Samenvatting hoorcolleges diagnostiek
Hoorcollege 1 Diagnostiek = kunnen onderscheiden van beelden uit het Grieks
Diagnose = vaststelling (bijv. van een ziekte) op grond van verschijnselen
Individuele verschillen tussen mensen, die je goed wil vaststellen en compleet, uniek en
gedetailleerd beeld van de problematiek met het oog op gefundeerde advisering en
probleemoplossing, met een aanpak en uitspraak, over een uniek persoon.
- Psychodiagnostiek legt de nadruk op het individu niet binnen orthopedagogiek
vaak, vaak ook kijkend naar de omgeving.
- Diagnostiek als classificatie (stoornis, label) of als uitspraak meer beschrijven
- Diagnostiek als diagnostisch onderzoek en/of als hulpverlening ook behandeling
- (Psycho)diagnostiek als de praktijk en/of de leer praktijk en theorie
Componenten van diagnostiek diagnostiek heeft iets van kameleon; veel kanten aan
1. Testleer
- Ook wel psychometrie genoemd, de leer van het meten
- Omvat statistische en methodologische kennis voor keuze van instrumenten en
interpretatie van scores
- Centrale begrippen: betrouwbaarheid, validiteit, normering
- Casus Miran: Toetsingscriteria en aannemen/verwerpen hypothesen
Pas als we iets weten over de verdeling van kenmerken in populatie en hoe we die vaststellen
bij 1 persoon, kunnen we aangeven of de score van een ander persoon afwijkt.
2. Theorieën en concepten
- Omvat theorieën over individuele verschillen tussen personen en omgevingen en
over de ontwikkeling van personen, ook normale ontwikkeling
- Centrale begrippen: eigenschappen, kenmerken, gedragingen, belevingen,
ontwikkeling, individu, omgeving
- Geven ons een kader om te kijken naar een persoon en diens omgeving en een basis
voor het ontwikkelen van meetinstrumenten, gezien leeftijd bijv.
- Casus Miran: hypothesevorming en conclusie
, 3. Meetinstrumenten
- Omvat alle methoden om iets te weten te komen over een persoon en/of omgeving
o Observatietechnieken, vragenlijsten, interviews, testen, speltechnieken
- Centrale begrippen: items, vragen, opdracht, observatiecategorie, schaalconstructie
- Middelen om kenmerken op gedragingen van een persoon weer te geven in een getal
en te kunnen interpreteren, zodat we een diagnose kunnen stellen.
- Casus Miran: operationalisatie
4. Diagnostisch proces de paraplu waar de andere 3 onder vallen
- Omvat alle fasen die worden doorlopen in een diagnostisch proces
- Er zijn normatieve modellen of procedures die voorschrijven welke stappen hierbij in
welke volgorde moeten worden genomen
- Centrale begrippen: regulatieve cyclus, empirische cyclus, NVO-richtlijnen
- Je doet als diagnosticus niet zomaar iets, je volgt een vaststaande procedure, die
navolgbaar is voor cliënten en collega’s.
Kwaliteitsbewaking
COTAN: testleer, theorieën en concepten, meetinstrumenten meer theorie
NVO-richtlijnen: diagnostisch proces meer praktijk
Verschillende typen vragen in de praktijk
1. Wat is er aan de hand met het kind? Waaruit bestaat het probleem?
Onderkennende diagnostiek -- Beschrijvende of karakteriserende diagnostiek
- Objectieve beschrijving van het probleem?
o Wat is de aard en ernst van het probleem?
- Classificatie
o Is er sprake van een gegeneraliseerde angststoornis?
- Niveaubepaling
o Wat is het vaardigheidsniveau op gebied van rekenen?
o Is er sprake van een achterstand op gebied spelling?
Classificeren lijkt verklarende diagnostiek, maar dat is het niet!
Je gebruikt een nieuwe naam om gedrag van een kind te beschrijven maar weet daarmee
nog niks/niet veel over de oorzaak en aanpak van de problemen.
, 2. Waarom zijn deze problemen met dit kind er nu? Hoe komt het? Wat zijn de oorzaken
van de problematische situatie?
Verklarende diagnostiek
- Je wil weten hoe het komt dat bepaald probleemgedrag voorkomt, zodat je de
problematiek begrijpt en aanknopingspunten hebt voor de behandeling
- Je onderzoekt condities/factoren die problemen veroorzaken/in stand houden
o Kunnen ook interpretaties of ideeën zijn (kind, ouders, school)
- Wetenschappelijke/parate kennis is essentieel om te bepalen welke
condities/factoren relevant zijn
- Probeer na te denken over de functie van gedrag, antecedenten/consequenten
3. Wat is de meest geschikte behandeling of plaatsing gezien het kind en zijn situatie?
Indicerende diagnostiek (in enge zin nog niet heel veel aangeven hoe het eruit ziet)
- Je wil bepalen of bepaald type behandeling of plaatsing geschikt is voor een kind, of
hij/zij voldoet aan toelatingscriteria en er geen contra-indicaties aanwezig zijn.
- Twee typen:
o Plaatsing: toewijzen aan meest geschikte behandeling; kiezen alternatieven
o Selectie: bepalen van geschiktheid voor bijv. opleiding ja of nee
- Bij indiceren in engere zin is advies slechts beslissing, niet inhoudelijk, alleen ja/nee
4. Wat kan er gedaan worden om de problemen te verminder of te verwijderen?
(Be)handelingsgerichte diagnostiek indicerende diagnostiek in ruime zin genoemd
- Wat is wenselijk en wat is haalbaar?
- Je wil hulpverlening plannen en kans van slagen van een interventie inschatten
o Behandelingsplanning en taxatie veranderbaarheid
- Je probeert te beoordelen wat kind, ouders en leerkracht nodig hebben om
problematiek te doen verminder
o Welke doelen staan centraal? En welke aanpak is daarvoor nodig?
- Veel meer informatie nodig voor alles en op alle gebieden
, 5. Heeft de geadviseerde behandeling het verwachte en gewenste effect opgeleverd?
Zijn de problemen verminder of verdwenen?
Evaluatieve diagnostiek
- Vindt plaats een tijdje nadat plaatsing of behandeling is geïndiceerd
- Is in principe herhalingsonderzoek, dus met een nulmeting
- Je wil weten of het advies het gewenste effect heeft gehad
o Moet de behandeling worden veranderd of bijgesteld?
o Kan de behandeling gestopt worden?
o Kan de behandeling op dezelfde manieren worden voortgezet?
- Hiervoor is monitoring van belang: is de interventie uitgevoerd zoals bedoeld?
o Nee, dan zou behandeling effectief kunnen zijn als hij beter wordt uitgevoerd
o Ja, dan is wellicht verkeerde behandeling gekozen en/of verkeerde diagnose
Het type antwoord dat je zoekt bepaalt het doel van de diagnostiek en tevens het type diagnostiek
Het antwoord zelf vormt de diagnose: een bepaald type uitspraak waarin de diagnostiek uitmondt.
Waarom classificeren?
- Toegang tot literatuur
- Toegang tot financiering
- Toegang tot behandeling
- Voorwaarde voor plaatsing
