Thema 1 begrijp het bedrijf en begrijp jezelf
Inleiding............................................................................................................................... 4
Organisatiekundige denkers................................................................................................4
Adam Smith..................................................................................................................... 4
Frederick Taylor............................................................................................................... 4
Henry Fayol...................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 1 Omgevingsinvloeden.......................................................................................5
1.1 Organisaties............................................................................................................... 5
1.2 Partijen....................................................................................................................... 6
1.3 Omgevingsfactoren....................................................................................................7
1.3.1 Milieu factoren.....................................................................................................7
1.3.2 Technologische factoren......................................................................................7
1.3.3 Demografische factoren.......................................................................................7
1.3.4 Economische Factoren........................................................................................7
1.3.5 Politieke factoren.................................................................................................7
1.3.6 Maatschappelijke factoren...................................................................................9
Hoofdstuk 2 Strategisch management.................................................................................9
2.1 Inleiding...................................................................................................................... 9
2.2 Klassieke benadering van strategisch management..................................................9
2.2.1 Situatieanalyse....................................................................................................9
Hoofdstuk 8 Individuen en groepen...................................................................................11
8.2 Mensen in organisaties............................................................................................11
8.3 Motivatie................................................................................................................... 11
8.3.1 Theorie van Alderfer..........................................................................................12
8.3.2 Theorie van McClelland.....................................................................................12
8.3.3 Verwachtingstheorie van Vroom........................................................................12
Motivatietheorie van Herzberg....................................................................................13
8.4 Persoonlijkheid.........................................................................................................13
8.4.1 Het Enneagram..................................................................................................13
8.4.2 De Myers-Briggs Type Indicator........................................................................14
Big Five...................................................................................................................... 15
8.6 Motiveren van mensen.............................................................................................15
8.6.1 Motiveren door financiële prikkels......................................................................15
8.6.2 Motiveren door Taakontwerp.............................................................................16
8.6.3 Motiveren door het stellen van hoge doelstellingen...........................................16
8.10 Groepen en teams.................................................................................................17
8.10.1 Formele en informele groepen.........................................................................17
1
, 8.10.2 Horizontale, verticale en gemengde groepen...................................................17
8.10.3 Virtuele teams..................................................................................................17
8.10.4 Zelfsturende teams..........................................................................................17
8.11 Kenmerken van groepen........................................................................................18
8.11.1 Fasen in groepsontwikkeling............................................................................18
8.11.2 Groepscohesie.................................................................................................18
8.11.3 Groepsnormen.................................................................................................18
8.12 Teammanagement en kenmerken van succesvolle teams.....................................19
8.12.1 Belbin Teamrollen............................................................................................19
Kernkwadrant............................................................................................................. 20
8.12.2 Persoonlijkheidsstijlen van een team...............................................................21
8.12.3 High performance teams..................................................................................22
8.12.4 RealDrives.......................................................................................................23
8.13 Organisatorische conflicten....................................................................................23
Extra hoofdstuk Diversiteit.................................................................................................25
Hoofdstuk 9 Leiderschap en management........................................................................25
Het nieuw werken........................................................................................................... 25
9.5 Leiderschap in theorie en praktijk.............................................................................26
