HOOFDSTUK 1
Het ontstaan van de beschavingen in Egypte en Mesopotamië
1.1 Landbouw
Regenlandbou Min. 250 ml regen Iran, Noord-Irak, Door terugval van
w per jaar Noord-Syrië, kust regen een
van Middellandse voedselcrisis.
zee. Klimaatverandering
zorgt voor grote
crisis.
Irrigatielandb Afhankelijk van Egypte Heel effectief,
ouw overstromingen (natuurlijk) en leverde veel op
zuidelijk
Mesopotamië
(kunstmatig,
gebruik van
zaaiploeg)
Zaaiploeg in Mesopotamië: tegelijkertijd zaaien als ploegen. Hierdoor konden
mensen op dezelfde plaats blijven wonen. Er kwamen hier ook specialisten door.
Bronstijd: ontwikkeling van ambtenarenapparaat en een priesterkaste
1.2 Steden
Begin van neolithicum: ontstaan van dorpen. (Jericho rond 7000 v.chr). De
groostste steden rond 4000 v.Chr aan de oevers van grote rivieren (hoogste
voedselproductie)
Belang van de tempel in steden van Mesopotamië. Tempelorganisatie was groot
en had veel grondbezit.
Tempeleconomie rond 3400-3200 v.Chr: behoefte aan het (spijker)schrift.
Hiërogliefenscrift kwam iets later in Egypte.
Het schrift was pictografisch en ideografisch, daarna ook klanken (in Egypte
alleen medeklinkers)
In de steden woonden boeren die dagelijks de stad verlieten om te werken op
hun land.
Sedentaire Na de uitputting van bodem naar een
landbouwers andere plaats
Nomadische Zomer- en wintergebieden, dicht bij de
veetelers nederzettingen
Haat-liefde relatie: sedentairen waren bang voor plunderingen van nomaden,
maar aan de andere kant hadden ze wel elkaars producten nodig.
1.3 Geografische gesteldheid: overeenkomsten en verschillen
Beter water in de Nijl, dus dat is goed voor Egypte. In Mesopotamië was er
verzilting.
,In Egypte is er een hele duidelijke grens tussen cultuurland en woestijn. Door
onbewoonbare woestijn was Egypte niet zo goed bereikbaar. Later pas
buitenlandse invasies. Mesopotamië had voortdurend last van indringers.
In allebei de landen grote continuïteit: In Mesopotamië waren er wel steeds
andere machthebbers maar die pasten zich allemaal aan.
HOOFDSTUK 2
Het derde Millenium v.Chr: de vroege bronstijd
2.1 De indeling van de Egyptische geschiedenis
Door Egyptologen: dynastieën en rijken; deze verdeling stamt uit de 3e eeuw
v.Chr
Moderne indeling in drie rijken:
1. Oude rijk 2600-2150
2. Middenrijk 2000-1800
3. Nieuwe rijk 1550-1100
-> deze werden afgwisselend met tussenperioden van politieke versplintering
1. Late tijd met buitenlandse dynastieën 750-332
2. Eypte daarna pas onafhankelijk vanaf 1922 :')
2.2 Egypte: het Oude Rijk
2600-2150
Daarvoor de vroeg-dynastieke periode (3000-2600)
Eerste en tweede dynastie onder één koning, hiervoor waren er lokale
culturen
Hiërogliefenschrift werd uitgevonden
Onderscheid tussen Beneden-Egypte (de Nijldata) en Boven-Egypte
(ten zuiden daarvan, tot de eerste stroomversnelling)
Oude Rijk
Bouw van grote graven: de piramiden
o Machtsvertoon van de koning
o In de buurt van de hoofdstad Memphis
o Koningschap als goddelijke instelling
o Natuursteen
o Groot organisatietalent (tienduizenden mensten werkten
aan de bouw)
Latere piramiden waren kleiner en gemaakt van baksteen
o Religieuze en autobiografische teksten waren hier
bewaard
Komt ten val doordat de gouwvorsten (provinciehoofden) te machtig
werden
o Koning verloor de macht over de ambtenaren (want die
erfden steeds meer land)
o Gouwvorsten werden regionale koningen
o Overstromingen namen af -> hongersnoden
Dus: regionale versnippering/ecologische druk/crisis in de koninklijke dynastie
2.3 Mesopotamië: Sumer en Akkad
,Beschavingen werden vormgegeven in het derde millennium.
