Samenvatting

Volledige samenvatting Forensische Criminologie

0 keer verkocht

Vak
Forensische Victimologie

Instelling
Universiteit Leiden (UL)

Volledige samenvatting van de hoorcolleges en wat literatuur van forensische victimologie.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 34 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 20 maart 2025
Aantal pagina's 34
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

forensische victimologie
samenvatting

Volgen

felinedevries45 Lid sinds 4 jaar 4 documenten verkocht

€7,66

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Samenvatting Forensische victimologie
Hoorcollege 1
Oorspronkelijke victimologie  sterk georiënteerd op het strafrecht, focus op
de eigen rol van het slachtoffer bij de totstandkoming van het misdrijf.
Hedendaagse victimologie  ook georiënteerd op andere rechtsgebieden dan
het strafrecht. Civielrecht, bestuursrecht, opsporing, risicotaxatie, compensatie
en berechting.

Casus The Voice of Holland
Deze zaak is van belang voor de victimologie, omdat slachtoffers met behulp van
het programma Boos zelf hun stem hebben laten horen. Daaropvolgend zijn
rechtszaken ontstaan. Ook stond de geloofwaardigheid van slachtoffers centraal.

Verschillende factoren die voor de slachtoffer-emancipatie zorgden
(Groenhuijsen, 2008):
1) Toegenomen mondigheid burgers: mensen geven hun mening over de
ongenoegen.
2) Terroristische acties in de jaren ’70: Molukse jongeren die pleitten voor
een vrije staat voor hunzelf en voor hun ouders.
3) Vrouwenbeweging: vrouwen komen op voor hun grondrechten.
4) Toename criminaliteit: de aanvallen en percentages liepen enorm op.
Dit kwam doordat vrouwen meer buitenshuis gingen werken en dus aan
criminaliteit worden blootgesteld (routine
activiteitentheorie/gelegenheidstheorie).
Er zijn nog meer verklaringen, maar dit zijn de belangrijksten. De meeste
verklaringen hebben een endogeen karakter, ze zijn niet de primaire oorzaak
voor de slachtoffer-emancipatie. Dat burgers mondiger werden, was ook het
gevolg van radio en tv. Hierdoor kreeg men een podium om haar ongenoegen te
uiten. Er is ook sprake van endogeniteit, wanneer verschillende verklaringen met
elkaar samenhangen. Dat vrouwen voor hun rechten opkwamen, kan ook te
maken hebben met het feit dat burgers mondiger werden. Verder is er sprake van
endogeniteit wanneer een omgekeerd verband tussen de verklaring en
uitkomst, niet kan worden uitgesloten. Slachtoffer-emancipatie kan ervoor
hebben gezorgd dat mensen meer aangifte zijn gaan doen, met als gevolg dat de
criminaliteitscijfers stegen. Exogene factoren zijn factoren die niet door andere
factoren worden verklaard, bijvoorbeeld de opkomst van radio en tv.

De kenmerken van een succesvolle slachtofferbeweging:
 Er is een aanleiding. Zaak The Voice
 Er is een vertolker met aanzien, ook wel law of the few genoemd. Tim
Hofman
 Er is wetenschappelijke onderbouwing om het geluid van de
slachtoffer te versterken.
 Er is een juiste timing en politiek klimaat. Tegenwoordig veel over Me2
etc.
 Er is media-aandacht. YouTube filmpje van Boos
Je hoeft niet aan alle kenmerken te voldoen, soms zijn 1 of 2 kenmerken
voldoende. Dé slachtofferbeweging bestaat dus niet.

Casus WOII
Vlak na de oorlog was er slachtoffermarginalisatie (= afwezigheid). Er waren
Neurenbergerprocessen, rechtszaken tegen de Nazimisdadigers, maar de
slachtoffers waren niet echt aanwezig. Ze waren er wel, maar als getuige. Er
was totaal geen aandacht voor hun leed, want de landen hadden iets anders

,aan hun hoofd (wederopbouw). Alleen voor verzetsstrijders was het een en
ander geregeld, bijvoorbeeld vergoedingen.

De hulpverlening was na de oorlog erg versplinterd. Dit kwam enerzijds door
gebrekkige communicatiemiddelen, telefoonlijnen functioneerden niet goed
dus hulpverleningsacties konden niet gecoördineerd worden, en anderzijds door
de manier waarop de hulpverlening in die tijd geregeld was, Nederland was
namelijk geen verzorgingsstaat. Ondersteuning van hulpbehoevende burgers
vond vaak plaats via particuliere initiatieven of via de kerk.

Rond 1970 werd er meer gehoor gegeven aan slachtoffers. Aan de Drie van
Breda (oorlogsmisdadigers) werd gratie verleend en daar kwam kritiek op door
mensen die zelf aan oorlogsdaden waren blootgesteld, dit was de aanleiding.
Jan Bastiaans was een vertolker met aanzien die over PTSS sprak. Uiteindelijk
kregen de Drie van Breda geen gratie en werden er meer zaken voor
oorlogsslachtoffers geregeld. Er kwam actief slachtofferschap,
schadevergoeding voor mensen die tijdens de oorlog niet konden werken en
daarom vroegen, en passief slachtofferschap, zorgverlening voor iedereen
door de Algemene Bijstandswet. Ook kwam er een tijdelijke vergoedingsregeling
voor psychotherapie voor de naoorlogse generatie. Er was namelijk sprake van
transgenerationeel slachtofferschap, het overdragen van slachtofferschap op
je kinderen.

Een probleem bij actief slachtofferschap is, dat je moet bewijzen dat er een
causaal verband was (bewijslast). Heel veel mensen konden dit niet (hoe bewijs
je dat je ziek bent door verzet in de oorlog?) en kregen dus geen
schadevergoeding. Daarom werd in 1971 de bewijslast omgekeerd. Je hoeft
geen causaal verband meer aan te tonen, want als je een oorlogsverleden hebt
gehad, wordt er vanuit gegaan dat je hebt geleden. Het wordt dus
verondersteld. Het nadeel hiervan is een valse verklaring.

Casus Vietnam
Tijdens en vlak na de Vietnamoorlog was er weinig tot geen
maatschappelijke steun van Amerika. De Vietnamvets (Amerikaanse soldaten)
werden namelijk als gevaarlijke gekken gezien. De Amerikanen konden de
oorlog via beelden kijken (anders dan tijdens de WOII) en daar zagen ze dat de
Vietnamvets iedereen neerschoten. Het beeld veranderde toen de eerste
Vietnamvets terugkeerden en als helden werden gezien die erkenning
verdienden, de aanleiding. Mensen trokken de straat op voor het leed dat ze
tijdens de oorlog hebben opgelopen en bekende psychiaters zetten zich in als
vertolkers met aanzien. Er was street corner psychiatry, veteranen
protesteerden op straat met psychiaters. Dit was erg succesvol, want PTSS werd
erkend als stoornis en kwam in de DSM te staan. De DSM geeft enkel
beschrijvingen over stoornissen, maar bij PTSS geeft het ook verklaringen, dat
is bijzonder.

De causale relatie tussen de uitzending naar Vietnam en de terugkomst,
werden dus erkend en dit maakte het makkelijker om beroep te doen op
bepaalde rechten. Daarnaast werd het door de erkenning van PTSS mogelijk om
deze stoornis aan te voeren als grondslag voor een NGRI-verweer in
strafrechtelijke procedures. Dat was belangrijk, omdat veel veteranen met justitie
in aanraking kwamen. Er kwamen tevens GGZ-centra voor getraumatiseerde
oorlogsveteranen en onderscheidingen voor veteranen.

,Bij de PTSS-lobby zie je veel kenmerken van een succesvolle
slachtofferbeweging terug: de law of the few (= een kleine groep invloedrijke
mensen met een grote impact), (dubieus) wetenschappelijk onderzoek dat de
claims van experts ondersteunt, de juiste timing etc.

Casus Molukse acties
Molukse jongeren waren in Nederland terecht gekomen na de oorlog in Indonesië.
Nederland verloor en moest Indonesië als kolonie opgeven. Molukse jongeren
vochten echter voor Nederland, dus die keken ons met een schuin oog aan.
Daarom gaven we hun een (tijdelijke) verblijfplaats. De jongeren vonden dat
Nederland hen en hun ouders in de steek had gelaten, want zij wilden een Vrije
Republiek der Zuid-Molukken, de aanleiding. Daarom werden Nederlanders
gegijzeld en vermoord en werden er treinen gekaapt.
Na de eerste twee gijzelingen is de Centrale Beleids- en
Ondersteuningsgroep ten behoeve van de Nazorg van ex-Gegijzelden
ingesteld. Deze coördineerde psychosociale hulpverlening aan de slachtoffers
van de gijzelingen en hun familieleden. Hier is sprake van outreach, waarbij
slachtoffers actief worden benaderd voor hulpverlening. Ook hier zag je de law
of the few aan het werk.

De resultaten van deze slachtofferbeweging is dat ‘gewone slachtoffers’ (van
gijzelingen) ook werden erkend. Dit was langzaam de voorloper van de huidige
slachtofferhulp in Nederland. Tegenwoordig zien we niet alleen de gijzelaars,
maar ook de kapers als slachtoffer.

Casus Vrouwenbeweging
Amerikaanse vrouwen gingen de straat op om gelijke posities als mannen te
krijgen. Ze gebruikten daarbij slachtofferervaringen (huiselijk geweld etc.) om
hun geluid beter te laten horen. Dit geluid kwam ook in Nederland terecht, omdat
Nederlandse vrouwen op bezoek gingen in de VS en zagen hoe het daar ging. De
initiatieven van telefonische hulplijnen, blijf-van-mijn-lijfhuizen etc. werden
overgenomen. Hedy d’Ancona toonde aan dat 1/3e van de meisjes met seksueel
geweld te maken had. Hier werd sceptisch op gereageerd, maar toch
organiseerde ze de Kijkduinconferentie waarbij allerlei vertegenwoordigers van
hulpverleningsinstanties bij elkaar kwamen om na te denken over het beleid. In
1990 kwam er een Kabinetsnota voor de bestrijding van seksueel geweld tegen
meisjes en vrouwen.

De rechtspsychologie kwam met tegengeluiden over omstreden
herinneringen. Herinneringen voor je 6e levensjaar, heb je namelijk nauwelijks.
Bovendien kunnen herinneringen in je jeugd onbetrouwbaar zijn, omdat deze
worden getriggerd in therapie.

Poppenmethodearrest
Een spraakmakende misbruikzaak waarbij een hulpverlener erachter kwam dat
kinderen op een kinderdagverblijf massaal werden misbruikt. De kinderen
moesten op een pop aanwijzen waar ze werden aangeraakt. Rechtspsychologen
vonden deze methode echter erg onbetrouwbaar, dus deze methode is
beëindigd. Er werd wel een Landelijke Expertisegroep Bijzondere
Zedenzaken (LEBZ) opgericht voor zedenzaken op basis van herinneringen, om
het betrouwbaarder te maken.

Casus Fysieke kindermishandeling

, De arts Kempe viel het op dat de kinderen die bij hem kwamen, vaak werden
mishandeld. Hij stelde als eerste fysiek geweld tegen kinderen aan de kaak.
Sommige artsen wilden hier echter niet aan mee werken, vanwege hun
beroepsgeheim. Toch kwamen er bureaus vertrouwensartsen (nu Veilig
Thuis), waarbij artsen meldingen kunnen doen van mogelijke
kindermishandelingen.

Anders dan in de andere casussen, wordt in het geval van kindermishandeling de
wetenschap niet zozeer gebruikt om het geluid van de slachtofferbeweging
kracht bij te zetten, maar was het de wetenschap zelf die dit probleem op de
maatschappelijke agenda zette.

Casus Sekstoerisme en vrouwenhandel
Bij een inval (vanwege fraude) door de FIOD bij een seksboerderij in Friesland,
ontdekten ze allemaal buitenlandse dames op de bar aan. Zij waren slachtoffer
van mensenhandel en werden verplicht tot seks. Deze toevallige ontdekking
(exogene factor) zorgde voor vrouwenhandel op de maatschappelijke agenda.

Alle casussen gaan over specifieke vormen van slachtofferschap buiten het
strafrecht. Tegenwoordig zie je dat slachtofferschap enorm veel aandacht krijgt,
ook binnen het strafrecht. Schadefonds Geweldsmisdrijven kwam overwaaien
van Angelsaksische landen en daarna kwam er betere behandeling van
slachtoffers. In recente ontwikkelingen zie je dat geweld tegen kinderen, seksueel
misbruik tegen vrouwen etc. samen worden genomen onder de noemer Huiselijk
Geweld.

Relevante wet- en regelgeving
Internationaal algemeen – rond 1980 ontstaan er allerlei verdragen waarin
wordt opgekomen voor slachtoffers. Er zijn internationaal wettelijke grondslagen
voor geweldsslachtoffers en richtlijnen voor de EU. De belangrijkste is de Richtlijn
2012/20/EU, want deze geldt nog steeds.
Internationaal specifiek – mensenhandel, geweld tegen kinderen, geweld
tegen vrouwen en huiselijk geweld.
Nationaal algemeen – beklagprocedure, spreekrecht, minimumnormen
slachtofferrechten, affectieschade, klacht niet-vervolging (artikel 12) etc. In het
Wetboek van Strafvordering staan actieve en passieve rechten voor slachtoffers.
De Wet Terwee is belangrijk, want die maakt het voor slachtoffers makkelijker
om via het strafproces schadevergoeding te vorderen. Dat kon al, maar nu voor
meer dan €100. Het verhaal op de dader staat hierbij voorop en daarmee komt
het de slachtofferrechten ten goede.
Nationaal specifiek – de B9-regeling is belangrijk. Als je slachtoffer van
mensenhandel bent, heb je het recht om tijdelijk in Nederland te verblijven als je
medewerking verleent. Er hoeft alleen maar een vermoeden van mensenhandel
te zijn, dus dit is best subjectief.

Schadevergoedingsrecht

Civielrecht = burger vs. burger.
Publiekrecht = burger vs.
overheid.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.