College 5 Uitzonderlijk geweld en mediaberichtgeving
What makes a homicide newsworthy?
Gekoski, Gray & Adler, 2012
Abstract
Moord is het meest nieuwswaardig van alle misdaden, maar niet alle moorden worden gelijk in de
media gemeld. Kwantitatieve vragenlijsten werden ingevuld door tien Britse journalisten, om de
nieuwswaardigheid van een moord te bepalen. De resultaten laten zien dat, op uitzonderingen na,
moorden met ‘perfecte slachtoffers’, afwijkende moorden, moordenaars op de vlucht, sensationele
elementen en/of seriemoordenaars bijna altijd nieuwswaardig zijn. Moorden met ‘undeserving’
slachtoffers in alledaagse omstandigheden krijgen geen nieuwsaandacht. Moorden krijgen vaak
uitbereide berichtgeving door onvoorspelbare factoren, zoals actuele maatschappelijke problemen of
interesse van bepaalde redacteur.
Introductie
Kwantitatief onderzoek laat zien dat kinderen of ouderen, vrouwelijke slachtoffers, blank (ten
opzichte van kleurlingen of etnische minderheden), slachtoffers met hogere sociale status, meerdere
slachtoffers, geen relatie tussen slachtoffer en dader en vuurwapenmoorden de meeste aandacht
krijgen. Dit omdat deze moorden relatief zeldzaam zijn, maar dit is niet de enige factor die bijdraag
aan nieuwswaardigheid. Daarnaast draagt slachtofferwaardigheid bij aan nieuwswaardigheid, omdat
ook andere factoren de berichtgeving beïnvloedt, zoals culturele context.
Analyse en discussie
Er zijn zes overkoepelende thema’s geïdentificeerd: (1) ‘perfecte’ slachtoffer tegenover ‘undeserving’
slachtoffer, (2) statistische afwijking, (3) moordenaar op de vlucht (4) sensatie, (5) seriemoordenaars
en (6) onvoorspelbare factoren.
Perfecte slachtoffers
• Moorden van degenen wiens leven ‘worthy’ is, zoals onschuldige, zwakke, respectabele
en/of onverwijtbare slachtoffers worden als bijzonder tragisch gezien. Hieronder vallen
kinderen, vrouwen, beroemde mensen en perfecte medeslachtoffers (nabestaanden van
moord, wiens gedrag en kenmerken de nieuwswaardigheid verhogen).
Statistisch afwijkend
• Nieuwswaardigheid kan voortkomen uit relatieve zeldzaamheid of afwijking.
‘Killer at large’
• Moordenaar die op de vlucht is draagt ook bij aan nieuwswaardigheid: een dader die al een
keer heeft gedood, is er een risico op meerdere slachtoffers en wordt gezocht door de
politie.
Sensatie: extreem geweld of brutaliteit
• Moorden die bijzonder gewelddadig zijn, afschuwelijk of schokkend zijn, zijn ook
nieuwswaardig. Waarbij sensatiezucht ook een belangrijke rol speelt. Er zit echter wel een
plafond aan gewelddadigheid, sommige moorden zijn te gewelddadig waardoor ze het
nieuws niet halen.
Seriemoordenaars
• Als er meerdere slachtoffers zijn, verhoogt dit ook de nieuwswaarde. Term ‘meerdere
slachtoffers’ wijst in literatuur naar seriemoordenaars, dit kan gaan om huiselijk geweld,
massamoord of terroristische daden. Seriemoordenaars zijn zowel statistisch afwijkend, vaak
sprake van een ‘ongebruikelijk element’, meerdere medeslachtoffers die in nieuws vertellen
over hun verlies.
Onvoorspelbare factoren
• Moorden die niet voldoen aan bovenstaande factoren, kunnen nog steeds het nieuws halen.
Dit kan komen door bijvoorbeeld persoonlijke interesse of door symbolische of bredere
indicatoren van sociale verandering.
