Wat is het recht? (niet 1 definitief antwoord op te geven)
= het geheel van regels of normen dat het maatschappelijk verkeer in banen leidt en een remedie
aandraagt voor de problemen die rijzen wanneer mensen zich niet gedragen overeenkomstig
hetgeen men van elkaar mag verwachten.
= het geheel aan regels dat de samenleving ordent
Wat is het doel van recht?
= het realiseren van een toestand van rust en rechtvaardigheid in de onderlinge betrekking van
mensen.
Moraal = niet afdwingbaar
Recht = afdwingbaar
3 verschillen tussen rechtsregels en morele regels
1. Het recht richt zich, in tegenstelling tot het moraal, niet tot de intentie, maar juist tot de
uitkomst.
bijv. het recht schrijft voor dat je niet mag moorden. Volgens de moraal zou je überhaupt de
gedachten om te moorden niet in je hoofd moeten krijgen.
2. Op het overtreden van het recht rust een sanctie. Bij moraal niet altijd een sanctie
3. Het recht heeft een dwingende werking. Je mag simpelweg een bepaalde daad niet
verrichten volgens het recht. Ook de moraal kent een dwang, maar dit is meer een
gewetensdwang.
Het recht kan men onderverdelen in:
Privaatrecht: regelt de relatie tussen burgers onderling. (horizontale verhouding)
- Personen- en familierecht
- Vermogensrecht
Publiekrecht: regelt de relatie tussen de overheid en burgers. (verticale verhouding)
initiatief tot de handhaving gaat uit van de overheid
- Staatsrecht
- Strafrecht
- bestuursrecht
Het recht vloeit voort uit zogenaamde rechtsbronnen.
1. De wet
- het proces waarbij het recht wordt vastgelegd in wetboeken noem je codificatie
- wet in formele zin
De rechter mag een wet in formele zin niet toetsen aan de Grondwet (art. 120 GW)
- wet in materiële zin
2. De gewoonte
= vaste gedragspatronen
gewoonte wordt recht indien aan 2 vereisten wordt voldaan:
, 1. Herhaling van gedraging
2. De overtuiging dat men zich zo behoort te gedragen als gevolg van een rechtsplicht
3. De rechtspraak
4. Het verdrag
- de dualistische opvatting: deze opvatting gaat ervan uit dat de nationale rechtsorde en de
internationale rechtsorde strikt gescheiden zijn. Internationaal recht (een verdrag) kan een
burger dus niet rechtstreeks binden: hiervoor is omzetting vereist.
- de monistische opvatting: binnen deze opvatting vormen het internationaal recht en het
nationaal recht één systeem
De hierboven 4 genoemde rechtsbronnen behoren tot het positieve recht (= het geheel van regels
dat op een bepaalde tijdstip en binnen een bepaalde gemeenschap van mensen geldt).
Ius positivum: het rechts zoals het geldt
Ius constituendum: het recht zoals we willen dat het zou gelden
4 verschillen tussen gewoonterecht en wettenrecht:
1. De wet is een bewuste schepping terwijl gewoonterecht geleidelijk ontstaat
2. De wet wordt door een hogere, officiële instantie gecreëerd en opgelegd. Dit is niet het geval
bij gewoonterecht
3. De wet is geschreven, de gewoonte behoort tot het ongeschreven recht
4. Gewoonterecht eist, net als rechtersrecht, herhaling voordat het als recht kan worden
aangenomen.
3 verschillen tussen wet en rechtspraak
1. Bij wetten gaat het om algemene voorschriften terwijl de rechter in beginsel concrete
oordelen velt
2. Een wet beoogt vooraf te reguleren met als doel het handhaven van vrede en het
voorkomen van conflicten. De rechter reguleert achteraf en probeert geschillen te
beslechten.
3. Een vonnis van de rechter bindt alleen de procederende partijen. De oordelen zijn geen
objectief recht. de rechter mag zelfs geen algemeen bindende regels vaststellen
Objectief recht (aka positief recht)= het recht als een geheel van regels of normen dat de
samenleving ordent. (samenstel van regels)
subjectief recht = is een door een rechtsregel beschermde aanspraak op andermans gedrag.
bijv. ‘ik heb het recht op levering van de gekochte auto.’
het subjectief recht brengt het objectieve recht tot leven.
Materieel recht = alle wettelijke regels die zien op de inhoud van de rechten en plichten.
bijv. zoals hoe personen zich onderling moeten gedragen en wanneer een bepaalde rechtshandeling
nietig of vernietigbaar is
, Formeel recht (aka procesrecht) = het betreft de wijze waarop materieel recht wordt gehandhaafd.
(het geeft de procedure aan van het recht)
Zutphense waterleiding -arrest:
Mevrouw de vries woonde boven een pakhuis waarin leer werd opgeslagen dat eigendom was van
de heer Nijhof. Door vorst knapte een waterleiding en dreigde het leer beschadigd te raken. De
schade had beperkt kunnen worden door de waterkraan dicht te draaien. De waterkraan bevond zich
in het appartement van de Vries, maar zij weigerde Nijhof toegang tot haar appartement te verlenen.
Hierdoor raakte het leer onherstelbaar beschadigd. Uiteindelijk kon de waterkraan dichtgedraaid
worden, maar toen was het al te laat. Kon de Vries aansprakelijk worden gesteld voor de schade aan
het leer? Zij had immers een groot gedeelte van de schade kunnen voorkomen door tijdig de kraan
dicht te draaien. Deze vraag werd door de rechter ontkennend beantwoord: de wet bood geen
mogelijkheid om de Vries aansprakelijk te kunnen houden.
Dit arrest laat goed zien dat het legisme (=stroming die leert dat de rechter al het recht uit de
wet haalt en dat hij het recht mechanisch moet toepassen) niet altijd het beoogde effect
heeft.
Melk en Water-arrest:
Het arrest Melk en Water is een goed voorbeeld van een geval waarin de rechter rechtscheppend is
opgetreden. In dit arrest is de schulduitsluitingsgrond Afwezigheid van alle schuld voor het eerst
gebruikt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rozemarijnalderden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,42. Je zit daarna nergens aan vast.