Eerst de Sumeriërs en later de Akkadiërs
Sumeriërs
maakten de steden in het zuiden en het schrift op grote schaal voor
de tempel- en paleisadministratie
Begin aan de wetenschap
o Rekenkunde, sterrenkunde, plantkunde en geneeskunde
o Beroepenlijsten -> arbeidsverdeling
Spijkerschrift
Beschaving verspreide zich over geheel west-Azië
o Kwam niet door militaire expansie
Tweedeling van wereldlijk leider (over het leger) en hogepriester
Paleis en tempel als belangrijkste organisaties -> conflicten, maar ook
presenteerden koningen zich als vertegenwoordigers van de goden en
bouwers van tempels.
Akkadiërs
Komt van de stad Akkad
Koning Sargon de Grote
Geheel Mesopotamië, tot klein-Azië
Semieten
Spijkerschrift in gebruik bij het Akkadische rijk
Ten gronde door lokale opstanden en vreemde invallers vanuit het
Oosten
Sumerische renaissance, 2100-2000
Koningen van de derde dynastie van Ur
Verwoest door Elamieten uit Zuidwest-Iran
Maar toen al verzwakt door indringers vanuit west: Amorieten
o Waren opzoek naar vruchtbare grond
Toenemende droogte door klimaatverandering
2.4 Het einde van het derde millennium
Verwarring en stagnatie voor Egypte en Mesopotamië
Akkadisch werd de spreektaal in Mesopotamië en internationale schrijftaal.
Sumerisch werd niet meer gesproken, alleen functie van geleerde en religieuze
taal.
HOOFDSTUK 3
Het tweede millennium v.Chr
3.1 De middenbronstijd
Egypte: Het Middenrijk en de tweede tussenperiode
Kort voor 2000 v.Chr een gouwvorstendynastie (de elfde) in Thebe: nieuwe
hoofdstad van verenigd Egypte
Koningen van de twaalfde dynastie: ondernemingen in Egypte
Middenrijk:
Bloeiperiode van Eyptische cultuur; literatuur
Aan het eind brokkelde het af en: tweede tussenperiode (1800-1550)
o Buitenlandse overheersers de Hyksos: uit het Levant, in de
Nijldata
, Mesopotamië: de Oud-Assyrische en de Oud-Babylonische tijd
Belangrijkste staten waren Assyrië en Babylonië. De Amorieten hadden hier een
grote bijdragen aan geleverd. Amorieten gaven hun nomadische levenswijze op.
Dialecten van het Akkadisch: Assyrisch en Babylonisch. Spijkerschrift werd als
enige gebruikt.
Noord-Mesopotamië: de stad Assur en het rijk van Samsi-Adad I
Assur maakte eerst deel uit van de rijken van Akkad en Ur en werd rond 2000
v.Chr zelfstandig
Periode van bloei door handelsverkeer
Inzinking rond 1800 maar door Samsi-Adad I weer bloei
Zuid-Mesopotamië: het Oud-Babylonische rijk
Derde dynastie van Ur viel rond 2000 v.Chr. Toen onafhankelijke stadsstaten in
Zuid.
Babylon:
Politieke grootmacht rond 1800
Centrale rol in de Mesopotamische cultuur
Babylonische goden en tradities
Basis gelegd door Amoritische koning Hammurabi
o Wetboek; belangrijk voor sociale geschiedenis
Oud-Babylonische rijk bestond niet tussen 1800 en 1600. rond 1600 geplunderd
door Mursilis I (koning van Oud-Hethiticshe rijk)
Een dynastische van Kassitische oorsprong neemt de macht over.
3.2 De late bronstijd (1600-1200)
Het 'concert der mogendheden'
Mogendheden hielden elkaar in evenwicht. (egypte (nieuwe rijk), Mitanni,
Hethitische rijk, Assyrië en Babylonië). Heersers hielden contact met elkaar via
brieven.
Bloeitijd van de Minoïsche beschaving op Kreta en de Myceense beschaving in
Griekenland.
Opgravingen in Ugarit: sumerische an akkadische kleitabletten, fonetisch
spijkerschrift in de Ugaritische taal.
Nieuwe uitvinding die zich razendsnel verspreidde in 1600: strijdwagen;
aristocratische elite, voor macht handhaven was dit nodig.
Egypte: het Nieuwe Rijk (1550-1100)
Dynastische van Thebaanse gouwvorsten
18e dynastie (1550-1300):
o Farao's
o Imperium, veroveringstochten
o Bekendste: Thutmosis III (1450)
o Gingen naar Nubië vanwege goud
Controle vanuit egypte
Tempels en kunst, godsdienst en schriftcultuur
overgenomen
o Minder directe overheersing in Palestina en Syrië ->
grootst in de kuststeden
Meest uitzonderlijke farao: Achnaton
Wilde van veelgodendom naar één god: zonnegod Aton
Thebes god Amon werd uitgewist
Nieuwe hoofdstad: achet-aton, huidige El-Amarna
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper louisarietveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.