Samenvatting Leren op School
,College 1 De school als pedagogische context
Jimerson: Meta-analysis of Grade Retention Research: Implications for Practice in the 21st
Century
Alle kinderen gaan van ten minste 5 tot 16 jaar oud naar school, 5 dagen per week, 40 weken per
jaar, dus erg belangrijke pedagogische context voor ontwikkeling van kinderen, wat staat centraal:
1. Persoonlijke ontwikkeling van kinderen 2. Overdracht van maatschappelijke en culturele
waarden 3. Toerusten voor participatie in de samenleving
Met als doel: kinderen voor te bereiden op deelname aan de maatschappij (kennis
verwerven, leren leren, problemen op de lossen, samen te werken en wereld te begrijpen
Kader bepaald door: kerndoelen en referentieniveaus
Kerndoelen (landelijk en wettelijk verplicht) = vastgelegd wat kinderen moeten kennen en
kunnen op bepaalde momenten in een schoollokaal (richtlijn voor wat er aangeboden wordt
> streefdoelen)
- Als ze aan bod zijn geweest is dat voldoende (voor Nederlands, Engels,
Rekenen/wiskunde, oriëntatie op jezelf en de wereld, kunstzinnige oriëntatie
Referentieniveaus = specifiek geformuleerd voor rekenen en taal, niet alleen
inspanningsverplichting, maar ook doelen door kinderen worden beheerst (gelden voor
basisonderwijs/speciaal onderwijs/MBO)
- Gaat ervan uit dat er een leerlijn is tussen 4 en 23 jaar
- Onderscheid tussen: 1F (fundamenteel) (*) = niveau op eind van basisschool beheersen,
1S (streef) (**) (gemiddeld niveau, ongeveer helft van kinderen bereiken, streefniveau),
1S+ (***) (boven de streefdoelen uitkomen, pluswerk)
- Differentiëren = om aan iedereens niveau te voldoen > variëren in doelen/niveaus
binnen een klas
Ontwikkelingsperspectief: kijken wat een kind wel en niet kan > passende perspectieven
Zijn er leerlingen die het fundamentele niveau niet bereiken> dan heeft school de
mogelijkheid om een ontwikkelingsperspectief op te stellen (OPP) met passende doelen,
afgestemd op de individuele leerling. Dit kan ook voor kinderen die boven de leerlijn
uitkomen
Grade retention (blijven zitten) = het vereisen van een student, die voor een volledig studiejaar een
bepaald studieniveau heeft gevolgd, dit nogmaals te doen voor een studiejaar
- Zorg hierbij: hoeveelheid kinderen dat blijft zitten neemt toe (nu 5-10% per jaar in VS)
- Effecten van blijven zitten op sociaal-emotionele- en ontwikkelingsbehoeftes van
kinderen zijn gemengd
Meta-analyse= het onderzoeken van het relatieve voordeel van een educatieve interventie,
gebaseerd op het concept van de effectgrootte
Effect Size (ES, effectgrootte) = berekenen van de effectgrootte is een statische procedure die
onderzoekers in staat stelt om systematische resultaten uit verschillende studies naast elkaar te
leggen en een meta-analyse uit te voeren
Historisch: 3 belangrijke reviews:
Onderzoek wijst uit dat ‘blijven zitten’ niet ondersteund wordt als academische interventie
1. Jackson (1975) = onderzocht of laag-presterende studenten of studenten met een slechte
sociaal-emotionele ontwikkeling een positieve ontwikkeling maakte door blijven zitten
- Verdeelde onderzoeken op basis van hun onderzoekstype: naturalistisch - pre-post –
experimenteel
, - Mogelijk dat blijven zitten een positieve bijdrage levert, maar grade promotion
(doorstromen naar volgende klas) heeft een positiever effect
- Geen bewijs dat blijven zitten een positiever effect heeft dan doorstromen
- Docenten meer achtergrondstudie, voordat ze besluiten kinderen te laten zitten
2. Holmes & Matthews (1984) = keken naar prestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling om
de effecten van ‘blijven zitten’ op basis- en middelbaar onderwijs te onderzoeken
- Studenten die zijn ‘blijven zitten’ lieten lagere academische prestaties zien, een slechter
aanpassingsvermogen, lager zelfbewustzijn en ervaarden school minder positief
3. Holmes (1989) = concludeerde dat er meer negatieve effecten werden gevonden wanneer
‘blijven zitters’ werden vergeleken met doorstromers op basis van IQ en oude prestaties
Huidige studie:
Zelfs onderzoekers die positief resultaat vonden van ‘blijven zitten’ stellen voor dat er
gekeken moet worden naar aanvullende verbeteringsstrategieën om het onderwijssucces
van studenten te verzekeren
Positieve resultaten van studenten die zijn blijven zitten waren vaak kortdurend
- Op korte termijn werden positieve effecten gevonden (tijdens het jaar van overdoen),
in latere jaren verdwenen deze effecten of werden deze zelfs negatief
- Op langere termijn veel groter risico op falen dan leeftijdsgenoten
- Blijven zitten is de grootste voorspeller van uitvallen van school
Discussie:
De meta-analyses/gemiddelde ES laat zien dat ‘blijven zitten’ groepen 0.31
standaarddeviaties lager scoren dan de vergelijkingsgroep/doorstromers
Grootste verschillen in: aanwezigheid, lezen, rekenen, taal, emotionele aanpassing
80% van de onderzoekers vindt ‘blijven zitten’ geen effectieve interventie voor
academische prestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling
Politiek ‘academic excelence’ steeds meer centraal, maar ook aandacht at-risk leerlingen
Transactioneel perspectief: bij de resultaten rekening houden met complexe interacties en
ervaringsgerichte invloeden (omgeving), herhalen van studiejaar niet effectief, kijken naar
alternatieve vroege interventie strategieën
Voor ‘at-risk’ leerlingen is blijven zitten of alleen doorgaan naar het volgende jaar niet genoeg.