, Media salience and the framing of mass murder in schools: a
comparison of the Columbine and Sandy Hook massacres
Schildkraut & Muschert, 2014
Abstract
Bevindingen geven aan dat hoewel Columbine de precendent schept voor hoe de media over
schietpartijen op scholen praten, de berichtgeving over Sandy Hook een afwijking is van dit model en
mogelijk de manier hervormt waarop deze evenementen worden gedekt in de media.
Introductie
De school shooting in Columbine (1999) wordt beschouwd als een van de grootste nieuwsverhalen van
zijn tijd. Twee seniors doden 12 leerlingen en een leraar en doodden daarna zichzelf.
Sinds het incident, hebben andere schietpartijen plaatsgevonden op scholen, sommigen met meer
slachtoffers, en sommige lijken copycat-misdrijven, maar geen enkele kreeg op een vergelijkbaar niveau
media-aandacht, tot Newtown (Sandy Hook massacres).
De school shooting in Newtown op de Sandy Hook school werd gepleegd door Adam Lanza, hij schoot 20
studenten en 6 leraren dood, waaronder het schoolhoofd. Later werd duidelijk dat hij ook zijn moeder
had gedood. Voor lange tijd is er een focus op de ‘Sandy Hook tragedy’.
Massamoorden, en in bijzonder waar kinderen op scholen bij betrokken zijn, genereren hoge mate van
media-aandacht, omdat publiek feiten van gebeurtenissen wil weten en ook de sociale implicaties en
diepere betekenis van zulke gebeurtenissen.
Dit artikel bespreekt hoe deze tragische gebeurtenissen werden geframed, dat sommige aspecten van
sociale leven ondanks intens debat niet werden veranderd (zoals wapenbeleid in de VS), maar anderen
wel lijken te zijn veranderd (zoals meer slachtoffergerichte karakter van berichtgeving, waardoor focus op
daders afneemt).
Het proces van ‘frame changing’ refereert naar journalistieke praktijk van presenteren van nieuws via
verschillende onderwerpframes gedurende de levensduur van een gebeurtenis. Door voortdurend het
verhaal te kaderen, kunnen media verschillende facetten van verhaal belichten, wat doorgaans resulteert
in nieuwe inhoud en meer interesse van kijkers. Interesse van kijkers vertaalt zich vaak in toename van
dekkingsvolume, wat een belangrijke indicator is voor opvallendheid van bepaald nieuwsbericht.
Literatuurreview
Issue-attention cycle
Issue-attention cycle is ontworpen om uit te leggen hoe gebeurtenissen of sociale problemen worden
geïntroduceerd in media, interesse wekken bij publiek en dan vervagen, terwijl het vervangen wordt door
een nieuw verhaal om aandacht van kijker te trekken. Het opvallende aan een cyclus is dat het zich richt
op één of weinig problemen tegelijkertijd. Publieke perceptie van de meeste crisissen weerspiegelt niet
zozeer veranderingen in werkelijkheid, maar wel de werking van een systematische cyclus van
toenemende publieke belangstelling en vervolgens toenemende verveling van grote problemen.
Cyclus heeft vijf fasen. Eerste is ‘pre-probleemfase’ die optreedt voordat probleem een aanzienlijke
hoeveelheid publieke aandacht krijgt. Volgende fase is combinatie van gealarmeerde ontdekking en
euforisch enthousiasme. Publiek wordt
geïnformeerd over bepaald probleem en
reageert via een verhoogd alarm en vraagt
om oplossing. Tijdens derde fase is besef
van kosten om significante vooruitgang te
boeken. Publiek beseft dat het oplossen
van probleem duur is, wat kan leiden tot
fase 4. In fase 4 is er een graduele
vermindering of verlies van interesse bij
publiek. Cyclus eindigt met post-probleem
fase, waarbij het probleem wordt
vervangen door een ander probleem, met
als gevolg dat eerdere probleem
onopgelost op de achtergrond raakt.
