Het tentamen evolutie en gedrag zijn open vragen waarbij ze hele specifieke verwoordingen van fenomenen zoeken. Het correct en volledig formuleren van antwoorden is nog moeilijk bij dit vak. Nadat ik de eerste keer was gezakt voor het tentamen heb ik - aan de hand van de eerdere tentamenvragen - di...
Baldwin effect: gedragsmodificaties die adaptief zijn, worden later gefixeerd door verandering in
genfrequentie.
Paragraaf 2.3.2 p. 25
De evolutionaire psychologie (1980) benadrukt het belang van een univeral human nature. De
basisprincipes hiervan zijn:
- Het genoom van de mens is aangepast op de levenswijze in het pleistoceen, deze adaptaties
hebben het humane genoom gevormd zoals we die vandaag de dag nog kennen.
- De mens heeft maar een hele kleine genetische variatie in vergeleken met andere primaten.
- Vanaf het pleistoceen tot heden (+-10.000 jaar) is een te korte tijd voor natuurlijke selectie
om significante veranderingen in het genoom te selecteren.
Adaptaties die gunstig waren voor het leven in het pleistoceen zijn vandaag niet meer van toepassing
maar wel nog aanwezig.
Het verschil tussen evolutionaire psychologie en human behavioural ecology is dat HBE steld dat
mensen flexibel genoeg zijn om fitness te maximaliseren, terwijl EP benadrukt dat ons brein is
geëvolueerd om te dealen met de omgeving van de EEA en deze adaptaties zijn nu maladaptief
gedrag.
Er zijn meer basisprincipes in de evolutionaire psychologie dan modulariteit. Een ander
basisprinciepe is The manifesto of Tooby and Cosmides:
- De menselijke psyche (human mind) is wat het brein doet = een informatie verwerkend
orgaan
- Mechanismen die specifieke problemen in de EEA konden oplossen
- “There is no such thing as a general problem, so there is no such thing as a general solution”
– functioneel gespecialiseerde modules (het Zwitserse zakmes)
- We hebben een stone age mind
- We hebben een universal human nature
- We zijn geen blank slate (we worden geboren met een aantal modules
voorgeprogrammeerd)
Samenvatting evolutionaire psychologie:
- De evolutionaire psychologie gaat er vanuit dat de psyche bestaat uit functioneel
gespecialiseerde psychologische mechanismen (massive modularity)
- Ze denken na volgens het principie reverse engineering en adaptive thinking
- Ze hebben het idee van environment of evolutionary adaptedness (EEA) uitgewerkt
- Ze gaan er vanuit dat we geen fitness maximizers zijn
- En dat we een universal human nature hebben
HOOFDSTUK 4 – seks en sexual selection
,Paragraaf 4.2.1 why so many males? blz 52
Isogamie is het fenomeen waarbij de gameten van mannen en vrouwen dezelfde grootte hebben. De
eerste organismen die zich sexueel gingen voortplanten produceerde gameten die extern werden
bevrucht. Deze gameten waren waarschijnlijk van gelijke grootte.
Anisogamie is het fenomeen van een klein aantal grote, minder mobiele gameten bij vrouwen en
grote aantallen kleine, mobiele gameten bij mannen.
Parket et al. (1972) suggereert dat er hierdoor twee strategieën zijn ontstaan. De vrouw voorziet de
eicel van veel voedingsstoffen om het een grotere kans op overleving te bieden eer de eicel wordt
bevrucht en de man produceert vooral veel kleine spermacellen zodat hij er meer kans heeft dat een
van die spermacellen de bij de eicel komt en deze kan bevruchten.
Het gegeven dat mannen heel lang vruchtbaar blijven samen met het feit dat vrouwen niet ovuleren
als ze zwanger zijn of borstvoeding geven impliceert dat mannen vele vrouwen kunnen bevruchten in
hun leven. Waarom heeft de natuur dan zoveel mannen geproduceerd als dit zo uit verhouding is?
het zou logischer zijn als de seks ratio verschuift in voordeel van de vrouwen waardoor er minder
mannen worden geproduceerd. Er zal dan een samenleving ontstaan die polygenie volgt en mannen
zullen dus met meerdere vrouwen nakomelingen maken.
Natuurlijke selectie heeft dan minder kans op ingrijpen op slechte genen. Als de seks ratio 1:1
is dan zullen zwakke mannen met een lage status zich minder snel voortplanten dan in een
samenleving waarin de seks ratio hoger ligt en er dus meer vrouwen zijn dan mannen. Alle
mannen zullen dan meer kans hebben om kinderen te maken en dus ook de mannetjes met
relatief slechte genen.
Paragraaf 4.2.2 Fisher’s argument blz 53
Een antwoord zou kunnen zijn dat een eicel (oocyt) altijd een X chromosoom bevat maar een
spermacel met gelijke kansen een X of Y chromosoom bevat.
Bij mensen is het zo dat gemiddeld genomen naar drie maanden vanaf de conceptie de ratio op 1.2:1
ligt omdat er een hogere sterfte is van mannelijke embryo’s. hierdoor valt de ratio terug naar 1.06:1
bij de geboorte. Eer de vruchtbare leeftijd wordt bereikt is deze ratio ongeveer 1:1.
