Samenvatting
Samenvatting Cursus 11 19e eeuw Laagland Nederlands
Samenvatting over cursus 11, het gaat over de 19e eeuw, komt uit het boek Laagland van het vak Nederlands. Handig om te gebruiken tijdens het leren.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting cursus 11: negentiende eeuwHistorische context
Na de nederlaag van Napoleon in 1815 streefde men in Europa naar het herstel van de
politieke situatie van voor de Franse Revolutie. Er kwamen revoluties en het nationalisme en
imperialisme bepaalden de belangrijkste politieke ontwikkelingen. Het nationalisme streeft
naar eenwording en hecht veel waarde aan het verleden van eigen volk en volkskarakter.
Het was een fase in de totstandkoming van moderne eenheidsstaten. Rond 1870 kwam ook
het imperialisme op. Europese landen streefden naar gebieds- en machtsuitbreiding in de
koloniën, die geëxploiteerd werden vanwege de grondstoffen voor de industrie in Europa.
De negentiende eeuw was de eeuw van de rijke burgerij, de bourgeoisie, die in grote huizen
woonde vol luxegoederen en kunst. Door de industrialisatie en het kapitalisme ontstonden
nieuwe arbeidsvormen, waarbij arbeiders als afhankelijke loonarbeiders in dienst waren van
ondernemers. Door de industrialisatie groeiden steden uit tot metropolen, waar grote
groepen mensen anoniem, als vreemden van elkaar, opgingen in de massa.
Na Napoleons nederlaag werden de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden herenigd in een
koninkrijk onder koning Willem I, maar dit hield door grote meningsverschillen niet lang
stand. Na de Junirevolutie in 1830 kwamen de Belgen in opstand voor onafhankelijkheid. In
1839 werd het Zuiden als het zelfstandige koninkrijk België erkend. In het revolutiejaar 1848
stemde koning Willem II in met een nieuwe grondwet die door de liberaal Johan Rudolf
Thorbecke was opgesteld. Nederland werd een parlementaire democratie, waarin ministers
verantwoording moesten afleggen tegenover de Staten-Generaal. De politieke macht lag
toen bij de welgestelde burgerij, maar dit veranderde toen de liberalen hun macht verloren
en protestantse antirevolutionairen, katholieken en socialisten zich politiek gingen
organiseren. Na de verkiezingen van 1887 kwam de macht meer bij de bescheiden burgerij
te liggen. Door de bevrijding van Napoleon en de afscheiding van België werd het nationaal
gevoel in Nederland gestimuleerd, met als belangrijkste eigenschappen huiselijkheid,
godsdienstigheid, vaderlandsliefde en vrijheidsverlangen.
De in 1824 opgerichte Nederlandse Handelmaatschappij zorgde voor de handel met Indië
(Indonesië). In de koloniën moest een vijfde deel van de grond bebouwd worden met door
het gouvernement bepaalde producten. Dit waren de producten waar in Nederland
behoefte aan was.
Nederland veranderde in de negentiende eeuw van een vooral agrarische maatschappij in
een geïndustrialiseerde maatschappij, gekenmerkt door een toenemende verstedelijking en
de verzwakking van regionale bindingen. De moderniteit brak door met positieve en
negatieve gevolgen: nieuwe transportmethoden en de trek van mensen naar de stad, waar
de verpaupering groot was. Het zorgde er ook voor dat de lage burgerij meer politieke en
sociale bewustwording kregen. Als gevolg van de grootindustrie nam het individualisme, de
mate waarin mensen op zichzelf teruggeworpen zijn, toe. In de stedelijke gebieden kwam de
massacultuur tot ontwikkeling, gericht op amusement en ontspanning. Het was in Nederland
toen belangrijk om je plaats in de samenleving te kennen. Belangrijke normen en waarden
van de burgerlijke ideologie waren eer, deugdzaamheid, respect voor gezag en godsdienst
als hoogste goed, maar door de modernisering nam ook de ontkerkelijking toe. Als reactie
hierop werd het geloof verstevigt door de verzuiling. Katholieken en protestanten gingen het
, dagelijks leven in eigen kringen organiseren, het was een vorm van emancipatie. Ook kwam
eind negentiende eeuw het feminisme op. Onder leiding van Aletta Jacobs gingen vrouwen
gelijke rechte rechten opeisen zoals recht op betaald arbeid en kiesrecht.