Werken aan verbetering strategieën die zorgen voor academisch succes > grootste effect:
instructiestrategieën (geheugen trainen, leesbegrip verbeteren, gedragstraining, directe
instructies, cognitieve gedragstraining, formatieve evaluaties, vroeg ingrijpen)
Nationale associatie van schoolpsychologen (NASP)= moedigt professionals aan om te kijken naar
goed onderzochte, effectieve en verantwoordelijke strategieën
Stelt voor: betrek ouders actief, gespecialiseerde leeftijds- en cultuurstrategie gebruiken,
klassen met verschillende leeftijden oprichten, ‘vroeg lezen’ + mentale gezondheid +
educatieve programma’s geven, aandacht voor leerproblemen
Conclusie= er is niet aangetoond dat blijven zitten positievere effecten heeft dan doorstromen naar
het volgende jaar, er moet gekeken worden naar alternatieve verbetering strategieën
Neihart: The Socioaffective Impact of Acceleration and Ability Grouping: Recommendations
for Best Practice
Acceleration (versnellen) = vervroegde start op school, vervroegde start bij de uni, een klas overslaan
Heeft positieve effecten (voordelen) op begaafde studenten wanneer zij goed geselecteerd
worden op basis van academische- en sociale vaardigheden en emotionele volwassenheid
, - Geen goede selectie op basis van: IQ, prestaties of sociale volwassenheid
Zowel sociale als emotionele voordelen
- Sociale rijpheid/eigenschappen, participatie buitenschoolse activiteiten, leiderschap
- Metingen van zelfconcept (tijdelijke afname > kind gaat van beste zijn, naar andere
goede kinderen), risico nemen, onafhankelijkheid, creativiteit
Belangrijke overwegingen voor een plusklas: afname zelfconcept, competitie, relaties met vrienden,
specifieke leerproblemen, lagere SES-kinderen
- Plusklas is dus niet voor iedereen (zorgvuldig uitzoeken)
Praktijkaanbevelingen: versnellen moet routine worden voor begaafde leerlingen, beschikbaar zijn,
een geschreven beleid (voor ouders), goede screening, beter in een groep dan alleen, proeflessen,
weinig motivatie kan ook teken zijn, niet alle begaafden geschikt
Peer Ability Grouping (groeperen op bekwaamheid) = elke regeling die ernaar streeft om studenten
met vergelijkbare vaardigheidsniveaus in dezelfde groepen te plaatsen
3 vormen: between-class grouping (groep vormen uit meerdere klassen), within-class
grouping (binnen klas groepjes vormen), tracking/streaming (toegewezen aan bepaalde
lessen op basis van vermogen)
Weinig onderzoek naar gedaan, maar erg verschillende effecten op begaafde leerlingen
- Lijkt effectief qua academische ontwikkeling
- We moeten hierbij voorzichtig zijn met interpreteren. Heterogene groepen (gemixt) lijkt
ook effectief wanneer er uitdagend werk wordt aangeboden.
Farmer & Farmer: studie naar vergelijking van sociale voorkeuren > studenten vormden
connecties met de groep met dezelfde sociale kenmerken (begaafde studenten bij elkaar)
- Critical mass = een bepaalde kern die aanwezig moet zijn, om een duidelijke positieve
positionering binnen de groep in te nemen (afwezig > negatief gedrag vertoont)
Rogers: geen uitspraak mogelijk over het effect, externe omgevingsfactoren veel meer
invloed op het zelfvertrouwen en socialiseren
Ongelijkheid van kansen: welvarende kinderen 3 keer meer kans op ‘hogere’ groep
Beide nog weinig toegepast, vanwege zorgen voor sociale/emotionele schade
Praktijkaanbevelingen: meer verschillende groepen, kijken/onderzoek naar sociale/emotionele
uitdagingen, handicaps/ADHD last met sociale aanpassingen, soms voorkeur ‘gemixte groep’ voor
statusbehoud, veel aandacht personeelsontwikkeling
Beperkingen van het onderzoek: meeste onderzoek is correlationeel (samenhang onderzoeken), veel
subjectieve metingen (via ouders, leerkrachten), ex post factorieel design vaak gebruikt (kijkt niet
naar verschillende binnen groepen), veel vrijwillig onderzoek
Conclusie= versnelde begaafde kinderen lopen niet meer risico voor sociale of emotionele
moeilijkheden dan andere kinderen (wel soms aanpassingsproblemen).
- Versnellen kan helpend zijn, maar moet zo vroeg mogelijk gebeuren (groep 2-3)
Verachtert: Season of birth and school succes in the early years of primary education
The season of birth effect (geboortemaand-effect) = relatie tussen leerlingen hun geboortemaand en
hun academische vaardigheden/succes op school
Op scholen worden kinderen gegroepeerd in leeftijdsgroepen en wordt verondersteld dat de
kinderen op hetzelfde niveau zitten qua volwassenheid en ervaringen > niet geheel correct
(leeftijd verschilt 12 maanden of meer (bij blijven zitten/klas overslaan)