9.5.2 Leiderschap.......................................................................................................26
9.5.3 Leiderschapsstijlen............................................................................................26
9.7 Positief leiderschap in de 21e eeuw..........................................................................36
9.7.1 Optimisme en positiviteit....................................................................................36
9.7.2 Emotionele en sociale intelligentie.....................................................................36
9.7.3 Vertrouwen ontwikkelen.....................................................................................36
9.7.4 Mindfulness.......................................................................................................37
9.7.5 Betrokken en flow.............................................................................................37
9.7.6 Leren van je sterke punten................................................................................37
9.7.7 Appreciative Inquiry toepassen..........................................................................37
Hoofdstuk 10 Besturing.....................................................................................................38
10.5.1 Individugerichte methode....................................................................................38
Hoofdstuk 11 Structurering................................................................................................38
11.1 Inleiding.................................................................................................................. 38
11.2 Arbeidsverdeling en coördinatie.............................................................................39
11.2.1 Arbeidsverdeling in verticale richting................................................................39
11.2.2 Arbeidsverdeling in horizontale richting...........................................................40
11.2.3 Bevoegdheid, verantwoordelijkheid en delegeren............................................41
11.2.4 Omspanningsvermogen...................................................................................41
2
, 11.2.5 Organisatieschema..........................................................................................42
11.3 Organisatiestelsels.................................................................................................42
11.3.1 Mechanisch en organistisch organisatiemodel.................................................42
11.3.2 Lijnorganisatie..................................................................................................43
11.3.3 Lijn-staforganisatie...........................................................................................43
11.3.4 Lijn- en functionele staforganisatie...................................................................44
11.3.5 Lijn-staf-commissieorganisatie.........................................................................44
11.3.6 Matrixorganisatie.............................................................................................44
11.5 Mitzberg en organisatiestructuren..........................................................................44
11.5.1 Organisatie-eigenschappen.............................................................................44
11.5.2 Organisatievormen..........................................................................................46
3
,Inleiding
Organisatie=
Is elke vorm van menselijke samenwerking voor een gemeenschappelijk doel. In deze
definitie komen 3 kenmerken van de organisatie naar voren=
1. het gaat om mensen die
2. samenwerken voor het bereiken van
3. een bepaald doel
De reden waarom mensen organisatie verband gaan samenwerken, is dat bepaalde
doelstellingen door een persoon alleen niet gerealiseerd kunnen worden.
Bedrijf=
Een organisatie die goederen of diensten produceert.
Onderneming=
Een bedrijf dat als doel heeft het maken van winst.
Organiseren is dus opende dusdanige wijze beheersen en besturen van werk, mensen en
middelen dat de doelen van de organisatie worden gerealiseerd. Organiseren behoort tot de
taak van een of meerdere mensen in een organisatie.
Management=
In veel organisaties is organiseren de taak van het management.
Management is het besturen van een organisatie.
Het budget wordt gevormd door de leiding van een organisatie die tot taak heeft de
onderneming te besturen.
Management en organisatie=
Is de leer van het bestuur van elke vorm van menselijke samenwerking van een
gemeenschappelijk doel.
Organisatiekundige denkers
Adam Smith
Mercantilisten zeiden dat als de een ergens beter van wordt, wordt de ander minder.
Mercantilisme wordt afgewezen (bezit van geld en goud is de enige welvaartsvorm).
Smith zei dat door een goede arbeidsdeling de productiviteit kan worden verbeterd en
daarmee de welvaart voor iedereen!
Frederick Taylor
Scientific management=
Taak van bedrijfsleider is=
• Plannen coördineren, toezicht houden & controleren
Hoofdpunten=
• Standaardisatie van productieproces
• Taakverdeling en training medewerkers
• Hechte samenwerking tussen leiding en werkers
• Bedrijfsleiders verantwoordelijk voor werk en productievoorwaarden
4
,• Selectie van medewerkers= juiste man op de juiste plek
• Prestatiebeloning, leidend tot lagere productiekosten
Productie van bedrijven nam enorm toe, loon echter niet. Gericht op productie.
Henry Fayol
• Bijdrage gericht op de gehele organisatie. (In tegenstelling tot Taylor die zich vooral
richtte op de productie)
• General Management-theorie legt verbanden tussen de managementgebieden en de
managementtaken
• Gebieden=
Technisch, commercieel, financieel, zelf beschermend (veiligheid), boekhouding,
besturing
• Managementtaken=
Plannen, Organiseren, Bevel voeren, Coördineren, Controleren
Eenheid van commando belangrijk principe (anders dan Taylor) Gericht op de gehele
organisatie.
Hoofdstuk 1 Omgevingsinvloeden
1.1 Organisaties
Organisaties zijn een onderdeel van de maatschappij en de samenleving.
De omgeving van organisaties bestaat uit partijen of belanghebbende=
Zoals afnemers, leveranciers concurrenten en vermogensverschaffers.
Deze partijen oefenen ieder op zich invloed uit op organisaties doordat ze producten of
diensten afnemen dan wel leveren, en stellen randvoorwaarden waaraan deze producten
of diensten moeten voldoen.
