Samenvatting van alle literatuur die gelezen dient te worden voor het vak Diagnostiek in de klinische praktijk op de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). Jaar 3 bachelor pedagogische wetenschappen. Literatuur is opgedeeld per week.
De specificatie is: kinderen en adolescenten, maar de samenvatting ...
Samenvatting Diagnostiek klinische praktijk kind en adolescent
Week 1
Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg- Luteijn
Hoofdstuk 1: Het diagnostisch proces
Er is weer overeenstemming gekomen over het feit dat een grondige diagnostiek van de problemen
en klachten van de cliënt voorwaarde is voor adequate hulpverlening.
Klinische psychodiagnostiek steunt op drie elementen: theorievorming over de problemen/klachten
en problematische gedragingen, operationalisatie en meting daarvan, en toepassing van relevante
diagnostische methoden. De kwaliteit van deze elementen berust op conceptueel en empirisch
onderzoek.
Stappen van het diagnostisch proces (zie figuur 1.1 blz 19)
Bij aanmelding worden de hulpvraag en aanvraag geanalyseerd. De hulpvraag komt van de cliënt en
de aanvraag van de doorverwijzer, deze hoeven niet hetzelfde te zijn. Ook is er sprake van reflectie
van de diagnosticus (welke vragen duiken op?).
Aan de hand van de vragen die uit deze analyses voortkomen wort er een diagnostisch
scenario opgesteld. Deze bevat een voorlopige theorie over de cliënt, wat zijn de problemen en hoe
kunnen deze worden verklaard?
Deze hypothese wordt getoetst, dit gaat in 5 handelingen. Concrete hypothesen opstellen,
onderzoekinstrument wordt gekozen, wanneer hypothese aannemen/verwerpen, afnemen
instrumenten, en aannemen of verwerpen van de hypothese diagnostische conclusie.
Vijf basisvragen in de klinische psychodiagnostiek
1. Onderkenning (wat zijn de problemen, wat lukt en wat gaat mis?)
2. Verklaring (waarom zijn er problemen en wat houdt ze in stand?)
3. Predictie (hoe zullen de problemen zich in de toekomst verder ontwikkelen?)
4. Indicatie (hoe kunnen de problemen verholpen worden?)
5. Evaluatie (zijn de problemen voldoende verholpen als gevolg van de interventie?)
Bij elke basisvraag is een deel van het kennisbestand (knowledge base) van de
psychologie/pedagogiek relevant.
Onderkenning (wat zijn de problemen, wat lukt en wat gaat mis?)
Inventarisatie en beschrijving
Ordening en categorisering in disfunctionele gedragsclusters of stoornissen
Inschatting ernst van het probleemgedrag
Onderkenning kan plaatsvinden door criterium gericht te meten, normgericht te meten of ipsatief te
meten.
Bij classificatie wordt het klinische beeld ondergebracht bij een type problemen. Dit werkt
volgens het alles of niets principe. Hierdoor ontstaat labeling en dit is de aanleiding tot het vaststellen
van comorbiditeit. Het vergemakkelijkt de communicatie tussen deskundigen. Bij diagnostische
formulering staat daarentegen het individu met zijn eigen unieke klinische beeld centraal. Helpt
therapieplanning, maar empirische ondersteuning ontbreekt soms. Tegelijkertijd onderkent en
verklaart.
Verklaring (waarom zijn er problemen en wat houdt ze in stand?)
Het (deel)probleem
, Condities die het optreden van het probleem verklaren
De relaties tussen de bovenstaande twee in termen van ‘omdat’ en ‘doordat’
De verklaringen kunnen worden ingedeeld volgens:
1. De locus, dit wilt zeggen persoonsgericht of situatiegericht.
2. De aard van controle. Is er sprake van een oorzaak (determinatie) of van een reden
(vrijwillige/intentionele keuze)? Geen dichotomie maar continuüm.
3. Synchrone (tegelijkertijd met het te verklaren gedrag) en diachrone (voorafgaand aan het te
verklaren gedrag) verklaringscondities
4. Inducerende (ontstaan gedragsprobleem) en continuerende (in stand houden
gedragsprobleem) condities
Predictie (hoe zullen de problemen zich in de toekomst verder ontwikkelen?)
