Chapter 1 Introduction
Authoriarian personality: een persoonlijkheid syndroom dat wordt gekenmerkd door een simpele
cognitieve stijl, een sterke aandacht voor sociale conventies en onderwerping aan gezaghouders. Het
wordt ook geassocieerd met vooroordelen richting minorties en gevoeligheid voor het fascisme.
Scapegoat theory: een theorie die stelt dat vooroordelen te wijten zijn aan agressie die wordt
verplaatst naar leden van een outgroup (zondebok), omdat de groep of reeks van omstandigheden
die de bron van frustratie was niet binnen handbereik is
Realistic conflict theory: een theorie ontwikkeld door Sherif die stelt dat een conflict en competitie
tussen twee groepen over gewaardeerde middelen vijandigheid en vooroordelen kan oproepen.
Minimal group paradigm: een aantal experimentele procedures gemaakt om groepen te maken op
basis van niet belangrijke dingen (met geen interactie tussen de groepen en geen kennis over wie tot
welke groep behoort) waarvan de leden van de groepen discriminatie richting de andere groep
tonen.
Rebound effect: als de onderdrukking van iets faalt. Als iemand een stereotype probeert te
onderdrukken en dat er toe leidt dat het stereotype een nog groter effect heeft op iemands oordeel
over de persoon uit een gestereotypeerde groep.
Priming: het activeren van één stimulus vergemakkelijkt de daaropvolgende verwerking van een
andere gerelateerde stimulus.
A definition of social psychology
De definitie van sociale psychologie is: wetenschappelijke studie van de vraag hoe het denken, doen
en voelen van mensen wordt beïnvloedt door de daadwerkelijke, ingebeelde of geïmpliceerde
aanwezigheid van anderen.
Methodological individualism: de aanname dat collectieve actie moet worden uitgelegd aan de hand
van individuele keuzes en gedraag; collectief gedrag wordt gezien als gedrag van individuen die
samen een groep vormen.
Triplett’s classic study of social facilitation effects
Introductie
Triplet was geïnteresseerd in het fenomeen dat fietsers harder fietsen als ze in een groep fietsen dan
als ze alleen fietsen. Triplett was het meest geïnteresseerd in wat hij noemde het dynamogene
factors: namelijk de aanwezigheid van een andere fietser is een stimulus voor de fietser in het
opwekken van het competitieve instinct, wat de fietser in zijn eentje niet had gekund.
Method
Er werden 40 schoolkinderen getest. Ze moesten zo snel mogelijk aan een visserij-reel trekken.
Triplett had hierbij een bepaalde volgorde bedacht waarin de kinderen of zo snel mogelijk aan de
visserij-reel moesten trekken of zo snel mogelijk maar dan tegen iemand anders. Het patroon was zo
ingewikkeld omdat de kinderen er natuurlijk steeds beter in zouden worden, maar ook omdat ze
uiteindelijk moe zouden worden.
Resultaten
Triplett had de participanten opgedeeld in drie groepen: de gene die positief werden gestimuleerd
door de aanwezigheid van iemand anders (N=20), degene die werden overgestimuleerd en dus niet
beter presteerde (N=10) en de laatste groep die niet werden beïnvloedt (N=10). Op basis hiervan
,concludeerde Triplett dat de aanwezigheid van iemand anders er voor zorgde dat de mensen beter
presteerde. Deze conclusie wordt nu niet meer geaccepteerd, want na statistische analyse is er
geconcludeerd dat de resultaten ook door toeval zo hebben kunnen zijn. Maar één statistische
analyse gaf dezelfde conclusie als die van Triplett, mar deze klopte ook niet meer nadat de twee
linkshandige werden geëlimineerd, omdat de taak voor hun moeilijke was omdat ze de opdracht met
rechts moesten uitvoeren.
Social loafing: verlies van motivatie in een groep dat optreedt als groepsleden hun minder moeite
doen omdat individuele contributies aan de groepsprestatie niet zichtbaar zijn.
Autokinetic effect: perceptieve illusie waarbij door de afwezigheid van een referentiepunt een
stationaire lichtstraal lijkt te bewegen.
Bennington studie: een longitudinale veldstudie van sociale invloed die aantoont hoe de politieke
houding van aanvankelijk conservatieve vrouwelijke studenten in de loop van de tijd veranderden in
de liberale houding die predominant waren op deze universiteitscampus.
Field theory: een framework gebruikt door Kurt Lewin waarin het individu wordt weergeven als een
element in een groter systeem van sociale krachten.
Consistency theories: een groep theorieën die stelt dat mensen de voorkeur geven aan congruentie
of consistentie tussen hun verschillende cognities, vooral onder hun overtuigingen, waarden en
attitudes. Cognitie is het vermogen om kennis op te nemen en te verwerken, maar ook zaken als
denken, waarnemen, taal, bewustzijn, geheugen en concentratie.
Attribution theories: een groep theorieën over hoe individuen erin slagen de 'oorzaken' te
achterhalen die ten grondslag liggen aan het gedrag van anderen, of zelfs hun eigen gedrag
Balance theory: een cognitieve consistentietheorie die ervan uitgaat dat individuen ernaar streven
om consistentie of balans te handhaven (objecten of personen die als bij elkaar worden behorend
worden op vergelijkbare wijze gelijkgesteld) in hun sociale percepties
Covariation theory: stelt voor dat waarnemers de oorzaken van gedrag uitwerken door gegevens
over vergelijkingsgevallen te verzamelen. Causaliteit wordt toegeschreven aan de persoon, entiteit of
situatie afhankelijk van welke van deze factoren het waargenomen effect.
