IPO 1A- Onderwijsgeschiedenis: methoden en bronnen (3)
3.1 Inleiding
De huidige structuur en actuele inhoud van opvoeding en onderwijs is het resultaat van het denken en handelen
van voorgaande generaties. Rond begin 1900 was onderwijs voor ieder kind verplicht. Hoger onderwijs werd
alleen door elitaire jonge mannen gevolgd (De eeuwige student). Naarmate een goede opleiding steeds
belangrijker werd voor de sociaaleconomische vooruitgang, kwam er meer overheidsbemoeienis.
Op wereldschaal zijn er nog steeds veel kinderen die geen onderwijs krijgen, vaak omdat onderwijs te
duur is of omdat er te weinig middelen zijn om onderwijs aan iedereen aan te bieden.
3.2 Historische achtergronden
In de 19e eeuw zijn de opvoedings- en onderwijsmiddelen explosief uitgebreid in aantal en in diversiteit. Bij het
onderzoeken van vragen moet een historisch pedagoog van tevoren te kijken in hoeverre er al onderzoek is
gedaan naar dit type vragen.
3.2.1 Motieven
Motief 1: Bij het bestuderen van geschiedenis van opvoeding en onderwjis houd je je bezig met
bestaansverheldering en identiteit. Dit gebeurt op individueel niveau (micro), organisatorisch niveau (meso) en
international niveau (macro).
Motief 2: politiek-ideologisch, in hoeverre is onderwijs nu beter of slechter in vergelijking met vroeger?
Motief 3: nationalistisch, aantonen dat opvoeding en onderwijs van eigen groep beter zijn dan anderen
Motief 4: debunking, ontmaskeren opvattingen opvoeding en onderwijs op basis van nieuwe inzichten.
3.2.2 Trends in geschiedschrijving
Vroeger werden er vooral verhalen geschreven over helden of bovenmenselijke invloed. Academisch
geschoolde historici schreven vooral over politiek, de koninklijke familie (elite) en militaire en
zeevaartsgeschiedenis. Er werd door hen niet over opvoeding en onderwijs geschreven, alleen door pedagogen.
Pas in de 20e eeuw kreeg Pedagogiek een plek binnen de Universiteit. Aan het begin van de 20e eeuw verschuift
de historische interesse van opvoedkundig denken naar de ontwikkeling van de schoolvakken en het lesplan van
de lagere school.
3.3 Methoden van (empirisch) onderzoek naar het onderwijsverleden
Empirisch onderzoek naar menseljk gedrag op basis van observatie is lastig. Volgens de psychologie is de mens
maar in beperkte mate baas over eigen gedrag en wordt de mens door onbewuste motieven geleid.
Daarom: alleen op indirecte manier opvoeding en onderwijs van vroeger onderzoeken. Er zijn
alleen nog maar geschreven bronnen met een niet-onderwijskundig doel. Naarmate je teruggaat in de tijd zijn er
steeds minder (goede) bronnen.
Een onderwijskundige moet bronnen zorgvuldig selecteren en moet bescheiden zijn in het doen van uitspraken.
Voorbeeld: onderwijsverleden (3 studies)
Tellende benadering: gericht op cijfermatige gegevens waarbij veel gebruik wordt gemaakt van seriele
bronnen, met vaste regelmaat opgestelde cijferreeksen. (zoals CBS). Kritiek: de gegevens geven geen
verklaring van gedrag, motieven en ervaringen (alleen harde feiten)
Vertellende benadering: gaat om emoties en mentaliteit achter gedrag. Vooral in tweede helft 20e
eeuw via oral history: op vertellende wijze kregen individuen een maatschappelijke stem. Interviews
met de onderlaag van de maatschappij werden gebruikt om onrecht te bekritiseren. De vertellende
benadering maakt gebruik van egodocumenten (dagboek), het zijn persoonlijke ervaringen. Kritiek: ze
bevatten culturele filters.
Veronderstellende benadering: baseert keuze voor bronnen op vooraf uitgewerkte theorethische
uitgangspunten en daarvan afgeleide hypothesen. Twee veronderstellingen: onderwijspraktijk is
resultaat van onderwijsidealen van die tijd (ideeele) (1) en materiele omgeving is bepalend voor
praktijk, bijvoorbeeld gebrek aan middelen of technische beperkingen (materiele) (2).*** Deze
benadering is meer interdisciplinair geworden, tegenwoordig wordt de geschiedenis van opvoeding en
onderwijs vooral bestudeerd vanuit cultuurhistorisch perspectief.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marontheunis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.