Landbou wetenskappe graad
10 Kwartaal 1
Bladsy 1 van 53
,Eenheid 1 Ekologie en agro – ekologie bl 2 -11
WAT JY MOET WEET
➢ Die begrippe: ekologie, vlakke van organisasie (individu, spesie, bevolking,
gemeenskap, ekosisteem, bioom, biosfeer) ;
➢ Die begrippe: landbou-ekologie, landbou-ekosisteme;
➢ Komponente van ekosisteme (biotiese en abiotiese faktore);
➢ Die biotiese en abiotiese faktore/komponente wat 'n ekosisteem beïnvloed:
➢ Abiotiese faktore: Fisiografiese faktore (helling, aspek, hoogte bo seespieël)
➢ Klimaatsfaktore (sonlig, temperatuur, reënval en wind) en
➢ Edafiese-/grondfaktore
➢ (grondtekstuur, gronddiepte, grondwater, grondvrugbaarheid)
➢ Biotiese faktore: produsente, verbruikers en ontbinders.
Eenheid 1 Ekologie en Agro ekologie bl 2 -11
Konsepte
→Ekologie (uit Grieks: "studie van huis") die wetenskaplike studie van die verhoudings
wat lewende organismes met mekaar en met hul natuurlike omgewing het.
→Vlakke van organisasie die SES bekende vlakke van omgewings klassifikasie word
verdeel ten einde van kleinste grootte tot grootste:
➢ Individu/ Organisme,
➢Spesies
➢Bevolking
➢Gemeenskap
➢Ekosisteem en
➢Biosfeer.
Konsepte: Vlakke van Organisasie
Bladsy 2 van 53
,1. Individu/Organisme
➢ enige aaneenlopende lewende stelsel (soos dier, swam, mikro-organisme of plant).
➢ alle vorme van organismes in staat is om reaksie op stimuli, voortplanting, groei en
ontwikkeling, en instandhouding van homeostase as 'n stabiele geheel.
➢ 'N Organisme kan óf eensellig wees ('n enkele sel) of, soos in die geval van die
mens, bestaan uit baie triljoene selle gegroepeer in gespesialiseerde weefsel en
organe.
➢ Die term multisellulêre (baie selle) beskryf enige organisme wat bestaan uit meer as
een sel. Spesies
➢ 'N Groep organismes in staat om interteling te doen en die vervaardiging van
vrugbare nageslag
2. Bevolking
➢al die organismes van dieselfde groep of spesies wat in dieselfde geografiese gebied
woon en in staat is om te interbreeding.
➢Gemeenskap 'n samestelling van bevolkings van verskillende spesies, interaksie met
mekaar
3. Gemeenskap
➢Ekosisteem gemeenskap van lewende organismes (plante,
➢diere en mikrobes) in samewerking met die nie-lewende komponente van hul
omgewing (dinge soos lug,
➢ water en minerale grond), interaksie as 'n stelsel Hierdie komponente word beskou
as saam gekoppel deur voedingstofsiklusse en energievloei.
4. Biome
➢groot streeksgroep kenmerkende plant- en dieregemeenskappe wat die beste
aangepas is by die streek se fisiese natuurlike omgewing, breedtegraad, hoogte en
terrein.
➢Sommige dele van die aarde het min of meer dieselfde soort abiotiese en biotiese
faktore versprei oor 'n groot gebied, die skep van 'n tipiese ekosisteem oor daardie
gebied
Bladsy 3 van 53
, ➢gedefinieer deur:
▪ plantstrukture soos bome, struike en grasse),
▪ blaarsoorte (soos breëblaar en naaldaf),
▪ plantspasiëring (bos, bosveld, savanna),
▪ Klimaat
Fundamentele klassifikasie van biome is:
→Terrestriële (grond) biome
→ Akwatiese biome (insluitend varswater
biome en mariene biome)
Faktore wat n ekosisteem beinvloed
→Biotiese faktore = plante en diere
➢ Produsente
➢ Verbruikers
➢ Ontbinders
→ Abiotiese faktore = nie lewend
➢ Klimaatsfaktore
➢ Fisiografiese faktore
➢ Edafiese (grond) faktore
➢ Gasse
Biotiese faktore wat 'n ekosisteem beïnvloed
1. Produsente = groen plante wat eie kos produseer
➢Ook bekend as autotrohs / outotrofe
➢Produseer kos deur fotosintese
➢Gebruik koolstofdioksied, sonlig en water om voorsien energie vir alle lewende
organismes
Bladsy 4 van 53