Hitler heeft veel invloed gehad op de sociale psychologie. Door hem moesten joodse sociaal
psychologen het land verlaten en zij gingen naar Amerika waar ze allemaal belangrijke ontdekkingen
hebben gedaan. Ook werd de interesse in de sociale psychologie groter. Er werd bijvoorbeeld
gekeken naar het effect van propaganda op de moraal van de soldaten. Door Hitler kwam er ook een
grote interesse in onderwerpen als gehoorzaamheid en autoritarisme.
The crisis years
Na de Tweede Wereldoorlog groeit de sociale psychologie enorm en is er geen enkele psychologie
afdeling op de gerenommeerde universiteiten zonder een sterke sociale psychologie unit. Op dit
zelfde moment ontstaan er een crisis in de sociale psychologie.
Crisis in de sociale psychologie: een vertrouwens crisis onder de sociaal psychologen dat begon in de
late jaren 60 en overkomen werd in de daaropvolgende decennia. Tijdens de crisis jaren twijfelden
de sociaal psychologen over de waarde, de methoden en de wetenschappelijke status van hun
discipline.
, De crisis werd gestart door twee kritische papers:
Een paper van Kenneth Ring genaamd: ‘Experimental social psychology: Some sober question
about some frivolous values’, dit werd gepubliceerd in het zeer gerespecteerde Journal of
Experimental Social Psychology. In het paper zei hij onder andere: Social psychology ought to
be and is a lot of fun... Clever experimentation on exotic topics with zany manipulations
seems to be the guaranteed formula for success... One sometimes gets the impression that
an ever-growing coterie of social psychologists is playing (largely for another’s benefit) a
game of “can you top this?” Ring was wel gerespecteerd als wetenschapper, maar was geen
centraal figuur in de sociale psychologie en daarom creëerde zijn paper wel wat discussie
maar maakte het niet super veel impact.
In 1973 publiceerde een van de “golden boys” van de experimentele psychologie Kenneth
Gergen een artikel genaamd: Social psychology as history, in het top blad van de sociale
psychologie “The Journal of Personality and Social Psychology. Gergen viel niet de waarden
van de sociale psychologie aan, maar vroeg zich af wat de wetenschappelijke waarde was
van de sociale psychologie. Zijn twee belangrijkste argumenten waren:
1. De kennis van de psychologische principes kan ervoor zorgen dat mensen hun
gedrag aanpassen, waardoor deze principes niet meer van toepassing zijn
2. Omdat de basis motieven die worden aangenomen voor de meeste theorieën
zeer waarschijnlijk niet genetisch bepaald zijn, heeft culturele verandering er
misschien effect op.
Tegenwoordig accepteren de meeste onderzoekers deze argumenten zonder te twijfelen aan de
wetenschappelijke status van de sociale psychologie. Over het eerste punt wordt dan gezegd dat een
sociaal wetenschapper geen rekening kan houden met alle situaties waarbij ons gedrag beïnvloedt
wordt door andere en alle daarbij horende invloeden. Over het tweede punt is nog niet iedereen het
eens. Er is steeds meer bewijs dat het herhalen van dezelfde psychologische studie in verschillende
delen van de wereld steeds verschillende resultaten er uit komen. Een dergelijke variatie hoeft
echter niet noodzakelijkerwijs de veronderstelling aan te vechten dat er universele sociale processen
zijn. Tenslotte kunnen culturele verschillen alleen maar dergelijke universele sociale processen
kwalificeren.
De kritiek van Gergen had waarschijnlijk minder impact gemaakt als het niet in een tijd kwam
waarin het collectieve zelfvertrouwen van de sociaal psychologen was ondermijnd door andere
wetenschappelijke ontwikkelingen. Een tweede reden dat een negatieve invloed had op het
collectieve zelfvertrouwen waren de publicaties van een series van papers die zeer kritisch waren
over de experimentele methode. Volgens Martin Orne was er bij de meeste experimentele situaties
sprake van demand characteristics: tekenen die als aanwijzingen worden gezien over hoe de
deelnemers geacht worden zich te gedragen of te reageren in een onderzoeksomgeving; dat wil
zeggen, signalen die een bepaald soort reactie 'eisen’. Een nog schadelijkere suggestie kwam van
Robert Rosenthal. Hij stelde dat de verwachtingen van de onderzoeker misschien het gedrag van de
participanten beïnvloedt, dit wordt de experimenter expectancy effect genoemd. Dit kan
bijvoorbeeld optreden omdat de onderzoeker positief reageert op reacties die aansluiten op zijn
hypothese.
Overcoming the crisis
In de sociale psychologie zijn er een aantal ontwikkelingen geweest die over de jaren ervoor gezorgd
hebben dat een aantal van de problemen van de crisis werden verlicht. Onder andere:
Sociale psychologen lieten zien dat ze iets bij konden dragen aan oplossingen voor
belangrijke problemen in het dagelijkse leven, zoals roken, te veel eten, te veel alcohol
drinken en onveilige seks. De sociale psychologie heeft er voor gezorgd dat we snapten
waarom mensen deze patronen ontwikkelden en manieren om deze te veranderen.
De indruk dat sociaal psychologisch onderzoek geen cumulatieve kennis gaf kan oo doordat
de studies niet op de juiste manier werden geanalyseerd. Het kan bijvoorbeeld dat er geen