Het is een kansuitspraak. De kans bepaald mede het behandelingsvoorstel of het opleggen van
beperkende voorwaarden. De correlatie tussen predictor en het criterium zijn nooit perfect. Daarom
wordt er ook vaan gesproken van inschatten van het risico en niet van prediceren.
Indicatie (hoe kunnen de problemen verholpen worden?)
Dit kan worden gekarakteriseerd als een oriëntatie: Is er hulp nodig, en zo ja, welke hulp?. Het is geen
selectie. De stappen van verklaring en predictie moeten zijn afgerond.Er komen echter nog drie
elementen bij:
1. Kennis over behandelingen en behandelaars.
2. Kennis over het relatieve nut van behandelingen (Meta analyses, outcome studies)
3. Kennis over de aanvaarding van de indicatie door de cliënt.
a. Het cliëntperspectief wordt geëxploreerd en geëxpliciteerd.
b. De diagnosticus verstrekt de cliënt informatie over behandelmethoden, processen en
behandelaars.
c. Verwachtingen en voorkeuren worden vergeleken met wat de diagnosticus nuttig
acht.
d. De cliënt kiest een behandeling uit.
Evaluatie (zijn de problemen voldoende verholpen als gevolg van de interventie?)
Is in de therapie rekening gehouden met de diagnose en het behandelingsvoorstel?
Heeft het proces en de behandeling de verandering van gedrag en beleven bewerkstelligd?
o Is er verandering of is er verandering door de therapie
De diagnostische cyclus
1. Observatie (verzamelen en groeperen van empirisch materiaal waaruit gedachten over de
totstandkoming en het voortduren van probleemgedrag gevormd worden
2. Inductie; formuleren van hypothesen op basis van waarnemingen
3. Deductie; het afleiden van toetsbare voorspellingen uit de hypothesen
a. Operationalisering: bij iedere voorspellingen worden adequate onderzoeksmiddelen
gezocht om de voorspellingen toetsbaar te maken
4. Toetsing
5. Evaluatie
* Is voor wetenschappelijk onderzoek en daarom slechts in rudimentaire vorm terug te vinden in de
psychodiagnostische praktijk
Het diagnostisch proces: van aanmelding tot verslag
,Aanmelding: hierbij worden dossiergegevens benut (eerder onderzoek) en informatie uit andere
bronnen (school, werk)
Analyse van de aanvraag leidt tot informatie over de verwijzer en anderzijds over het type en
de inhoud van de aanvraag
o Informatie over de verwijzer bevat: a) referentiekader van de verwijzer, b)
verduidelijking van de relatie tussen aanvrager en diagnosticus. Dit geeft informatie
over de ernst van de problematiek en de functie van het onderzoek. C) Ook bevat de
informatie over de verwijzer het onderscheid tussen de eigenlijk en de feitelijke
verwijzer en d) verwijzers verschillen in de aard en uitgebreidheid van bevoegdheden
o Type en inhoud van de aanvraag: a) een open of gesloten aanvraag (tweede geval zijn
er geen hypothesen geformuleerd). B) Inhoud van de aanvraag hangt samen met de
setting waaruit de aanvraag voortkomt, c) aanvragen kunnen worden ingedeeld
volgens de vijf basisvragen
o De analyse wordt gesteund door wat de verwijzer al weet over de cliënt en de
analyse helpt om uit te maken of de cliënt zichzelf bij de aanvrager heeft aangemeld.
Analyse van de hulpvraag omvat de exploratie van de belevingswereld van de cliënt.
Reflectie van de diagnosticus
Gewichten toekennen aan verschillende bronnen van informatie voor een klinisch oordeel. Het blijkt
dat toevoegen van gewichten of het verzamelen van veel meer info verbeterd de predictie niet veel.
Bovendien moet de diagnosticus zich bewust zijn van eventuele biases. De reflectie houdt ook in dat
er nieuwe vragen kunnen opkomen over de problematiek. In deze fase wordt veel gebruik gemaakt
van kennis en literatuur.
Diagnostisch scenario
Ordenen van de vragen van de cliënt, aanvrager en diagnosticus. Vanuit hier wordt een eerste
voorlopige theorie over de problematische gedragingen opgesteld. In het diagnostisch onderzoek wat
hierna volgt gaat onderkenning voor verklaring, verklaring vooraf aan predictie en evaluatie.
