WEEK 1 – INTRODUCTIE, DOORWERKING EN EU-WERKNEMERSBEGRIP
LITERATUUR
HOOFDSTUK 1: EUROPEES ARBEIDSRECHT – EEN INLEIDING
Ontwikkeling sociaal beleid:
Tijdlijn:
EEG-verdrag 1957
Doorstelling: economische vooruitgang door gemeenschappelijke markt. Werknemers
moeten overal aan de slag kunnen in lidstaten. Gevolg: vrij verkeer van werknemers.
Sociale beleidsmaatregelen jaren 70
Oorzaken:
● Economische recessie
● Ongelijkheid qua werkgelegenheid en welvaartsniveau binnen Gemeenschap
● Economische ontwikkelingen en sociale vooruitgang niet altijd hand in hand
● · Meer grensoverschrijdend werken
Reactie EC: Sociale actieprogramma’s
Defrenne arrest: Dubbele doelstelling. Niet alleen economische maar ook sociale
vooruitgang garanderen.
Jaren 90
Probleem: lidstaten nemen beperkt sociale beleidsmaatregelen aan.
Gevolg: trage vooruitgang door eis van unanimiteit.
Oplossingen:
● Grondslagtrucs > juridische techniek om te zorgen dat je met gewone meerderheid
mag beslissen. Bijv. abreidstijdenrichtlijn <> veiligheid.
● Overeenkomst tussen willigen. → Two speed Europe
○ Nadelen:
■ Als je meer bescherming biedt dan ander, wordt produceren duurder.
■ Je komt in tot bindende regels in alle landen
● Opt-out bepaling:
○ We doen mee met 95%, maar niet met de laatste 5%.
● Koehandel (het een inruilen tegen het ander)
Einde Two Speed Europe maakte plaats voor Titel X VWEU (sociale politiek). Betrof beleid
om de in art. 151 VWEU genoemde doelstellingen te realiseren.
,Art. 153 VWEU betreft regelingsbevoegdheid van de Unie. Bijv. veiligheid, gezondheid
van werknemers, gelijkheid man vrouw etc.
Zo ook beperkingen hierop:
● Financiele beperkingen sociale sekerheidsstelsel: Het mag niet tegen fundamentele
beginselen van sociale zekerheid heen gaan.
● Richtlijn mag een staat niet beperken een hogere maat van bescherming te bieden.
Richtlijn heeft een minimum karakter.
● Subsidariteit / Evenredigheid: is EU regelgeving een geschikt en noodzakelijk
middel, of kan je het beter aan lidstaten overlaten.
● Art. 45 lid 4 VWEU = vrij verkeer van werknemers geldt niet voor mensen in
overheidsdienst. Twijfel of richtlijn op hele overheid van toepassing is.
● Art. 153 lid 5 VWEU = Niet van toepassing op beloning, recht van vereniging,
stakingsrecht of recht tot uitsluiting
○ Hier moet Europa vanaf blijven. Daar zijn de vakbonden en
werknemersverenigingen voor om over te onderhandelen.
Verdrag van Maastricht
● Introductie Europees burgerschap (art. 20-25 VWEU)
àimpliceert dat het Europese Unie recht niet alleen relevant is voor economisch
actieve personen (werknemers en zelfstandigen), maar ook voor anderen. Toont aan
dat er niet alleen maar economische doelstellingen zijn.
● Legaliteitsbeginsel (art. 5 lid 3 VEU) = EU mag alleen wetgevend optreden indien
en voor zover de doelstellingen van het overwogen optreden niet voldoende door de
lidstaten kunnen worden verwezenlijkt.
● Probleem: landen terughoudend sociale beleidsmaatregelen te nemen. Vrees voor
nadeligheid concurrentiekracht.
○ Alternatief: Open Methode van Coördinatie (OMC) (soft law) à focus op
gedeeltelijk harmoniseren van onderdelen arbeidsrecht via EU-richtlijnen.
Ruimer. Lidstaten krijgen van EC richtsnoeren om doelstellingen van het
beleid te bereiken.
Ontwikkelingen vanaf 2000
● Nieuwe lidstaten moeten gehele acquis communautair overnemen: wetgeving,
rechtshandelingen, jurisprudentie van EU. Ook recht om mee te stemmen.
● Spanning omtrent Detachering. Onduidelijk welk deel van arbeidswetgeving van het
gastland ze moesten naleven.
● Laval-arrest: beperking stakingsrecht. Mogelijk dat economische criteria grote rol
spelen bij deze beperking.
● 2008 Economische crisis >> bezuinigingen.
● 2017 EC doet aanbevelingen: Europese pijler van sociale rechten.
