Supply Chain Management – Literatuur – Samenvatting
Hoofdstuk 1: Supply Chain Management: de basis
1.1. De noodzaak van supply chain management
Gehele voortbrengingsketens = supply chains
Consumenten willen accurate track & trace informatie.
Het wordt voor algemeen managers én functionele managers steeds belangrijker met andere
organisaties samen te werken in hun streven de klanten sneller, goedkoper en betrouwbaarder te
bedienen dan hun concurrenten.
Ook het streven naar duurzaamheid maakt samenwerking noodzakelijk.
Een supply chain telt meerdere partijen, die er samen voor zorgen dat aan de klantbehoefte
tegemoetgekomen wordt. Veel auteurs geven aan dat er sprake moet zijn van minimaal twee
interfaces, dus van drie zelfstandige organisaties, om van een supply chain te kunnen spreken.
Mentzer e.a. maken in dit kader een onderscheid tussen:
- De korte supply chain, bestaande uit een onderneming, een leverancier en een klant.
- De uitgebreide supply chain, die ook de leveranciers van de leverancier en de klanten van de
klant omvat.
- De ultieme supply chain, die uit alle organisaties bestaat die betrokken zijn bij de ‘upstream
and/or downstream flows of products, services, finances and/or information form the
ultimate supplier to the ultimate customer’.
De pijl richting de eindgebruiker geeft de goederenstroom en de bijbehorende informatiestroom
weer. De pijl in de andere richting geeft de retourgoederenstroom, de informatiestroom en de
geldstroom weer. Tussen oerproducent en leverancier kunnen zich meerdere leveranciers (lees:
fabrikanten en halffabricaten) bevinden. Ook tussen afnemer en eindgebruiker zijn verschillende
schakels (lees: distribuanten) mogelijk.
Value chain
Elke partij koopt producten en/of diensten van derden in, voegt waarde toe en verkoopt zijn
producten en/of diensten vervolgens aan een volgende schakel in de voortbrengingsketen totdat het
product of dienst geconsumeerd wordt. Elke opvolgende partij voegt waarde toe. Die waarde wordt
uiteindelijk door de klant beloond met een vergoeding voor de kosten plus een winstmarge.
Demand chain
In een supply chain draait het allemaal om de behoeftebevrediging van de uiteindelijke afnemer, dus
om de vraag i.p.v. het aanbod.
De term supply chain wordt geassocieerd met een sterk push-bestuurde keten en een productvisie
en de term demand chain met een pull-gestuurde keten en een marketingvisie. In een supply chain
vindt de productie proactief plaats, er wordt geanticipeerd op een te verwachten vraag zonder dat
die vraag al gerealiseerd is. In een demand chain wordt eerst afgewacht wat de vraag is en aan de
hand daarvan wordt bepaald hoeveel geproduceerd moet worden.
Een combinatie van een supply chain en een demand chain representeert het beste de praktijk.
1
,Ketenomkering is een begrip dat vaak in één adem genoemd wordt met het begrip demand chain.
De activiteiten in de supply chain worden bij ketenomkering dus primair bepaald door de vraag van
de klant, en niet door het aanbod. De essentie van ketenomkering: distributie wordt niet langer als
het verlengstuk van productie gezien, maar juist als aanjager daarvan. Bij ketenomkering is de
consument de dirigent van de keten.
1.2. De essentie van supply chain management
Supply chain management is bedrijfsoverstijgend: er zijn meerdere organisaties bij betrokken. De
samenwerking hoeft zich niet te beperken tot de logistiek. Er kan ook op andere vlakken worden
samengewerkt. Denk bijvoorbeeld aan gezamenlijke productontwikkeling.
De kenmerken van supply chain management zijn dus:
1. Bedrijfsoverstijgend;
2. ‘Upstream’ en ‘downstream’;
3. Vrijwillig;
4. Meer dan logistiek;
5. Waardecreatie en kostenreductie;
6. Gericht op prestatie van het geheel;
7. ‘Pie-growing’.
Bedrijfsoverstijgend
Bedrijfskunde richt zich op de integratie binnen een bedrijf. Supply chain management kijkt naar de
integratie van de functionele aandachtsgebieden binnen én tussen verschillende ondernemingen in
een keten.
Gericht op ‘upstream’ en ‘downstream’ relaties
Upstream relaties zijn de relaties met de leveranciers, de leveranciers van de leveranciers enz.
Downstream relaties zijn de relaties met de afnemers, de afnemers van de afnemers enz. We zien
dat vanuit een inkoopvisie de aandacht vaak gericht is op de upstream relaties. En dat wanneer een
marketingvisie wordt gehanteerd, de focus meer op de downstream relaties ligt. Supply chain
management combineert beide visies.