Organisaties kunnen ook zelf invloed uitoefenen op deze partijen door=
Reclame uitingen, het verstrekken van informatie, het geven van voorlichting, het
aanbieden van producten en diensten of door rechtstreeks contact met deze partijen te
onderhouden.
Omgevingsinvloeden (omgevingsfactoren) (DESMTEMP)=
Factoren/gebeurtenissen waarin de organisatie zelf weinig invloed heeft.
o Demografische factoren=
Kenmerken van de bevolking (leeftijd, inkomen, aantal inwoners).
o Economische factoren=
Factoren die de economie beschrijven (werkloosheid, belangrijkste
inkomstenbronnen, inflatie).
o Maatschappelijke factoren / Sociaal-culturele factoren=
Kenmerken van de cultuur en leefgewoonten (normen en waarden, subculturen,
opleidingsniveau).
o Technologische factoren=
Kenmerken van de ontwikkeling.
o Milieufactoren/Ecologische factoren=
Kenmerken van de fysieke omgeving (milieu en klimaat).
o Politieke-juridische factoren=
Kenmerken van overheidsbeslissingen (huidige wetgeving, wijzigingen in de
wet, subsidies).
5
,Afstemming=
Organisaties die het zich richtten op de omgeving.
Organisaties zijn onderdeel van de maatschappij en wereld. De omgeving bestaat uit Partijen
en Omgevingsfactoren.
De organisatie (micro)
Transactionele omgeving (meso)
-factoren (partijen)
Contextuele omgeving (macro)
- factoren (omgevingsfactoren)
Micro-omgeving=
Krachten in de organisatie die van invloed zijn op het vermogen om succesvolle relaties met
klanten op te bouwen.
Samenwerkende partijen binnen de organisatie.
Meso-omgeving=
Directe omgeving van het bedrijf. klanten
Invloedbare omgeving.
Macro-omgeving=
Bredere maatschappelijke krachten die de markt beïnvloeden.
Omgeving waar je zelf geen invloed op hebt.
1.2 Partijen
Er wordt voornamelijk directe invloed uitgeoefend op organisaties door partijen uit de
omgeving. Van belang is de machtspositie van deze partijen. Denk onder andere aan
onderstaande partijen=
Afnemers
Leveranciers
Concurrentie
Vermogensverschaffers=
Vb. Aandeelhouders, financiële instellingen, investeringsmaatschappij, individuele
investeerders en de overheid.
Met bovenstaande vermogensverschaffers, dienen de organisaties een goede relatie
te onderhouden.
Werknemers
Belangenorganisaties=
6
, Organisaties die de belangen van een bepaalde groep mensen behartigen.
Vb. Organisaties van werkgevers de (FNV-Bondgenoten), werkgevers (VNO-NCW),
consumentenorganisaties (vereniging eigen huis, consumentenbond, ANWB), milieu
activisten (Greenpeace).
Overheidsinstellingen
Media
Dit is de Transactionele omgeving=
- Met de partijen onderhoudt de organisatie contact
- De organisatie beïnvloedt de partijen en de partijen beïnvloeden de organisatie (b.v. door
reclame, door contact met afnemers/ gebruikers te onderhouden)
1.3 Omgevingsfactoren
Dit is de Contextuele omgeving=
De (maatschappelijke) context waarin de organisatie zich bevindt.
1.3.1 Milieu factoren
De strategische aandachtsvelden voor elke organisatie zijn onderstaande 3 dimensies=
1. Het schoon maken van huidige activiteiten
2. Het benutten van nieuwe kansen
3. Het werken aan een duurzame toekomst
Politieke keuzes en veranderende opvattingen in de samenleving over het milieuvraagstuk
zullen van grote invloed zijn op het gedrag van organisaties.
1.3.2 Technologische factoren
Door technologische ontwikkelingen zijn organisatie in staat over te gaan op druk methodes
en/of nieuwe producten, waardoor een voorsprong ten opzichte van de concurrent kan
worden opgebouwd.
1.3.3 Demografische factoren
Veranderingen in de omvang samenstelling en groei van de Nederlandse bevolking zijn
democratie factoren waarmee organisaties de komende jaren sterk rekening zullen moeten
houden. Denk bijvoorbeeld aan de vergrijzing van de Nederlandse samenleving.