Het diagnostisch onderzoek: de regulatieve cyclus
1. Hypothesevorming: inductie. Op grond van het diagnostisch scenario worden hypotheses
geformuleerd.
‐ Onderkennend: wat zijn de problemen?
‐ Verklarend: waarom, wat houdt de problemen in stand?
‐ Voorspellend: hoe ontwikkelen de problemen zich?
‐ Indicerend: hoe kunnen de problemen verholpen worden? Behandeling
‐ Evaluerend: zijn de problemen voldoende verholpen?
- Predictief: steunen op empirische kennis over succesvolle predictoren
2. Keuze van de onderzoeksmiddelen: bepaald door aard vraag, psychometrische kwaliteit en
efficiëntieoverwegingen
3. Formulering van toetsbare voorspellingen: Criteria dienen opgesteld te worden waartegen
getoetst wordt. Dit kunnen categorieën uit de DSM zijn.
4. Afname en scoring: interpreteren met behulp van normtabellen. Observatiegegevens zijn ook
belangrijk.
5. Argumentatie: Uitkomsten van de afname en scoring worden gekoppeld aan de hypothesen.
Er wordt rekening gehouden met de psychometrische kwaliteiten en er wordt aan de hand
daarvan een passend gewicht toegekend.
, a. Er kunnen op basis van de resultaten nog nieuwe hypothesen naar voren komen.
b. Eindproduct is een samenvattend beeld geven waarin uitkomsten met elkaar
geïntegreerd worden.
6. Verslag: bevat de resultaten van het diagnostisch onderzoek voor de verwijzer.
a. Het verslag en de mondelinge toelichting vormen het pièce de résistance waarop de
diagnosticus beoordeeld wordt en is het het document waar beslissingen op
gefundeerd zijn.
i. Alle conclusies van het onderzoek beargumenteren
ii. Effectieve communicatie over de cliënt
Diagnose behandel combinaties (DBC’s)
Het idee is dat een patiënt op efficiënte wijze gediagnosticeerd wordt en dat er vervolgens een
protocollaire behandeling plaats vind die bij voorkeur evidence based is en uiteraard past bij de
gestelde diagnose
Kanttekeningen bij deze werkwijze zijn:
Er zijn veel cliënten met meerdere klachten en problemen.
Sommige cliënten hebben niet een duidelijk omschreven klacht of probleem
Binnen een gespecialiseerde afdeling is men vooral gericht op bijbehorende klachten, andere
stoornissen kunnen over het hoofd worden gezien
Er wordt een interactie verondersteld tussen een diagnose en behandeling: dit onderzoek is
schaars
Vaak onvoldoende tijd voor uitvoerig onderzoek naar oorzaken van klachten of problemen
Conclusie: Klinische diagnostiek bestaat uit een weloverwogen en getoetst oordeel uitgaande van
een theorie die de diagnosticus heeft opgesteld na grondige analyse van de aanmelding en een
uitgebreide exploratie van de klachten en levensomstandigheden van de cliënt.
Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg Luteijn
Hoofdstuk 3: Het gesprek
De plaats en functie van het gesprek in de diagnostische cyclus
Het belangrijkste doel van het gesprek is informatieverzameling (om antwoord te kunnen geven op de
vraag waar de cliënt zich mee meldt). Minstens zo belangrijk is het relationele doel: een goed
professionele werkrelatie opbouwen. Meestal volgt na een 45 tot 60 minuten gesprek een verslag dat
wordt besproken in het intakeoverleg of indicatieberaad (in dit overleg zitten behandelaars vanuit
een verschillende achtergrond).
Nadeel van deze werkwijze is dat er teveel nadruk komt op het verzamelen van informatie en te
weinig op de relationele en motiverende aspect van de indicatiestelling.
Nieuwe varianten tegen dit nadeel:
Intaker mag zelf beslissen of er nog een of twee extra gesprekken nodig zijn.
Vijfgesprekkenmodel: voor cliënten die lijden aan relatief duidelijk omschreven en
afgebakende problemen die naar verwachting met een beperkt aantal gesprekken opgelost
kunnen worden. Intake en behandeling zijn nauw aan elkaar gekoppeld.
Voorwaarden voor het gesprek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimstarreveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