Gebaseerd op vrijwilligheid
Die vrijwilligheid is verbonden aan de onafhankelijkheid van de partijen. We spreken dus niet van
supply chain management wanneer er sprake is van fusies met of overnames van ondernemingen die
voorwaarts of achterwaarts in de productieketen liggen. In dat geval spreken we over respectievelijk
voorwaartse en achterwaartse integratie.
Meer dan logistiek
Het gaat bij supply chain management dus om de coördinatie van activiteiten binnen én tussen
organisaties, waarbij verschillende functionele gebieden zijn betrokken, niet alleen logistiek, maar
ook bv. marketing, productontwikkeling, financiering en customer service.
Gericht op waardecreatie en kostenreductie
Het gaat om effectiviteit (ervoor zorgen dat de klant krijgt waar hij behoefte aan heeft) en efficiëntie
(ervoor zorgen dat daarvoor niet meer middelen worden ingezet dan nodig).
Gericht op prestatie van het geheel
Partijen streven niet uitsluitend hun eigen doelstellingen na.
2
,Pie-growing in plaats van pie-sharing
In de praktijk zullen partijen echter altijd vanuit het perspectief van de eigen onderneming blijven
denken, hoe gedreven ze ook mogen zijn in hun streven naar een betere prestatie van de keten als
geheel.
Powerplay: wees zo machtig mogelijk en leg op grond daarvan de andere partijen in de keten jouw
wil op.
1.3. Voorwaarden voor supply chain management
Een aantal voorwaarden voor supply chain management zijn:
1. Er moet sprake zijn van interne integratie;
2. Ketenpartners moeten elkaar vertrouwen;
3. Er moet klantgericht gedacht worden;
4. ICT-mogelijkheden moeten voldoende benut worden;
5. Er moeten afspraken gemaakt worden over prestatiemeting.
Interne integratie
Eerst bedrijfskunde, dan pas supply chain management.
Vertrouwen
Vloeit voort uit het feit dat supply chain management op vrijwillige basis is. Bedrijven die
samenwerken moeten elkaar vertrouwen om gevoelige informatie met elkaar te kunnen delen.
Klantgericht denken
Ze moeten zich telkens afvragen wat de wensen en de behoeften van de uiteindelijke klant zijn. Zij
hanteren geen ‘one size fits all’ aanpak, maar er is ook voor de differentiatie in de klantbehoeften.
Benutten ICT
Om samen te kunnen werken, moet informatie up-to-date zijn en uitgewisseld kunnen worden. Bij
voorkeur zijn informatiesystemen open en transparant.
Prestatiemeting
Wanneer partijen willen samenwerken zullen ze afspraken moeten maken over de verwachte
prestaties van eenieder.
1.4. Winst door samenwerking
Vanuit supply chain-perspectief is het begrip waarde verbonden aan het belang dat de finale afnemer
of eindconsument aan iets hecht. Hij zal die waarde uitdrukken in het geld dat hij bereid is te betalen,
om het product en/of de dienst in bezit te krijgen. Wij kijken dus naar extra voordelen voor de
consument (customer benefits), waarvoor hij ook bereid is te betalen.
De toegevoegde waarde van een onderneming is de waarde van de producten en/of diensten die
verkocht worden minus de waarde van de producten en/of diensten die ingekocht worden. De
toegevoegde waarde wordt ook wel gedefinieerd als de beloning voor de productiefactoren natuur,
arbeid, kapitaal en ondernemerschap, die worden ingezet om de waarde van de producten en/of
diensten die worden ingekocht, te vergroten tot de waarde van de producten en/of diensten die
worden verkocht.
De winst is het verschil tussen het geld dat afnemers bereid zijn te betalen voor producten en de
kosten, die gemaakt worden om die producten te leveren.
3
, Het verschil, de winst, is dus de beloning voor de vierde productiefactor: ondernemerschap.
Wanneer door samenwerking in een supply chain het belang dat de uiteindelijke afnemers hechten
aan de opgeleverde producten groter wordt (waardoor zij bereid zijn een hogere prijs te betalen), is
er sprake van een samenwerking die tot extra waardecreatie leidt.
Zelfs wanneer de finale afnemers niet bereid zijn meer te betalen voor de geboden producten loont
samenwerking, omdat daarmee de kosten van de productiefactoren natuur, arbeid en kapitaal
omlaag gebracht kunnen worden, waarvoor een groter deel van de toegevoegde waarde tot
uitdrukking komt in de winst.
Het verminderen van de volgende verspillingen door samenwerking in een supply chain:
1. Verspilling door onnodig transport;
2. Verspilling door overproductie en overbodige of overtollige voorraden;
3. Verspilling door overbodige activiteiten;
4. Verspilling door onnodige fouten en controles.
4