○ 20 beginselen die essentieel zijn voor eerlijke en goed functionerende
arbeidsmarkten en sociale zekerheidsstelsels.
● Handvest van de grondrechten van de EU (Nice 2000)
○ Primair: bevestiging al bestaande Europese waardenstelsel. Geen ieuwe
rechten.
, ● Europese Grondwet en Handvest van de grondrechten van de EU (Lissabon 2009)
○ Europese Grondwet niet gehaald door referenda.
○ Art. 6 lid 1 VEU: Handvest heeft dezelfde waarde als verdrag! Dus primair
unierecht
○ Bevat ook economische rechten die verzoend moeten worden met sociale
rechten. Zie art. 16.
1.4 De bevoegdheden van de Uniewetgever
De Unie heeft GEEN algemene regelgevende bevoegdheid (art. 4 lid 1, art. 5 lid 1 en 2 en
art. 13 lid 2 VEU). Bevoegdheden zijn in verdrag vastgelegd.
Onderscheid bevoegdheden: art. 2-6 VWEU
1. Exclusieve bevoegdheid (komt zelden voor (art. 3 VWEU))
2. Gedeelde bevoegdheid (art. 2 lid 2 VWEU)
3. Ondersteunende bevoegdheid (bijv. art. 5 lid 2 VWEU)
Subsidiariteit en evenredigheid
Subsidiariteit (art. 5 lid 3 VEU) à bottom up: veronderstelling dat lidstaten optreden. Unie
treedt alleen op als het duidelijke toegevoegde waarde heeft.
→ Bepaalt OF de Unie optreedt
Evenredigheid (art. 5 lid 4 VEU)
→ Bepaalt reikwijdte van optreden
Toezicht:
● HvJEU laat Uniewetgever ruime beoordelingsmarge. Toetst of geen sprake is van
kennelijke dwaling of misbruik van bevoegdheden
● Politiek toezicht (Protocol nr. 2 Verdrag van Lissabon): Commissie mag
voorstellen indienen bij Raad en Europees parlement. Lidstaten worden bij
beoordelingsprocedure betrokken:
○ Gele kaart: 1/3e parlement negatief subsidiariteitsoordeel. Commissie moet
opnieuw voorstel in overweging nemen en kan dit gemotiveerd handhaven /
wijzigen of intrekken.
○ Oranje kaart: meerderheid parlement subsidiariteitsbezwaren. Commissie
trekt voorstel in of wijzigt.
○ Rode kaart: geen bevoegdheid lidstaten.
Bevoegdheden Unie:
● minimum richtlijn: staten mogen meer, maar moeten minimum halen
, ● Specifieke onderwerpen:
A. Veiligheid, arbeidsvoorwaarden, medezeggenschap, (re)integratie, gelijkheid m/v
a. Gewone procedure
b. Bij gekwalificeerde meerderheid binnen de Europese Raad. EC en Parlement
hebben ook rol.
B. Sociale zekerheid, ontslagbescherming, collectieve belangenbehartiging,
werkgelegenheidsvoorwaarden derdelander
a. Unanimiteit
b. liggen politiek gevoeliger, dus ministerraad moet unanimiteit hebben.
● Soft Law: tegen gaan sociale uitsluiting en modernisering sociaal stelsel
1. verdragen
a. VWEU (bijv. vrij verkeersrechten, gelijke behandeling)
b. EU Handvest grondrechten (collectief onderhandelen, vakantie etc.)
2. Verordeningen (gegevens, toepasselijk recht)
a. Aantal verordeningen die rechtstreeks in nationale rechtsorde doorwerken,
zoals de AVG. Die geldt in alle EU landen zonder dat er nationale regelgeving
voor nodig is
3. Richtlijn (transparante arbeidsvoorwaarden etc.)
a. Werken niet direct door.
b. OvO = overgang van onderneming
Vormen arbeidsrechtelijke Uniewetgeving
Verordening
● Algemene strekking. Verbindend in alle onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in
elke lidstaat (art. 288 VWEU)
● Geen omzetting nodig
● Arbeidsrecht slechts gedeeltelijke harmonisatie vanwege verschillen tussen lidstaten.
Lidstaten ook veel waarde aan soevereiniteit en autonomie op arbeidsrechtelijk
gebied.
Waarom dan zo weinig Verordeningen? Waarom wordt er zo weinig bindend vastgelegd?
● Grote verschillen tussen lidstaten
● meestal: unanimiteit tussen lidstaten
● verordenende bevoegdheid EU is beperkt
● Richtlijnen zijn flexibeler (minimumkarakter)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper olivierschoningh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.