Inleiding staatsrecht
Week 1:
De Nederlandse staat
Staatsrecht = al het geldende recht dat met de inrichting van de staat te maken heeft, de
overheidsorganisatie en haar machtsuitoefening
We spreken van een staat als er een gemeenschap is van mensen op een bepaald
grondgebied, waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent.
→ kenmerken van een staat:
1. Grondgebied met duidelijke grenzen
2. Bevolking: mensen die daartoe behoren vanwege hun afstamming of die op eigen
verzoek de nationaliteit van de staat hebben verkregen
3. Uitoefening macht/gezag
4. Erkenning door andere staten
de staat (overheid) zorgt voor bescherming van de burgers door landsgrenzen te verdedigen
en de orde te handhaven. Daarnaast zorgt het ervoor dat het algemeen belang wordt
gediend
→ = datgene wat in het belang is van de meeste burgers en van de staat als geheel
Bronnen van staatsrecht
Staatsregeling/constitutie = rechtsregels die het staatsgezag en de organisatie van de staat
vastleggen → in NL de Grondwet
Bronnen:
o Statuut voor het Koninkrijk
→ regelt de organisatie van het Koninkrijk en de onderlinge verhoudingen en
samenwerking tussen Nederland en de overzeese delen van het Koninkrijk
o Grondwet
→ regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en de
staatsorganen en de verdeling van staatsmacht
o (organieke) wetten
→ organieke wet = als de grondwet bepaalt dat iets geregeld moet worden in een
wet in formele zin (bijv. de gemeentewet en provinciewet)
o Gewoonterecht
→ als een bepaald gebruik waarvan men vindt dat het juridisch gezien zo hoort, een
zekere tijd voortduurt
o Verdragen en Europese maatregelen
o Jurisprudentie
→ uitspraken van rechters
, Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Gedecentraliseerde eenheidsstaat = de centrale overheid heeft een deel van haar
regelgevende en bestuurlijke taken en bevoegdheden overgedragen aan lagere overheden
Democratische rechtsstaat
Nederlandse staat is democratische rechtsstaat
→ heeft geen betrekking op de staatsvorm of op de (de)centrale wijze waarop de
staatstaken zijn georganiseerd, maar op de verdeling van de macht binnen de staat
→ burgers hebben invloed op de overheid en ook de overheid is aan regels gebonden
→ uitgangspunten:
1. Legaliteitsbeginsel
Overheid mag slechts optreden op grond van algemene regels die democratisch tot
stand zijn gekomen. Dit betekent door een wet in formele zin, art. 81 Gw
2. Trias politica
Scheiding der machten. Bedoeld om machtsmisbruik te voorkomen en ervoor te
zorgen dat niet alle macht bij één persoon ligt
o Wetgevende macht, H3 Gw
→ Staten-Generaal en regering, art. 81 Gw
o Uitvoerende macht, H2 Gw
→ regering
→ Koninklijk Besluit = regering stelt zonder medewerking van de
volksvertegenwoordiging regels vast, dat door de Koning wordt ondertekend
(art. 81 Gw) → AMvB → kan sneller tot stand komen
o Rechtsprekende macht, H6 Gw
→ rechters
→ art. 117 Gw: basis onafhankelijkheid
− Benoemd voor het leven
− Schorsing en ontslag rechter door gerecht van rechterlijke macht
− Wet RO = organieke wet
3. Onafhankelijke rechters
Onpartijdige en onafhankelijke instantie: rechtmatigheidstoets. De rechter toetst het
optreden van beide andere staatsmachten op rechtmatigheid
4. Waarborging grondrechten
Klassieke grondrechten: bescherming tegen de overheid, hier kan je je rechtstreeks
op beroepen
Sociale grondrechten: prestatie van de overheid, de overheid moet juist wel iets
doen
In NL bestaat een systeem van checks and balances = er heerst een zeker machtsevenwicht
→ samenwerking tussen regering en volksvertegenwoordiging bij de totstandkoming van
wetgeving en door mogelijkheden van toezicht en controle bij het openbaar bestuur
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Hanstudent1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.