact mee dan met politieke instituten
o DUO, Waterschap, Nationaal Archief, Staatsbosbeheer, Justitie, Belastingdienst, etc.
- Historische achtergrond
Nachtwakerstaat (1648-1930) minimale invulling van overheidstaken
o Beperke taakopvatting
o Kingly administrations administratie voor de vorst, niet voor maatschappij
Groei verzorgingsstaat (1930-1973) staat verantwoordelijk van wieg tot graf. Mensen krijgen
rechten in deze periode.
o Brede taakopvatting: big government
o Nieuwe rollen: bijdragen economische groei, verbeteren levensomstandigheden inwoners
o Emancipatie openbaar bestuur, staat los van politiek scheiding politiek en openbaar
bestuur. Openbaar bestuur niet alleen maar voor de vorst, maar voor ons allemaal
Herbezinning: van zorgen voor, naar zorgen dat (1973-heden)
o Focus op bedrijfsmatigheid (New Public Managament)
o Van government naar governance van overheid naar ervoor zorgen dat het gebeurt,
sturing van maatschappelijke vraagstukken en niet alles zelf doen als overheid
o Aandacht voor activering kan burger niet zelf dingen gaan doen (zelfredzaamheid)
o Overheid hoeft zich niet overal mee te bemoeien en overal voor te zorgen. Maar we kunnen
ook uitbesteden aan de markt, aan de samenleving. Moet overheid niet als bedrijf effectief en
efficiënt gaan opereren.
- Good governance als maatschappij vragen wij ook veel van overheid
Democratie: burgers participeren en hebben inspraak, bestuur is responsief
o We zijn mondiger geworden, we willen gehoord worden
Rechtmatigheid: monopoliepositie openbaar bestuur ingeperkt en gecontroleerd door wet- en
regelgeving = wetmatigheid + behoorlijk bestuur
, Doeltreffendheid en doelmatigheid: doelstellingen moeten worden afgebakend en behaald binnen
krappe financiële kaders = doelbereiking + middelenbeheer
Integriteit: speciale positie actoren openbaar bestuur vraagt om ethisch verantwoord handelen
- Spanningen tussen bovenstaande kernwaarden = conflicterende doelen
Aanbesteding kan democratisch gaan maar dat is minder doeltreffend en doelmatig want kost tijd en
dus geld
Zedendelict kan je doeltreffend tegengaan door iemand op te sluiten maar dat is
niet rechtmatig
- Conclusie
Voor aanpak maatschappelijke vraagstukken is collectieve actie vereist, maar is
lastig te organiseren
Dé overheid is een belangrijke maar vaak niet dé belangrijkste speler. Ook bedrijfsleven en
maatschappelijke actoren spelen een rol
o Overheid heeft bepaalde monopolies zoals belasting innen en doodstraf opleggen
Dé overheid bestaat eigenlijk niet: binnen de overheid bestaan tal van organisaties en belangen
Elke betrokken speler handelt vanuit een eigen logica
o Organisaties hebben verschillende waarden en belangen en dus is collectieve actie moeilijk te
organiseren
Hoge verwachtingen, doelen botsen
Partijen hebben verschillende waarden en belangen
Vraagstukken staan niet los van elkaar maar hangen met elkaar samen
Oefenvraag college 1
- Wat voor type organisatie een woningbouwvereniging volgens het boek Openbaar Bestuur?
overheidsorganisatie
semi-overheidsorganisatie
organisatie maatschappelijk middenveld juiste antwoord
politieke organisatie
College 2
- Vorige keer
Openbaar bestuur: het geheel van organisaties en activiteiten primair gericht op de besturing van de
maatschappij
Wat we een maatschappelijk vraagstuk vinden en wie er bij betrokken is, staat niet vast en verandert
in de tijd
- Beleid: doelgerichte beïnvloeding van een maatschappelijke toestand
- Beleid gaat over maatschappelijke sturing en is gericht op het bereiken van publieke waarde besturen van
maatschappij als geheel, dus geen individu
- Typen goederen
Uitsluitbaarheid: kan je anderen beletten het goed te gebruiken?
Rivaliteit: gaat het gebruik door de een ten koste van de ander?
Privaat goed rivaliserend en uitsluitbaar
o Zelf aangeschaft dus kleding, laptop etc.
Club-goed niet-rivaliserend en uitsluitbaar
o Concertkaartje, bioscoopkaartje
Commonpoolgoederen rivaliserend + niet uitsluitbaar
o Vissen in de open zee
Publiek/collectief goed niet-rivaliserend + niet uitsluitbaar
o Dijk, defensie, lucht etc.
o Overheid moet zich hier vooral op richten. Zijn niet interessant voor de markt was vooral
in tijd van Nachtwakersstaat
- Collectieve goederen zijn beperkt
- Argumenten voor overheidsingrijpen was vooral in tijd van verzorgingsstaat
