LO OPSOMMINGS
GRAAD 12
Naam: _______________________________
Skool: _______________________________ opsommings.com@gmail.com
Kontaknommer: ______________________ www.opsommingss.com
083 628 8301
Neem asseblief kennis dat hierdie opsommings die intellektuele eiendom van
@opsommings.com is.
Geen opsommings mag versprei of gekopieër word sonder toestemming nie.
Kopiereg © 2021 Opsommings.com 1
,KWARTAAL 1
Hoofstuk 1
Selfont wikkeling in die samelewing
EENHEID 1
1.1. Identi seer stresfaktore
STRES: reaksie wat deur voortgesette, toenemende of nuwe druk en eise
veroorsaak word
Stresfaktore / Stressore
Liggaamlik
- veroorsaak deur stres wat jou liggaam raak, bv. siekte / besering
- sluit ook ongesonde lewenstylkeuses in soos dwelmisbruik / wanvoeding /
mishandeling
Emosioneel
- veroorsaak deur emosies
- sluit in gevoelens, gedagtes, reaksies op lewenskrisisse en verandering, jou
persoonlikheid en selfbeeld
Sosiaal
- verwys na aspekte van jou verhoudings met ander, familie en vriende tot die
gemeenskap (mense rondom jou)
- bv. groepsdruk deur portuurgroep
- bv. eensaamheid
Omgewingsfaktore
- omgewing = alles rondom jou, waar jy woon, siese faktore
Kopiereg © 2021 Opsommings.com 2
fi fi
, - veroorsaak deur faktore soos ekstreme weer of besoedeling, natuurrampe,
gevaarlike omgewing, gebrek aan geriewe, ens.
Persoonlikheid
- sommige mense is meer geneig tot stres as ander
Persoonlikheidstipes
- persoonlikheid bestaan uit gedagtes, gevoelens, houdings en gedrag wat jou
uniek maak
- 4 verskillende persoonlikheidstipes
Tipe A
- kompeterend, gedrewe, wil sukses
behaal
- Tipe B
het doelwitte en wil bo uitkom
- stel hoë eise
- - sorgeloos, rustig en ontspanne
hou daarvan om in beheer te wees
- - jy is ongeërg
besig
- stel dikwels uit
-nie baie kompeterend nie
-optimisties
Tipe C
- skaam
- laat jouself nie geld nie Tipe D
- hou daarvan om alleen te wees nie
- gee toe onder druk om ander - pessimis: negatiewe siening van lewe
gelukkig te hou - verwag ergste sal gebeur
- vermy stryery - hou gevoelens vir jouself
- geniet feite - hou van roetine en haat verandering
- maklik geïrriteer en is hartseer
1.2. Assesseer jou stresvlakke
Tekens en simptome van stres
- tekens van stres is liggaamlik en kan gesien en gemeet word
- korttermyn e ekte/gevolge: vinnige asemhanling, vinnige hartklop/droë mond,
sweterig hande/nek spanning/ skoenlappers op jou maag
Kopiereg © 2021 Opsommings.com 3
ff
, - lang termyn e ekte/gevolge: hoë bloedddruk, hoofpyne, maagsere, alergieë,ens.
Positiewe stres (Eeustres)
- hierdie stres is goed vir jou, motiveer jou en moedig jou aan
- hierdie stres maak jou gereed vir aksie en gee jou adrenalien en energie.
- Bv. Wanneer jy’n eksamen skryf of vir ’n onderhoud gaan, kan eeustres die
beste in jou na vore bring
Negatiewe stres (Distres)
- as stres te veel word om vir jou te hanteer, kan dit gevaarlik en ongesond wees
- dikwels in stresvolle situasies: jy stel te veel adrenalien en kortisol vry (skadelik)
- teveel stres kan jou prestasievlak verlaag
- dit kan jou lewensgehalte beïnvloed: jy mag siek/ teneergedruk/ depressief en
onproduktief word
- dit kan jou liggaamlik ook aantas, bv. slapeloosheid
Stresvlakke
- lae stresvlak: jy is in staat om stres in jou lewe te hanteer
- gemiddelde stresvlak: kan nog jou stres hanteer, maar dit moet aandag geniet
voor dit onbestuurbaar word
- hoë stresvlak: dringend stresbestuurmetodes toepas om jou stres te verlaag /
oorsake daarvan ontslae te raak
1.3. Stresbestuur
- pak jou stressore een vir een aan om stres e ektief te bestuur
- jou liggaam produseer kortisol en adrenalien (2 streshormone)
- kortisol is die hormoon wat geproduseer word tydens vrees en mani steer in
angstigheid
- adrenalien is die hormoon wat die liggaam voorberei om te sies te reageer op
gevaar/bedreiging
- indien jy nie daarin slaag om stres te hanteer nie kan jou liggaam te veel van
hierdie hormone produseer
Kopiereg © 2021 Opsommings.com 4
ff ff fi fi