Samenvatting Forensische Psychopathologie
Minor: Werken in gedwongen kader
Week 1: Introductie psychopathologie
Wat is forensische psychiatrie
Alles waarbij de psychiatrie het recht raakt
Strafrecht met name maar ook
Gezondheidsrecht
Jeugdrecht
Gedwongen zorg is mogelijk via het strafrecht en het civiel recht
Verschil met gewone psychiatrie
Het gaat om pathologie in combinatie met het recht
Contact met hulpverlening is niet vrijwillig
Niet cliënt maar het wettelijk kader bepaalt
Doelen en psychiatrische diagnostiek
1. Het vaststellen of er sprake is van een stoornis
2. Zo ja, welke stoornis
3. Wat de mogelijke oorzaken zijn
4. Wat de aangewezen behandeling is
Beoordelen psychische toestand
Gedrag en voorkomen: lichaamshouding, kleding, zelfverzorging, beweging
Bewustzijn: helderheid, aandacht, concentratie
Waarneming: echtheid en interpretatie van het waargenomen
Denken en geheugen: structuur van het denken, inhoud van het denken, geheugen
Stemming en beleving: gevoelens, zelfbeeld, zelfbeheersing, probleembesef
Overzicht psychische stoornissen
Stoornissen die ontstaan in de jeugd
Verslaving en afhankelijkheid
Schizofrenie en andere psychotische stoornissen
Stemmingsstoornis
Angststoornissen
Seksuele stoornissen
Stoornissen in de impulsbeheersing
Eetstoornissen
Slaapstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen
Criteria voor psychopathologie
Psychische stoornissen zijn vaak extreme uitersten van normale gedragingen,
gevoelens en gedachten
Mensen hebben een stoornis als hun gedrag hun dagelijks functioneren ernstig
belemmert
1
, Mensen kunnen dit niet meer zelfstandig oplossen
Doelen forensische psychiatrie
Verminderen risicofactoren delictgedrag; drugs\ alcohol, verkeerd netwerk, trauma
Focus op gevaarsprognose en recidivekans
Bescherming samenleving
Verschillen met algemene psychiatrie
Gesloten setting
Onvrijwillige cliënten
Verschillen in machtsverhouding
Relatie tussen stoornis en delict
Diagnose: een psychiatrische diagnose heeft als doel het verklaren en begrijpen van de
toestand van de betrokkene om een doeltreffende behandeling te kunnen kiezen. Er worden
2 type diagnoses onderscheiden:
1. Syndroomdiagnose/ descriptieve diagnose: alleen beschrijvend en geeft geen
informatie over de redenen en mechanismen van ontstaan
2. Structuurdiagnose/ diagnostische formulering: beschrijft behalve de symptomen
ook waardoor het syndroom ontstaan is (bio psychosociaal)
-Een classificatie is gebaseerd op de beschrijving van het syndroom, de oorzaken, het
ziekteproces en de prognose van het ziektebeeld
- Hoe vroeger en hoe afwijkender, hoe ernstiger de prognose.
DSM (internationaal classificatiesysteem psychische stoornissen):
Classificaties zijn nu meer descripties van aard; nu is er veel meer duidelijk wat er
met de classificatie wordt bedoeld
Classificatie DSM hangt af van of het door de zorgverzekeraar vergoed wordt
DSM kan als stigmatiserend van aard worden opgevat
Methodisch dualisme: onderscheid de materiewetenschappelijke aanpak en
betekeniswetenschappelijke aanpak
-Nature: Lichaam aanleg, genen, farmacotherapie
-Nurture: Geest Opvoeding, omgeving, psychotherapie
Psychiatrische stoornis: een stoornis in de cognitieve, affectieve en/of conatieve functies,
die gepaard gaan met lijdendruk of beperkingen in het sociaal functioneren.
Gedwongen zorg strafrecht en civielrecht
- Gedwongen zorg is zowel mogelijk via het strafrecht als het civielrecht (WBOPZ)
- In beide gevallen spelen gevaarscriteria een bepalende rol
- Bij gedwongen zorg betreft de externe rechtspositie de regels waaronder de
vrijheidsbeneming plaatsvindt, de interne rechtspositie betreft welke rechten een
betrokkene heeft tijdens de opsluiting
- Bij bepalen van iemands externe en interne rechtspositie zijn twee aspecten van
belang
1. De juridische titel op basis waarvan iemand zijn vrijheid wordt ontnomen of
ingeperkt
2. De rechtspositie wordt mede bepaalt door het type inrichting waarin een
betrokkene verblijft
- Onderdeel van een voorwaardelijke strafrechtelijke sanctie kan ‘vrijwillige’ opneming
in een ggz- instelling zijn
- Er is een ontwikkeling van meer grensverkeer gaande van het justitiële inrichtingen
en het ggz- werkveld.
2
, - Verschillen in rechtspositie maken overgangen tussen de ggz en justitiële inrichtingen
soms problematisch. Of toekomstige wetgeving (wvggz/wfz) dit probleem gaat
oplossen is de vraag.
Grondrechten als vrijheid en onaantastbaarheid menselijk lichaam, recht op
zelfbeschikking worden forse inbreuken opgedaan
Strafrecht richt zich op gepleegd strafbaar feit, maar bij psychisch gestoorde verdachte
kan het ‘gevaar’ erop zich al zijn waardoor er maatregelen worden genomen
Vroeger: krankzinnigenwet, vanaf die tijd gingen rechters over vrijheidsbeneming
Jeugdstrafrecht
- Tussen de 12 en 18
- Jeugdstrafrecht heeft primair een pedagogisch doel en sancties moeten gericht zijn
op speciale preventie (voorkomen recidive en heropvoeding)
3 deelgebieden (zuilen) forensische zorg:
Gevangeniswezen
TBS
Forensische GGZ
Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (WBOPZ): alleen
gedwongen zorg
Inrichting stelselmatige daders (ISD): voor veelplegers van tenminste 3 veroordeelde
feiten in de afgelopen 5 jaar. Doel veiligheid maatschappij en beëindiging recidiveren.
Zorg in het strafrecht niet een doel opzich, maar een middel of een recht
In alle fasen van het strafproces; vervolging, berechting, tenuitvoerlegging dient er
rekening gehouden te worden met een mogelijk bij de betrokkene aanwezige stoornis en
bestaan er mogelijkheden om de betrokkene naar zorg te leiden
Knelpunten forensische zorg: in gevangeniswezen te weinig behandeling, in de tbs weinig
rechtsbescherming en in de forensische ggz te weinig beveiliging
Naast beïnvloedbare risicofactoren ook letten op welzijn cliënt. Kan door Good Lives
Model ook tot vermindering recidiverisico’s worden gekomen.
Motivatie hangt af van kenmerken patiënt, de aangeboden behandeling, de behandelaar
en de context waarin de behandeling wordt aangeboden
Door uitkomsten delict analyse kunnen risicofactoren en handelonderdelen worden
herkend die van belang zijn voor en bij opgenomen patiënten voor verloven
Binnen RNR wordt CGT gezien als de beste vorm van behandeling
Sociotherapeuten dienen in contact met cliënten re realiteit te vertegenwoordigen
Vroeg signalering gaat uit van het idee dat ontwrichtend gedrag zich gradueel ontwikkelt
en dat vroege signalen herkend kunnen worden
Risicomanagement in de forensische psychiatrie
Het geheel van interventies en maatregelen die de risico’s op het delictgedrag en agressie
reduceren.
Week 2: Toerekeningsvatbaarheid en psychiatrisch/ psychologisch
onderzoek
3