1.3.4 Economische Factoren
Economische zijn factoren bepalen in belangrijke mate het succes van de organisatie. Een
belangrijke economische dictator is de ontwikkeling van het nationaal inkomen. Deze factor
heeft een sterke invloed op het bestedingspatroon.
De groei van het nationaal inkomen betekent namelijk voor veel particulieren een hoger
inkomen en heeft daarmee een positief effect op de koopkracht. Voor organisaties die zich
richten op de consumentenmarkt betekent dit dat de afzetmogelijkheden toenemen. De
inkomensverdeling is een andere belangrijke factor. Veranderingen in de inkomensverdeling
kunnen belangrijke economische invloed op de omvang van bepaalde markten hebben.
1.3.5 Politieke factoren
Vanuit haar politieke factorenpolitieke verantwoordelijkheid tracht de overheid de gang van
zaken economisch leven te sturen. Zo kan de overheid bijvoorbeeld invloed uitoefenen op
7
,het prijsniveau, de inkomensverdeling, de arbeidsmarkt, de betalingsbalans en de
economische groei.
De afgelopen jaren hebben we gezien dat er steeds meer politieke macht en
verantwoordelijkheid buiten onze nationale grenzen komt te liggen. Dit heeft onder meer te
maken met het slechten van de grenzen tussen lidstaten van de Europese unie met als doel
een gemeenschappelijke interne markt op te bouwen. Daarnaast is er sprake van een groep
voor het beperken van de macht in Europa door met name populistische partijen. De Brexit is
een duidelijke gevolg hiervan.
De vormen van economische integratie=
1. Een vrijhandelszone=
Alleen de onderlinge handelsbelemmeringen worden door de deelnemende landen
afgeschaft. De landen hanteren wel hun eigen invoertarieven voor producten die van
buiten de vrijhandelszone worden geïmporteerd. De handelspolitiek is dus
geharmoniseerd. Certificaten van oorsprong zijn hiervan nodig om te voorkomen dat
producten worden ingevoerd via het land met de laagste invoerheffingen.
2. Een douane-unie=
Is een gemeenschappelijke handelspolitiek. De opbrengsten uit de invoertarieven worden
hierbij via bepaalde sluiten onderling verdeeld.
3. Een gemeenschappelijke markt=
De basis is een douane-unie. Daarnaast worden de belemmeringen op het gebied van
productiefactoren weggenomen.
4. Een economische unie=
In een economische unie moet je tevens het monetaire beleid en de financiële overheid
politiek geharmoniseerd zijn. Deze stap vereist het opzetten van centrale instituties, zoals
één centrale bank.
5. Een volledige politieke en economische unie=
Hierbij gaan landen geheel samen. Voorbeeld hiervan is de vorming van de verenigde
staten van Amerika.
Binnen de Europese unie is sprake van een gemeenschappelijke interne markt. Deze
gemeenschappelijke markt is gebaseerd op een viertal economische vrijheden, zoals=
Vrijheid van goederenverkeer
Vrijheid van dienstenverkeer
Vrijheid van kapitaalverkeer
Vrijheid van personenverkeer
Belemmeringen op verschillende terreinen die moet worden opgegeven voor het openen van
een interne markt binnen de Europese unie zijn=
Fysieke belemmeringen=
Dit zijn douanecontroles en de daar bijbehorende papierwinkel en het oponthoud aan de
grenzen.
Belemmeringen van technische aard=
Er bestaan verschillende verschillen in voorschriften voor productnormen, in de
bepalingen van het ondernemingsrecht en de afscherming van de markt voor de
overheidsaankopen.
Fiscale belemmeringen=
Dit zijn de verschillen in btw tarieven en accijnzen, waardoor verrekeningen en controles
aan de grens noodzakelijk zijn.
8
,De overheid geeft sturing aan het economisch leven vanuit haar politieke functie. Een steeds
groter deel van de politieke macht komt buiten de nationale grenzen te liegen. Binnen de
Europese unie zelf voor de meest meeste onderwerpen van de Europese interne markt
gemeenschappelijke beleidsvorming en besluitvorming gaan plaatsvinden.
