Detail opsommings van die Graad 12 Lewenswetenskappe / Biologie syllabus (CAPS & IEB SAGS). Kan gebruik word vir eksamen en toets voorbereiding. Opgestel uit verskeie bronne om die leerervaring te verbeter en die inhoud van die opsommings te verryk.
, DNS (DNA)
9( [DIER] SEL
DIE BASIESE
Bevat [organiese verbindings]:
NUKLEÏENSUUR:
& Proteïene ⇨ kettings van aminosure,
’n organiese verbinding wat die elemente
& lipiede en
koolstof, waterstof, suurstof, stikstof en
& koolhidrate
fosfor bevat . ⇨Polinukleotied [DNA &
RNA]
Twee soorte nukleïensure:
u deoksiribonukleïensuur (DNS)
u ribonukleïensuur (RNS)
TIPIESE UITLEG:
Dierselle is eukariotiese selle (selle met 'n membraangebonde kern)
Sel (Plasma) dun, semi - deurlaatbare membraan wat die sitoplasma van 'n sel
Membraan omring, wat die inhoud omsluit.
Centriole silindriese strukture wat die samestelling van mikrotubules
tydens seldeling organiseer.
Sili en flagella gespesialiseerde groeperings van mikrotubules wat uit sommige selle
uitsteek en hulp in sellulêre voortbeweging.
Sitoplasma gelagtige stof binne die sel.
Sitoskelet 'n netwerk van vesels deur die sel se sitoplasma wat die
selondersteuning gee en help om sy vorm te behou.
Endoplasmiese 'n uitgebreide netwerk van membrane wat bestaan uit albei streke
Retikulum met ribosome (rowwe ER) en streke sonder ribosome (gladde ER).
Golgi Kompleks [Golgi apparaat]
struktuur verantwoordelik vir die vervaardiging, berging en
versending van sekere sellulêre produkte.
Lysosome sakke van ensieme wat sellulêre makromolekules
soos nukleïensure verteer.
Mikrotubules hol stokke wat hoofsaaklik funksioneer om die sel te ondersteun en
te vorm.
Mitochondria selkomponente wat energie vir die sel genereer en die plekke
van sellulêre respirasie is .
Kernmembraan gebonde struktuur wat die sel se oorerflike inligting bevat.
Nukleolus struktuur binne die kern wat help met die sintese van ribosome.
Nukleopore 'n klein gaatjie in die kernmembraan wat nukleïensure en proteïene in
en uit die kern kan beweeg.
Peroksisome ensiem bevat strukture wat help om alkohol te detoksifiseer, galsuur
vorm, en vette afbreek.
Ribosome bestaande uit RNA en proteïene, ribosome is verantwoordelik vir
proteïenmontering.
DNS FUNKSIE:
u Gedeeltes van DNS
WAAR? = chromosome in die kern van eukariotiese selle dra oorerflike
inligting
Chromosome dra die oorerflike materiaal in die vorm van gene
u DNS bevat gekodeerde
DNS AANGETREF IN mitochondria en chloroplaste [eukariotiese selle] inligting vir
ekstranukleêre DNS = DNS wat buite die selkern aangetref word proteïensintese
LIGGING = In die sitoplasma [organelle] u Beheer die
funksionering van
selle
CHROMOSOOM u [’n draadagtige molekule DNS wat uit baie gene bestaan]
EUKARIOTIESE SEL u [’n sel met ’n kern wat deur ’n membraan omring is en organelle
wat deur membrane omring is]
GEEN u [’n spesifieke deel van ’n draad DNS wat vir ’n spesifieke eienskap,die inligting
dra om ’n spesifieke proteïen, soos hemoglobien, voort te bring]
CHROMATIEN-NETWERK u [die vorm waarin chromosome aangetref word in die kern van
’n eukariotiese sel wat nie verdeel nie. Die chromatien-netwerk bestaan uit ’n massa lang,
in-eengestrengelde drade DNS]
EKSTRANUKLEÊRE DNS u [DNS wat buite die selkern aangetref word]
, KOMPLEMENTÊRE BASISSE
u[nukleotiedbasisse wat deur
STRUKTUUR VAN ‘N DNS [DEOKSIRIBONUKLEOTIED] waterstof-bindings gebind kan word
en derhalwe die dubbeldraad-
& Dit is 'n dubbele string in 'n heliks vorm
nukleïensuur bymekaarhou]
& Dit bestaan uit boustene/monomere [nukleotiede]
& Die drie komponente van 'n nukleotied is soos volg: stikstofbasisse,
fosfaatgedeelte en deoksiribose-suiker deel
& Die 4 stikstofbasisse is Adenien (A), Timien (T), Sitosien (C) en Guanien (G)
& Die basisse word verdeel in twee groep: Puriene (dubbelring-strukture) is A en G en
Pirimidiene (enkel-ring strukture ) is T en C - adenien (A) bind met timien (T) - sitosien
(C) bind met guanien (G) - deur swak-waterstofbindinge
DNS ⇨ koolstof, waterstof, suurstof, stikstof en fosfor
DNS ⇨ dubbeldraad-polinukleotied
’N SPESIFIEKE PIRIMIDIEN BIND ALTYD MET ’N SPESIFIEKE PURIEN:
& adenien pas by timien (word deur twee waterstofbindings gebind)
& sitosien pas by guanien (word deur drie waterstofbindings gebind).
u Die suiker-fosfaat-ruggraat is aan die buitekant van die dubbelheliks en puriene en pirimidiene
vorm die "SENTRALE" van die DNS-heliksleer.
u Die twee DNS-stringe is antiparallel aan mekaar.
u Die rigting van elke string word geïdentifiseer deur die koolstofstowwe (1 tot 5) in elke
suikermolekule te nommer. Die 5ʹ einde is die een waar koolstof #5 nie aan 'n ander nukleotied
gebind is nie; die 3ʹ einde is die een waar koolstof #3 nie aan 'n ander nukleotied gebind is nie.
GENE & NIE-KODERINGS-DNS
GEEN = die deel van ’n DNS-molekule met die kode om ’n spesifieke proteïen voort te bring
niekoderings-DNS: DNS wat nie kodeer om proteïene voort te bring nie
DNS-sekwensiëring: die proses wat gebruik word om die basisvolgorde in ’n segment van
DNS uit te werk
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller notedx19. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R240,00. You're not tied to anything after your purchase.