Fisher kwam met de genetische theorie van natuurlijke selectie (1930). De basis voor deze theorie is
negatieve feedback. Natuurlijke selectie selecteert op genen.
Er is bijvoorbeeld een mutant gen die de seks ratio verhoogt (zodat er meer vrouwen worden
geboren dan mannen) door bijvoorbeeld een positieve invloed op de overleving van een XX
(vrouwelijke) zygote of doordat de verhouding in de productie X/Y chromosomen in de spermacellen
wordt beïnvloed zodat er meer spermacellen worden geproduceerd met een X chromosoom.
Als een man met dit gen veel nakomelingen produceert dan krijgt hij (veelal vrouwelijke)
nakomelingen en de seksratio verschuift naar bijvoorbeeld 1:2 (deze nakomelingen bevatten ook dit
gen voor een afwijkende seks ratio). In deze populatie met een verschoven seksratio, is een gen dat
het krijgen van een zoon positief beïnvloed nu voordeliger aangezien een man 2x zoveel kans heeft
om een partner te vinden dan een vrouw in diezelfde populatie. Mannen (veelal met het gen een
positieve invloed heeft op de productie van mannelijke nakomelingen) zullen zich meer voortplanten
waardoor het mutante gen weer langzaam verdwijnt uit de populatie en de seksratio weer richting
1:1 beweegt. Natuurlijke selectie selecteert nu op de genen die ervoor zorgen dat er juist meer
jongens geproduceerd worden. Stel de seksratio daalt dermate dat er nu meer mannen zijn dan
vrouwen, bijvoorbeeld 2:1, dan zullen genen die een positieve invloed hebben op het krijgen van een
meisje weer opbloeien in de populatie. Er is dus sprake van een negatieve feedback waarbij
natuurlijke selectie selecteert op de genen die op een bepaald moment voor een fitnessvoordeel
zorgen.
, Paragraaf 4.3.1 Natural selection and sexual selection compared blz 53
Darwin stelde dat de kracht van natuurlijke selectie gecomplementeerd moet worden door een
kracht van natuurlijke selectie: individuen bezitten uiterlijke kenmerken die hen aantrekkelijk maakt
voor individuen van het andere geslacht of kenmerken die hen helpen om onderlinge competitie
tussen individuen van hetzelfde geslacht te winnen (om zo toegang te krijgen tot het andere
geslacht).
In een polygynie samenleving, waar ook een seksratio van 1:1 heerst, is er veel onderlinge competitie
tussen de mannetjes (intra seksuele selectie). Een vorm van intra seksuele selectie is sperma
competitie.
Vrouwtjes dit veel investeren in hun kroost of maar enkele nakomelingen kunnen krijgen per seizoen
willen paren met een mannetje met goede genen (interseksuele selectie).
Paragraaf 4.3.2 predicting the direction of inter- and intrasexual selection blz 59
Bateman (1919-96) heeft onderzoek gedaan naar sexueel gedrag tussen mannetjes en vrouwtjes
fruitvliegen. Bateman’s principles: Mannetjes ervaren een hogere variatie in reproductief succes dan
vrouwtjes. Mannetjes hebben een hogere variantie in het aantal partners. Mannetjes hebben een
hogere correlatie tussen het aantal partners en het aantal nakomelingen dan vrouwtjes (hoe meer
partners hoe groter de impact op het reproductieve succes).
Trivers kwam met de ouderlijke investeringstheorie (1972): een investering door een ouder in een
kind waardoor de overlevingskans van dit kind wordt vergroot (en hierdoor het reproductieve
succes) waarbij dit ten koste gaat van een ander kind die deze investering nu niet krijgt (p. 139 en
60).
De ideeën van Bateman, Trivers en Parker zijn gecombineerd door Tang-Martinez (2010) en heet de
‘Darwin-Bateman-Trivers-Parker paradigm’. Dit paradigma voorspelt de keuze van vrouwen in
mannen waarbij deze mannen onderling in competitie zijn. Zie tabel 4.3 p 61 & figuur 4.7 p 62).
In de tabel is te zien hoe in elk geslacht de krachten van seksuele selectie in verschillende mate
ontstaan. In de figuur staat een schematische illustratie van het seksuele selectie paradigma.
Brown et al. (2009) heeft kritiek hierop (zie kritiek p 61).
Paragraaf 4.4.1 sexual dimorphism in body size p 62
Darwin stelde dat intra-seksuele selectie leidt tot evolutionaire adapties, denk hierbij aan wapens,
defensieve organen, seksueel dimorfisme. In een harem, een samenleving waarin polygynie wordt
nageleefd, zorgen sterke selectiedrukken er bijvoorbeeld voor dat er een groot verschil ontstaat in
grootte tussen de mannetjes en de vrouwtjes (seksueel dimorfisme). De mannetjes zijn vaak vele
malen groter dan de vrouwtjes. (voorbeeld Mirounga angustirostris p63).
Mensen laten ook seksueel dimorfisme zien: mannen hebben een lagere stem dan vrouwen, hebben
meer lichaamsbeharing, meer kracht in het bovenlichaam, vet verdeling in het lichaam, een latere
vruchtbare leeftijd en een hoger risico op sterfte vlak na de geboorte dan vrouwen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Loe71. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