1.3.6 Maatschappelijke factoren
Organisaties gaan steeds meer rekening houden met wensen uit de maatschappij en gaan
zich steeds meer richten op duurzaam ondernemen (maatschappelijk verantwoord
ondernemer). Het bedrijf geeft een bewuste en structurele invulling aan de maatschappelijke
verantwoordelijkheid op een wijze die verder gaat dan de wet verplicht het leidt tot een
toegevoegde waarde voor zowel de samenleving als het bedrijf zelf.
Hoofdstuk 2 Strategisch management
2.1 Inleiding
Strategisch management=
Het zorgdragen voor een juiste afstemming op de omgeving alsmede het permanent op peil
houden en ontwikkelen van bekwaamheden, die nodig zijn om eventueel noodzakelijke
wijziging in de strategie te verwezenlijken.
Stragegos=
Grieks voor, de kunst of de vaardigheden van de generaal.
Strategie=
Een plan waarin staat aangegeven wat een organisatie wil doen om haar doelstellingen te
realiseren.
Drie verschillende manieren van groeien als organisatie=
1. Autonome groei=
Het op eigen kracht groeien van een onderneming door het uitbreiden van productie en
verkoop.
2. Door te kiezen voor samenwerking door het aangaan van fusies.
3. Organisaties over te nemen
2.2 Klassieke benadering van strategisch management
Het proces van strategie met strategisch management bestaat uit 3 fasen namelijk=
1. Situatieanalyse
2. Strategievorming
3. Planning en implementatie
2.2.1 Situatieanalyse
Situatieanalyse word ook wel strategische audit of SWOT-analyse (Strength-Weaknesses-
Opportunities-Threats) genoemd.
Heeft betrekking op het Vaststellen van het huidige profiel van de organisatie. Hier wordt
gekeken naar zowel de interne als externe omgeving van de organisatie.
De situatie analyse bestaat uit =
De definitie van huidige visie, doelstellingen en strategie;
Een intern onderzoek;
Een extern onderzoek.
Eerste fase=
9
, Hij heeft als doel inzicht te verkrijgen in het bestaande situaties van de organisatie.
hierbij zullen de huidige visie, de doelstellingen, en de strategie, worden gedefinieerd.
Visie=
Een algemeen gedachte beeld of voorstelling van de toekomst van een organisatie.
Visie= Missie + Principes.
7-S-Model= McKinsey
Management instrumenten die allemaal even belangrijk zijn sterk en met elkaar
samenhangen.
1. Structuur=
De beschrijving van de organisatievorm, organisatie schema, arbeidsverdeling, etc.
2. Systemen=
De informatie- en communicatiestromen, zowel formeel als informeel, binnen de
organisatie.
3. Stijl van management=
Gedragspatronen die karakteristiek zijn voor topmanagers van de onderneming. De
managementstijl heeft grote invloed op de cultuur in de organisatie.
4. Staf=
Hiermee wordt bedoeld de aandacht naar de totale human resource binnen de
organisatie. medewerkers.
5. Sleutelvaardigheden=
De vaardigheden op activiteiten waarin de onderneming als geheel uitblinkt en waarin ze
zich onderscheidt van de concurrentie.
6. Strategie=
Een plan, waarin staat aangegeven wat hun organisatie wil doen om haar doelstellingen
te realiseren.
7. Significante waarde / Cultuur (incl. gedeelde waarden)=
Ook wel visie genoemd.
De visie is als operationeel management instrument op de volgende wijze van invloed op de
bedrijfsvoering=
Motiveren van medewerkers;
Focussen van medewerkers op relevante activiteiten;
Scheppen van een kader aan de hand waarvan medewerkers kunnen afleiden op welke
wijze activiteiten moeten worden ingevoerd in organisatie en hoe deze activiteiten passen
binnen een groter geheel.
Missie=
Een beschrijving, van een organisatie, van een product-markt-combinatie en de manier
waarop men hiermee een structureel concurrentievoordeel kan realiseren.
Principes=
Hebben betrekking op de normen en waarden van de organisatie. Deze worden getoetst aan
de maatschappelijke normen en waarden. In de beschrijving van de principes kunnen de
volgende aspecten naar voren komen=
Kwaliteit komt eerst;
De klant komt eerst;
10