Culturele context
Volgens het materialisme bepalen de materiële en economische omstandigheden het
bestaan van de mens. Karl Marx stelde in zijn Communistisch Manifest dat de economie
bepalend is voor het hele leven. Volgens hem leidden arbeidsdeling en het ontstaan van
eigendom tot de vervreemding van de mens. Hij wees op de maatschappelijke tweedeling in
loonarbeiders (het proletariaat) en de bourgeoisie (het kapitaal). Zijn opvattingen speelden
een belangrijke rol in het socialisme en de arbeidersbeweging. De Fransman Auguste Comte
was de grondlegger van het positivisme. Hierin was het feitelijke dat wat men door
experimenten kon bewijzen. Feiten dienden geordend en wetmatigheden moesten
opgesteld worden. De werkelijkheid zou dan te begrijpen, te beheersen en te sturen zijn.
Andere filosofen reageerden op wat wij als de crisis van de burgerlijke mens beschouwden:
de vervreemding en anonimiteit in de massa. Friedrich Nietzsche zag zichzelf als vernietiger
van alle zekerheden. Volgens hem waren waarheden illusies, waarvan de mensen vergeten
waren dat het illusies waren. Hier kon alleen een einde aan gemaakt worden door de
Uebermensch: hij die bevrijd was van conventies en gegeven waarden. Dit is de mens die zijn
vervreemde leven achter zich kan laten. Voorwaarde daartoe was een radicale afwending
van alle bestaande waarden en omverwerping van vastgeroeste vooroordelen. De
natuurwetenschappen streefden juist naar het vaststellen van wetmatigheden. Dit streven
kwam vooral naar voren in de natuurkunde en in de biologie, waar Charles Darwin met The
Origins of Species de grondlegger van de evolutietheorie werd. Wetenschappers streefden
ernaar om causale verbanden van oorzaak een gevolg te kunnen benoemen.
In de negentiende eeuw werd kunst niet langer in opdracht gemaakt, maar was het een
koopwaar. Kunstenaars waren daardoor vrij in stijl- en onderwerpkeuze. Er kwam een
tweedeling de groep van kunstenaars: zij die zich aanpasten aan de smaak en voorkeur van
het publiek en kunstenaars die kozen voor artistieke vrijheid en zich keerden tegen de smaak
van het grote publiek. Die kunstenaren kwamen nu tegenover de burgerij te staan, als een
antiburger. De functie van kunst veranderde ook door de uitvinding van de fotografie. De
functie van werkelijkheidsweergave van kunst verdween, waardoor de kunstenaar
uitgedaagd werd om iets heel anders te doen en de moderne kunst ontstond. Vincent van
Gogh was een wegbereider van de moderne kunst.
Voor een romantische kunstenaar was kunst de expressie van de eigen gevoelens. Een
kunstenaar moest doorleefd en doorvoeld zijn gevoel en emoties uiten. Een romantische
kunstenaar vrijheidsdrang, waardoor hij brak met voorgeschreven regels in de kunst. Regels
waren belemmerend voor de expressie van gevoelens. Schilders als Eugène Delacroix en
Théodore Géricault maakten schilderijen vol beweging en dynamiek. Kenmerkend voor de
romantiek was verder de persoonlijkheidscultus. De kunstenaar beschouwde zichzelf als de
‘ziener’ die in staat was zich zeer persoonlijk en origineel uit te drukken. De romanticus
leefde in onvrede met de hem omringende werkelijkheid. Hij leed aan Sehnsucht, een
verlangen dat in het leven zelf niet te bevredigen was dat voortkwam uit de kloof tussen
ideaal en werkelijkheid. Gevolgen hiervan waren het romantisch lijden (de Weltschmerz) en
melancholie. De onvrede kon ook door een eigentijdse maatschappelijke situatie veroozaakt
worden. Sommige kunstenaars toonden engagement, ze namen een maatschappijbetrokken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sjontwiet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen