100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop (uitgebreide collegeaantekeningen) €3,99
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Universiteit Leiden (UL)
  4.  
  5. Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop (6478KMISH)

College aantekeningen

Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop (uitgebreide collegeaantekeningen)

7 beoordelingen
 41 keer verkocht

Uitgebreide uitwerking van college 1 t/m 9 van het vak 'Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop; een introductie' ().

Voorbeeld 4 van de 52  pagina's

Document informatie

  • 24 oktober 2019
  • 52
  • 2019/2020
  • College aantekeningen
  • Onbekend
  • Alle colleges

Onderwerpen

Gekoppeld boek

book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:

Meer samenvattingen voor studieboek

Alles voor dit studieboek (10)

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (14)

7  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: MQ1998 • 2 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: lisetteneuteboom • 3 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: chayavannee • 4 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: kimberleyt • 5 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: annelaurammn • 5 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: juliaohr98 • 5 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: bowievanleeuwen • 5 jaar geleden

Verkoper

avatar-seller
jacobineg

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop; een
introductie

College 1: Geschiedenis en definities
Waarom is kindermishandeling belangrijk?
Kindermishandeling kan veel gevolgen hebben voor slachtoffers:
- Verhoogde kans op psychische problemen en psychopathologie
- Verhoogde kans op lichamelijke problemen
- Verhoogde kans op problemen in de opvoeding van eigen kinderen
Op deze gevolgen gaan we in dit vak niet echt in. Een andere reden van de staat is het kostenplaatje
dat met kindermishandeling samenhangt. Het kost de staat 965 miljoen euro als je alle directe kosten
(medische zorg, jeugdhulpverlening, justitiële zorg (gezinsvoogdij, OTS, RvdK) en politie, rechterlijke
macht, onderwijs, overheden) en indirecte kosten (speciaal onderwijs, medische zorg op lange
termijn, (jeugd)criminaliteit en verminderde economische productiviteit) meeneemt.

Geschiedenis van kindermishandeling
• Er is niet heel veel oud bewijs van gevallen van kindermishandeling, maar er is een Egyptisch
skeletje gevonden van ongeveer 2000 jaar oud met allerlei botbreuken van verschillende tijden
en op rare plekken waar je niet zomaar op valt. Er wordt geschat dat het een kindje van rond de
2-3 jaar was. De botten en haren waren daarnaast ook in slechte staat, waaraan je ziet dat het
kind waarschijnlijk ondervoed was.
• Een casus die heel belangrijk is geweest voor hoe we naar kindermishandeling kijken is de Mary
Ellen Wilson casus (1874). Dit meisje werd heel erg mishandeld door haar pleegmoeder,
compleet geïsoleerd en ze had geen bed, maar sliep op de grond. Een sociale werker uit de kerk
vond dat ze er iets mee moest, maar er was nog helemaal geen instantie waar je toen naar toe
kon. Uiteindelijk is ze naar de Society for the Prevention of Cruelty to Animals gegaan. Hierdoor
werd dit de eerste rechtszaak over kindermishandeling en de pleegmoeder kreeg een jaar
gevangenisstraf. Dit heeft verder geleid tot de oprichting van de Society for the Prevention of
Cruelty to Children in 1875.
• Ook in Nederland was er eerder een organisatie voor dierenbescherming. Pas in 1899 kwam er
een bond Kinderbescherming. Men vond dat ouders zelf verantwoordelijk waren voor de
opvoeding en dat de staat zich daar niet mee moest bemoeien.

The Battered-Child Syndrome
• Kempe was een kinderarts en hij heeft in 1962 een paper gepubliceerd over het Battered Child
Syndrome. Zijn definitie van kindermishandeling was: Clinical condition with diagnosable medical
and physical symptoms resulting from deliberate physical assault. Deze paper heeft gezorgd voor
een hele grote omslag, waardoor het onderwerp kindermishandeling op de kaart kwam staan in
de maatschappij. Er kwamen in die tijd ook röntgenapparaten waarmee men hele specifieke
foto’s kon maken van botbreuken. Als men op verschillende, rare plekken in het lichaam
botbreuken zag, kon men beter zien dat het niet klopten wat ouders zeiden, maar dat er
waarschijnlijk sprake was van kindermishandeling.
• Artsen waren in die tijd in het algemeen niet geneigd om vragen te stellen aan ouders en ze
zagen het ook niet als hun taak om dat te doen. Volgens Kempe moest dit echter wel gebeuren,
ook al was het niet de expertise van de arts. Denk hierbij aan vragen als: hoe gaat het
disciplineren? Hoe vaak is dit nodig? Hoe gaat het met eten van kinderen? Het gaat vaak over
hele jonge kinderen, die dit zelf niet kunnen aangeven.
• De reactie op Kempes onderzoek was niet positief. De artsen wilden de informatie niet geloven
en het heeft lang geduurd voordat dit wel lukte. Eind jaren ’60 was er wel een meldcode in de VS
waar Kempe vandaan kwam.

1

, ➢ Oefenvraag: wat is the Battered-Child Syndrome?

Definitie kindermishandeling
De definitie van Kempe is niet helemaal volledig. Hij heeft het bijv. alleen over het fysieke aspect van
kindermishandeling. Dit kreeg eerst de meeste aandacht, omdat het ook het meest zichtbare is. De
huidige definitie uit de Jeugdwet is als volgt: “Kindermishandeling is elke vorm van voor een
minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de
ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of
van onvrijheid staat (bijv. leraar of oom), actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt
berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch
letsel.” (Zie voor specifieke definities en beschrijvingen de Appendix bij dit college.) Vanuit welk
perspectief je kijkt, maakt ook uit voor welke definitie je gebruikt:
- Medisch: Is er fysiek letsel?
- Juridisch: Is er sprake van schade?
- Sociologisch: Geldt overal en altijd dezelfde definitie? Dat een IPad voor een kleuter door
sommigen als kindermishandeling wordt beschouwd, is hier een voorbeeld van.
- Ecologisch: Welke factoren spelen een rol? Dit is heel complex, omdat er heel veel factoren
zijn.
Daarnaast maakt het ontwikkelingsniveau van het kind veel uit voor wat je definieert als
mishandeling en voor wat de gevolgen zijn (Cicchetti: Developmental Psychopathology). Als je een
kind van 15 jaar ’s avonds alleen thuislaat, is dat geen kindermishandeling, maar bij een kind van 2
jaar is dat niet normaal. En bij een jong kind kun je eerder als gevolg van kindermishandeling
verwachten dat de taal stagneert of dat het weer gaat bedplassen. Bij iemand in de puberteit kun je
misschien eerder verwachten dat iemand verkeerde vrienden krijgt of externaliserend gedrag gaat
vertonen.

Verschillende typen kindermishandeling
1. Omission: is het nalaten van iets. Hieronder vallen fysieke verwaarlozing, emotionele
verwaarlozing en verwaarlozing van het onderwijs: een leerplichtig kind thuislaten of de
middelen niet faciliteren. Dit valt ook wel onder emotionele verwaarlozing.
2. Commission: het actief schade toebrengen. Hieronder vallen fysieke, seksuele en emotionele
mishandeling.

Seksueel misbruik
“Alle seksuele aanrakingen die een volwassene een kind opdringt (van toekijken naar anderen die
seksuele handelingen uitvoeren tot betasting en verkrachting). Door het lichamelijke of relationele
overwicht, de emotionele druk, of door dwang en geweld van de volwassene kan het kind die
aanrakingen niet weigeren.” In 9 van de 10 gevallen vindt seksueel misbruik buiten gezinnen plaats in
tegenstelling tot andere vormen van mishandeling. Als het binnenshuis gebeurt, noemen we het
incest.

Fysieke mishandeling
“Alle vormen van lichamelijk geweld tegen het kind, zoals slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben,
het toebrengen van brandwonden of het kind laten vallen. Bijzondere vormen zijn het shaken-
babysyndroom, Münchhausen-by-proxysyndroom, en meisjesbesnijdenis.” Bij het Münchhausen-by-
proxysyndroom doet de ouder alsof het kind ziek is om zo aandacht te krijgen van de artsen. Ze
kunnen dingen verzinnen of ook echt schade toebrengen aan het kind. Het wordt ook wel Pediatric
Condition Falsification (PCF) en Factitious Disorder by Proxy (FDP) genoemd. Dit syndroom is heel
moeilijk aan te tonen, helemaal wanneer er geen oorzaak van een probleem wordt gevonden.
Daarom worden ouders hier soms onterecht van beschuldigd.



2

,Shaken Baby Syndrome
Ook wel het Abusive Head Trauma of Inflicted Traumatic Brain Injury (ITBI) genoemd. De baby wordt
door elkaar geschud waardoor het hersen- en hoofdbeschadiging oploopt. 10 seconden schudden,
kan al heel schadelijk zijn. Het gaat hierbij om kinderen onder de 2 jaar, maar de meeste baby’s met
dit syndroom zijn jonger dan 6 maanden. Vaak gebeurt het in extreme gevallen uit onmacht van de
ouders, omdat ze zich geen raad meer weten.

Pedagogische tik
• De pedagogische tik wordt echt gegeven als straf, dus het is niet even een tikje geven als iemand
iets niet mag aanraken. Bakker geeft in de Volkskrant (2014) aan dat we niet zo moeilijk moeten
doen over de pedagogische tik, maar dat het voor jonge kinderen belangrijk is om grenzen te
leren accepteren. Ze moeten worden beschermd tegen gevaren en ze moeten leren dat ze niet
altijd hun zin krijgen.
• Jurriaans (gespecialiseerd is in opvoeding) was het hier absoluut niet mee eens. Zij reageerde dat
de pedagogische tik geen effectieve manier van straffen is, want wat leert een kind ervan? Dat
slaan soms geoorloofd is om een ander te laten doen wat je wilt?
• Er zijn verschillende meningen over dat fysiek straffen verboden moet worden. Door fysiek
straffen bereik je niks behalve dat het kind angstig wordt; belonen is al genoeg. Uitleggen
waarom een kind iets verkeerd doet, is ook een disciplineringsmethode. Het is niet legaal om
volwassenen te slaan, waarom dan wel om kinderen te slaan? Het hangt misschien ook van het
kind af hoe het met fysiek straffen omgaat (of het dus bijv. angstig wordt).

Nederlandse wetgeving
“Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het
geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de
ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders
geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe.” In Nederland
is het dus verboden om een pedagogische tik te geven sinds 2007.

Fysiek straffen
• In Finland is het sinds 1989 al verboden om fysiek te straffen. In een onderzoek wordt gekeken of
er daarna ook echt minder fysiek gestraft werd bij de twee leeftijdsgroepen na het verbod. Je ziet
dat slaan, trekken aan haar en slaan met een object significant is afgenomen na de invoering van
de wet. Dit geldt alleen niet voor trekken aan oor. Daarnaast werd er gevonden dat er bij mensen
die fysiek gestraft waren meer sprake was van alcohol, depressie, psychische problemen,
schizotypische persoonlijkheid, echtscheidingen en suïcidepogingen. Het is niet altijd even
duidelijk hoe sterk deze effecten zijn, maar er is in ieder geval een trend.
• Gershoff is heel sterk in haar conclusie tegen fysiek straffen. Zij heeft een meta-analyse gedaan,
waarbij de studies allemaal keken naar slaan en fysieke mishandeling. Uit de meeste
onderzoeken kwam hieruit een nadelig effect voor kinderen, maar niet alle verschillende
onderzoeken gaven hetzelfde resultaat. Als alle resultaten worden samengevoegd, blijkt dat
slaan en fysieke mishandeling niet significant van elkaar verschillen. Het heeft wel allebei een
negatief effect op de ontwikkeling van kinderen. Gershoff ziet slaan en fysieke mishandeling ook
als een soort continuüm, waarbij de twee soms heel dicht bij elkaar kunnen liggen en moeilijk te
onderscheiden zijn.
• Kortom, fysiek straffen is beangstigend en niet effectief. Uitleggen wat het kind fout heeft
gedaan of iets anders gebruiken om te disciplineren, is beter. Het leidt daarnaast tot meer
probleemgedrag, minder gehoorzaamheid en op de langere termijn tot meer psychische
problemen en criminaliteit. Daarnaast verhoogt het het risico op mishandeling. Het is echter niet
zo dat als je één keer een tik hebt gehad, je dan ook probleemgedrag ontwikkelt, maar het is een
trend waarbij de kans groter wordt. Als het stelselmatig wordt toegepast, is er een vergrote kans.


3

, ➢ Oefenvraag: Wat waren de belangrijkste resultaten van de meta-analyse van Gershoff et al.
over de effecten van slaan en fysieke mishandeling? Welke conclusies kun je hieraan
verbinden?

Emotionele mishandeling
“Van psychische of emotionele mishandeling is sprake wanneer ouders of andere opvoeders met hun
houding en hun gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind. Ze schelden het kind
regelmatig uit, laten het kind zich minderwaardig voelen of maken het kind opzettelijk bang.”

Emotionele verwaarlozing
“Bij psychische of emotionele verwaarlozing schieten de ouders of opvoeders doorlopend tekort in
het geven van positieve aandacht aan het kind. Daarmee negeren ze structureel de basale behoeften
van het kind aan liefde, warmte, geborgenheid en steun.” Hierbij is vooral het structurele van belang,
want iedere ouder heeft wel eens een moment waarop het even met iets anders bezig is.

Emotionele mishandeling en verwaarlozing
Glaser (2002) heeft een soort framework geschetst, omdat er bij emotionele mishandeling en
verwaarlozing minder concrete gedragingen te noemen zijn dan bij fysieke mishandeling. De criteria
zijn:
- Het is geen gebeurtenis, maar iets wat de ouder-kindrelatie beschrijft.
- De interacties doordringen of karakteriseren de relatie.
- De interacties zijn (potentieel) schadelijk voor de ontwikkeling en gezondheid van het kind.
- Er hoeft geen sprake te zijn van fysiek contact en het kan gaan om omission en commission.

Framework
1. Een kind is een persoon die bestaat. Schadelijk is dan emotionele onbeschikbaarheid,
onverantwoordelijkheid en verwaarlozing (ongevoeligheid van ouders). Als je als ouder veel
psychische problemen hebt, kan het bijv. moeilijk zijn om aandacht te geven aan een kind.
2. Een kind is een kind met zijn of haar eigen kenmerken. Schadelijk zijn dan negatieve en
verkeerde attributies van ouders over het gedrag van hun kind (je vijandig gedragen, denigreren
en afwijzen alsof het kind dit verdiend heeft). Een ‘normale’ ouder denkt bij vervelend gedrag
van zijn kind bijv. dat het toe is aan zijn slaapje, terwijl een mishandelende ouder denkt dat het
kind zich zo gedraagt om hem te pesten. Dit kan ook leiden tot vijandig gedrag van de ouder.
3. Een kind is kwetsbaar, afhankelijk en ontwikkelt zich snel. Schadelijk zijn dan ongepaste of
inconsistente interacties met het kind (te hoge verwachtingen, overbeschermend/exploratie
belemmeren en blootstelling aan verwarrende of traumatische gebeurtenissen). Het gedrag van
de ouder moet passend zijn bij de leeftijd. Een voorbeeld is dat een depressieve moeder tegen
haar kind van 6 jaar zegt dat ze het leven niet meer ziet zitten. Het kan juist ook de andere kant
op gaan naar een overbeschermende moeder. Dan wordt het pas kindermishandeling als dit
belemmerend is.
4. Een kind is een individu die eigen gevoelens, gedachten en percepties heeft. Schadelijk is het dan
dat ouders er niet in slagen om de individualiteit en psychologische grenzen van hun kind te
herkennen of erkennen (kind gebruiken voor de vervulling van je eigen psychologische behoeftes
en onvermogen om onderscheid te maken tussen het kind en jezelf). Dus als ouders bijvoorbeeld
zo bezig zijn met hun vechtscheiding dat ze niet meer bedenken dat hun kind ook een eigen
mening heeft.
5. Een kind is een sociaal wezen dat steeds meer sociale interacties aangaat in zijn of haar eigen
sociale context. Schadelijk is het dan als het ouders niet lukt om hun kinderen te stimuleren in
sociale interacties (verkeerde socialisatie promoten en psychologische verwaarlozing). Als een
ouder een kind bijv. betrekt in criminele activiteiten valt dat onder deze vorm.



4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jacobineg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis
€3,99  41x  verkocht
  • (7)
In winkelwagen
Toegevoegd