Inleiding in het Nederlandse recht
JWP Verheugt – negentiende druk
Hoofdstuk 14 – Strafprocesrecht
1. Enkele kenmerken van het strafprocesrecht
Bevat voorschriften over de strafrechtspleging.
Het doel is het verwezenlijken van het materiële strafrecht door het stellen van regels over de wijze
van opsporing van strafbare feiten en de vervolging en berechting van verdachten.
Het OM is de autoriteit die belast is met de vervolging van strafbare feiten. Dit is hun alleenrecht;
vervolgingsmonopolie
- Een burger mag niemand strafrechtelijk vervolgen, maar mag alleen aangifte doen van een
strafbaar feit.
Karakter van het strafproces
Accusatoir of inquisitoir karakter.
- Zuiver accusatoir; een onafhankelijke derde partij geeft oordeel over hetgeen wat de twee
andere in beginsel gelijkwaardige partijen hebben aangevoerd. De rechter is dan lijdelijk
(passief), hij neemt genoegen met de formele waarheid die wordt genoemd.
Formeel waar: als de ene partij een feit benoemd en de andere partij betwist dat
niet, dan wordt het aangenomen als de formele waarheid
- Inquisitoir; de gelijkwaardigheid van de partijen ontbreekt; de verdachte is voorwerp van
onderzoek. De rechter gaat samen met het OM de waarheid achterhalen en heeft dus een
actieve rol.
Hoe dit in NL zit is afhankelijk van de fase van het onderzoek;
Voorbereidend onderzoek – gematigd inquisitoir – gelijkheid ontbreekt, er worden dwangmiddelen
gebruikt tegen de verdachte waar hij niks tegen kan doen. Vinden van materiële waarheid voorop
Onderzoek ter terechtzitting – gematigd accusatoir – grotere gelijkheid
Dwangmiddelen
Een verdachte hoeft niet actief mee te werken aan zijn eigen veroordeling, maar tegenwerken kan
wel in het nadeel werken.
De verdachte moet in het vooronderzoek soms ernstige dwangmiddelen dulden, zoal een
doorzoeking van zijn woning
Raadsman
De ongelijkheid van partijen kan worden verminderd door de mogelijkheid van rechtsbijstand door
een raadsman (art 38 Sv)
- Strafprocesrecht kent geen verplichte procesvertegenwoordiging (behalve bij de Hoge Raad)
Wel een raadsman? Dan moet deze in NL ingeschreven staan als advocaat (art 37 Sv).
Geen raadsman? Dan bestaat de kans dat er alsnog een raadsman wordt toegevoegd voor bijstand,
omdat deze beschikt over enkele bevoegdheden (art 40 e.v. Sv)
Opportuniteitsbeginsel
De bevoegdheid van het OM om af te zien van vervolging van een strafbaar feit als dat wenselijk is of
op grond van het algemeen belang (art 167 lid 2 en art 242 lid 2 Sv)
Afzien van strafvervolging heet seponering of sepot.
Door een sepot kan een slachtoffer zich benadeeld voelen. Op grond van art 12 Sv kan hij bij het
gerechtshof een beklag doen om te vragen om vervolging. Het hof kan dan oordelen dat er alsnog
strafvervolging moet plaatsvinden.
2. Het voorbereidend onderzoek
, Art 132 Sv; het voorbereidend onderzoek is het onderzoek dat voorafgaat aan het behandeling ter
terechtzitting.
Elke strafzaak begint met een opsporingsonderzoek door de politie, soms onder leiding van de OvJ.
Als het onderzoek naar mening van de OvJ voldoende bewijs oplevert dan brengt hij de zaak met een
dagvaarding voor de rechter.
2.1.Het opsporingsonderzoek
Strafbare feiten worden vaak kenbaar doordat iemand aangifte doet. Iedereen is bevoegd aangifte te
doen van een strafbaar feit en soms is dat zelfs verplicht (art 160 en 161Sv)
Klachtdelicten; delicten die pas door het OM vervolgd kunnen worden als daar een klacht over is
ingediend. Dat is dus afhankelijk of de klager dat wilt of niet.
- Vb; belediging (art 266 en 269 Sr) en stalking (art 285b Sr)
Opsporingsonderzoek door opsporingsambtenaren en bij grotere onderzoeken onder leiding van de
OvJ. Het doel is de ware toedracht achterhalen, het vinden van mogelijke dader(s) en het verzamelen
van bewijs.
Van ieder onderzoek dat wordt gedaan door de opsporingsambtenaren moet een proces-verbaal
worden gemaakt met de werkwijze en alle bevindingen (art 152 Sv)
Bijzondere opsporingsbevoegdheden
Soms is het zo dat tijdens een onderzoek dat er inbreuk gemaakt moet worden op iemands
grondrecht. Die van de verdachte, maar ook van degene die daarmee in contact staat.
De OvJ heeft de leiding hierover. Hij mag bepalen over de inzet van dergelijke methoden.
- Voor bepaalde onderzoeken moet de OvJ eerst schriftelijke machtiging vragen bij de rechter-
commissaris (art 1261 lid 4 Sv)
Soms komt het tijdens politieonderzoek voor dat ze gebruikmaken van een opsporingsmethode
waarover nog geen bepaling staat in Wetboek van Sv. Dan wordt rechtmatigheid in vraag getrokken.
2.2.De rechter-commissaris
Art 170 e.v. Sv; een rechter van de rechtbank met diverse toezichthoudende bevoegdheden bij het
opsporingsonderzoek.
Art 181 en 182 Sv; geven de OvJ en de verdachte de bevoegdheid om te vorderen dat de rechter-
commissaris bepaalde onderzoekshandelingen verricht.
- Het horen van getuigen en/of deskundigen bijvoorbeeld
Hij is bevoegd tot inbeslagneming van alle daartoe vatbare voorwerpen.
- OvJ en politie hebben dit ook, maar met beperking die gekoppeld is aan een bepaalde
situatie
Hij is bevoegd om buiten heterdaad en zonder spoed een woning te doorzoeken ter inbeslagneming
(art 97 Sv)
- Meestal gebeurt doorzoeking en aanhouding tegelijkertijd. Er is al een redelijk vermoeden
van een strafbaar feit en dat probeert de OvJ te ondersteunen met de doorzoeking
De OvJ kan de rechter-commissaris verzoeken om een psychisch rapport te laten opstellen van de
verdachte of hem te laten opnemen in een psychiatrische kliniek (art 196 Sv)
Van elke verrichting van de rechter-commissaris wordt een nauwkeurig proces verbaal opgemaakt.
De verdachte vindt bescherming van de OvJ bij de rechter-commissaris, omdat de tussenkomst van
de r-c bepalend is.
De rechter-commissaris mag geen zitting nemen in de strafkamer die het onderzoek ter terechtzitting
doet.
De rechter-commissaris kan voorlopige hechtenis van de verdachte bevelen → bewaring → art 63 Sv
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jomyweg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.